تولید علوم انسانی مقدمه ای برای تحقق اقامه دین در جامعه است

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا نشست تخصصی «تحول علوم انسانی از نظر تا عمل» با سخنرانی حجت الاسلام علی مصباح یزدی ساعت 19 روز شنبه بیستم مردادماه، به همت مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) در سالن شهید احمدی روشن بخش تحول علوم انسانی بیستمین نمایشگاه بین المللی قرآن کریم برگزار گردید.

هدف از انقلاب اسلامی اقامه دین در همه ابعاد فردی و اجتماعی بوده است

 حجت الاسلام علی مصباح یزدی در آغاز این بحث گفت: برای بیان هدف از تحول علوم انسانی باید اهداف انقلاب اسلامی و به تبع آن نظام جمهوری اسلامی را بررسی کنیم که هدف از انقلاب اقامه دین در همه ابعاد فردی و اجتماعی بوده و احتیاج و نیاز ما به ابزارها و ساختارهای متناسب خود برای رسیدن به این هدف است که از قبل آماده نبوده است.

 وی با اشاره به وجود ساختارها در غرب برای دست یابی به اهدافشان عنوان داشت: در غرب برنامه ریزی های اقتصادی به عهده علم اقتصاد، قانون گذاری بر عهده علم حقوق است و همین طور هر رشته علوم انسانی عهده دار یک بخش از فعالیت های جامعه است.

عضو هیئت علمی مؤسسه امام خمینی(ره) افزود: علوم انسانی در نظام جمهوری اسلامی باید پیش برنده اهداف انقلاب ما باشد و اساساً انقلاب فرهنگی در راستای بومی سازی علوم انسانی صورت گرفت.

 علوم انسانی در غرب جایگزینی برای کارکردهای اجتماعی دین بود

 این پژوهشگر با اشاره به تفاوت های اهداف علوم انسانی در غرب و نظام جمهوری اسلامی گفت: علوم انسانی در غرب از این جهت ایجاد شد که جایگزین کارکردهای اجتماعی دین باشد و از ابتدا هدفشان این بود که دین را کنار بگذارند و خودشان جای دین بنشینند.

وی در ادامه به دسته بندی علل رویکردهای موجود در جامعه برای تحول علوم انسانی اشاره داشت و اظهار داشت: گروهی معتقدند که علوم انسانی موجود در فرهنگی غیر از فرهنگ ما تولید شده است و نمی تواند جوابگوی نیازهای ما باشد و گروهی معتقدند اشکال علوم انسانی عمیق تر از این است که فقط مسائلش را عوض کنیم بلکه اشکال در مبانی و بعضی روش ها و دستورالعمل هاست که این خط فکری و رویکرد را اسلامی سازی علوم نامیده اند.

حجت الاسلام مصباح یزدی در ادامه به دسته بندی تفکر ها در حوزه اسلامی سازی علوم پرداخت و عنوان کرد: در این زمینه دو دسته نظریات را می توان مطرح کرد؛ دسته ی اول معتقدند برای اسلامی سازی علوم انسانی باید یک انقلاب به پا کرد و باید بر اساس مبانی اسلامی کاخ رفیع علوم انسانی را به پا کرد و دسته دوم معتقدند برای اسلامی سازی باید علوم انسانی را بر اساس مبانی اسلام اصلاح کرد تا با مبانی اسلام سازگار شود.

وی در این باره افزود: این دسته معتقدند که علوم انسانی غرب را نقادی کنیم ببینیم در هر جایی از این مسائل که به اشتباه رفته اند و متدولوژی و اهداف غلطی در پیش گرفته اند، با مبانی و استدلال، ارزش ها و معارف اسلامی را اثبات کنیم و بر آن اساس تا رسیدن به دستورالعمل های جزئی تلاش کنیم.

 حجت الاسلام مصباح یزدی ادامه داد: این کاری است که در همه علوم،  همه محققین انجام می دهند و در خود غرب هم وقتی کسی نظریه ای می دهد، از سوی سایر محققین و اندیشمندان به نقد کشیده می شود و نظریه او بررسی می شود.

 عضو هیئت علمی مؤسسه امام خمینی(ره) با با اشاره به حدیث علم را بیاموزید اگر چه در چین باشد، اظهار داشت: اسلام از ما می خواهد که چه در علوم انسانی و چه در علوم تجربی حقیقت را بفهمیم و اگر فردی درست رفته است از او می پذیریم اگر چه مسلمان نباشد و اگر کسی اشتباه کرده است از او نمی پذیریم اگر چه مسلمان باشد.

 روش های موجود برای برآوردن همه نیاز ها و اهداف علوم انسانی کافی نیست

 این پژوهشگر ضمن بیان این که علل رویکرد اسلامی در تحول علوم انسانی یا از روی تعصب و یا از روی ضدیت مبانی و برخی دستاوردهای علوم انسانی با اسلام است، گفت: ما می توانیم ثابت کنیم که روش های موجود برای برآوردن همه نیاز ها و اهداف علوم انسانی کافی نیست و برای رسیدن به آن ها به وحی نیاز داریم و این صرف یک شعار و تعصب نیست.

حجت الاسلام مصباح یزدی خاطر نشان کرد: ما معتقدیم بسیاری از دستور العمل هایی که در قالب مکاتب سیاسی، نظام های اقتصادی و مکاتب حقوقی ارائه می شود ناکافی است و مبانی آن ها اشتباه است و باید در برخی از آن ها تئوری پردازی کنیم.

 وی ادامه داد: برای تحقق این امر، باید علوم انسانی را نقادی کنیم و آن بخش هایی را که درست است و دلیل کافی داریم بپذیریم و در بخش هایی که بر اساس دلایل عقلی و آموزه های قابل اثبات دینی اشتباه است، تجدید نظر کنیم.

حجت الاسلام مصباح یزدی با اشاره به مقدمات لازم برای رسیدن به این هدف، عنوان داشت: باید کسانی را داشته باشیم و اگر نداریم تربیت کنیم که هم مبانی اسلام و هم مبانی علوم انسانی را عمیقاً بشناسند تا بتوانند راجع به این ها قضاوت منصفانه ای داشته باشند.

وی افزود: قدم دوم در نظر گرفتن جامعیت اسلام است و اگر چه با توجه به گستردش دایره علوم ناچار به تخصص گرایی هستیم، برای داشتن یک نگاه جامع به اسلام نیاز داریم در همه ابعاد اسلام تحقیق کنیم و باید از نتایج همه این تخصص ها استفاده کنیم تا بتوانیم نگاه جامعی داشته باشیم.

تولید علوم انسانی اسلامی مقدمه ای برای تحقق اقامه دین در جامعه است

عضو هیئت علمی مؤسسه امام خمینی با اشاره به ضرورت برنامه ریزی برای ورود علوم اسلامی تولید شده در مراکز آموزشی رسمی و غیر رسمی اظهار داشت: ما باید تولیدات علوم اسلامی را در همه سطوح جامعه منتشر کنیم و این را به صورت یک فرهنگ عام در بیاوریم و صرف این که تحقیقاتی کنیم و در قالب مقاله و کتاب چاپ و در کتابخانه بگذاریم هدف اقامه دین در جامعه محقق نمی شود.

 این پژوهشگر علوم انسانی در پایان عنوان داشت: تولید علوم انسانی مقدمه ای برای تحقق اقامه دین در جامعه بود و اگر علوم اسلامی را تولید کنیم ولی مجریان و سیاست گذاران ما کسانی باشند که دغدغه این مسائل را نداشته باشند باز تلاش ها به جایی نمی رسد و هدف تأمین نمی شود./ 959/پ202/ص