«متکلم» بر اساس نیاز جامعه به ارائه آموزههای دینی بپردازد
به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، حجت‌الاسلام رضا برنجکار، عضو هیأت مدیره انجمن کلام اسلامی حوزه علمیه قم سه‌شنبه شب در نشست «روششناسی علم کلام» که در سالن همایش انجمن‌های علمی حوزه برگزار شد، گفت: یکی از راه‌های طرح آموزههای دینی بر اساس علم کلام بیان منطقی آموزههای دینی است که یعنی پیش‌فرض آموزه دیگر برای مخاطب زودتر بیان شود.
وی افزود: به عنوان مثال برای اثبات آموزه«پیامبر(ص) نبی خداوند است»، باید در ابتدا خداوند اثبات شود و سپس به موضوع پیامبری بپردازیم.
وی ادامه داد: بحث حسن و قبح عقلی در اثبات عدل الهی مورد استفاده قرار می‌گیرد که حسن و قبح پیش‌فرض عدل الهی می‌شود، که در فلسفه و علوم دیگر نیز همین‌طور است.
وی بیان داشت: پیش‌فرض‌های وجود دارد که خارج از علم است، مانند این‌که فرد در یک محیط خانوادگی فقیر زندگی کرده باشد و این از بحث ما خارج است٫ پیش‌فرض‌های عاطفی و خانوادگی یا تاریخی و غیرعلمی مد نظر نیست.
عضو هیأت علمی دانشگاه تهران اظهار داشت: روش بعدی ارائه آموزههای دین بر اساس علم کلام، تنظیم آنان بر اساس آموزههای عقلی و نقلی است، یک روش این است که ابتدا توحید و عدل که عقلی است مطرح شود و سپس به مباحث نقلی پرداخته می‌شود.
وی بیان داشت: روش دیگر بیان آموزههای دینی این است که ابتدا مباحث یقینی مطرح می‌شود و سپس مباحث ظنی معتبر مانند خبر واحد طرح شود.
حجت‌الاسلام برنجکار خاطرنشان کرد: روش چهارم بیان آموزههای علم کلام تنظیم آن بر اساس اهمیت ذاتی آموزههای دینی است، به این معنا که آن چیزی که مهم‌تر است در ابتدا آورده شود و سپس آموزه‌هایی با درجات کم‌تری از اهمیت بیان می‌شود.
وی خاطرنشان کرد: این چهار روش به طور معمول با یکدیگر ارتباطاتی دارد و در بیشتر مواقع بر هم منطبق می‌شود، مانند توحید که در هریک از چهار روش گفته شده در ابتدا قرار می‌گیرد؛ البته گاه نیز تفاوتهای در ترتیب ارائه آموزههای دینی یافت می شود.
عضو هیأت مدیره انجمن کلام اسلامی حوزه علمیه قم ادامه داد: روش پنجم ارائه آموزههای دین این است که بر اساس هیچ کدام از روش‌های گفته شده نباشد، بلکه بر اساس شرایط و نیازهای مخاطب و شرایط مکان و زمان و همچنین قابلیت پذیرش مخاطب در نظر گرفته شود، ممکن است بحثی از نظر منطقی مقدم نباشد اما در منطقه‌ای آن را زودتر می‌پذیرند.
وی خاطرنشان کرد: به عنوان مثال بحث محیط زیست و حقوق حیوانات در جامعه غربی یا بحث توجه به عدالت حضرت علی(ع) در اروپا از این دست مباحث محسوب می‌شود.
حجت‌الاسلام برنجکار در اهمیت روش پنجم ارائه مباحث دینی خاطرنشان کرد: به عنوان مثال اگر توحید برای این جامعه بیان شود گوش نمی‌دهند و می‌گویند مسأله ما این نیست اما اگر متکلم با مسأله‌ای که با آن درگیر هستند شروع کند، آن وقت گوش شنوایی برای بحث‌های دیگر باز می‌شود.
وی افزود: یک وقت در کتاب کلامی ارتباط عقلی و نقلی رعایت می‌شود اما گاه برای یک جامعه دیگر نوشته می‌شود و آنجا باید ببیند نیاز آن جامعه چیست که وظیفه متکلم تشخیص این موضوع است./914/پ202/ن