مُدگرایی کور کورانه دور از شأن انسان است

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، آیت الله محمد تقی مصباح یزدی رییس مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) شب گذشته در دفتر مقام معظم رهبری در ادامه سلسله دروس اخلاق، شأن آدمی را انجام رفتارهای آگاهانه دانست و اظهار داشت: تقلید کور کورانه از مُدهای مختلف در شأن انسان نیست.

وی افزود: این که چون ورزشکاری مویش را به این شکل آرایش کرده و یا فلانی شلوار پاره پوشیده من هم چنین کردم معیار عقلانی انتخاب نیست؛ تأمل در آیات، روایات و ادله عقلی می تواند بینشی شایسته و در شأن انسان دهد.

نماینده مردم تهران در مجلس خبرگان رهبری در تبیین حکمت آفرینش و این که چرا خداوند این راه پر پیچ و خم را پیش روی انسان ها قرار داده است، گفت: خدای متعال بعد از این که موجودات فراوانی آفرید که هر کدام مظهر یکی از صفات الهی بودند جای یک موجود خالی بود که بتواند سرنوشت خودش را رقم بزند یعنی کسی که مظهر اراده خدا باشد.

آیت الله مصباح یزدی تصمیم گیری بر اساس اراده و اختیار را تنها در جایی ممکن دانست که زمان وجود داشته باشد و عالم تدریج باشد و ادامه داد: انسان با اراده باید امکان پیشرفت و پسرفت داشته باشد تا بتواند سرنوشت خود را تعیین کند؛ یعنی بتواند بعد از این که راه بدی را انتخاب کرد توبه کند و باز گردد و حتی مسیر خود را از راه راست به بیراهه تغییر دهد.

وی دو بال شناخت و میل به طی طریق را برای موجود مختار ضروری خواند و گفت: تا زمانی که شخص نتواند راه سره را از ناسره تشخیص دهد نمی تواند جهت گیری مناسبی داشته باشد همچنین بعد از این شناخت هم باید میلی برای پیمودن آن داشته باشد.

فلاسفه مادی از پاسخ به حکمت آفرینش انسان عاجزند
رییس مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) با مطرح کردن سؤالاتی پیرامون حکمت آفرینش ابراز داشت: چرا خداوند از همان ابتدا افراد جهنمی را درجهنم و بهشتیان را در بهشت نیافرید؟ و اینکه در نهایت خلقت انسان به کجا منتهی می شود؟ فیلسوفان مادی هرگز نمی توانند پاسخ این پرسش ها را بدهند و تنها فلسفه اسلامی و فلسفه خلقت با استفاده از منابع دین می تواند به ما پاسخ صحیح دهد.

استاد حوزه و دانشگاه در نقد نظریه تکامل انسان که از سوی دانشمندان زیست شناس مطرح شده است، گفت: این گونه نیست که انسان به طور اتفاقی به وجود آمده باشد؛ دین می گوید خدا با علم و آگاهی و طرح و نقشه ای از پیش تعیین شده انسان ها را آفریده است و اینها به هیچ وجه عبث و برای لهو و لعب نیست.

استاد اخلاق حوزه علمیه قم برخی از امیال انسان را فطری و بعضی را نیز اکتسابی دانست و تصریح کرد: میل به غذا خوردن، استراحت، میل به مورد احترام قرار گرفتن در همه انسان ها وجود دارد، ما در ایجاد این امیال هیچ نقشی نداریم اما برخی از امیال هستند که با تلاش و زحمت فراوان بدست می آید و بسیاری از انسان ها ممکن است آن را درک نکنند مانند میل به عبادت نیمه شب که در ائمه اطهار(ع) به شدت وجود داشته است.

آیت الله مصباح یزدی ضمن رد نظریه برخی روانشناسان غربی در دسته بندی و شمارش امیال انسان، گفت: کسی می تواند این کار را به درستی انجام دهد که از همه امیال به صورت آگاهانه بهره مند باشد اما اینها همان گونه که گفته شد برخی از امیال معنوی و روحی را به هیچ وجه درک نکرده اند.

وی ایجاد برخی امیال روحی در وجود انسان را به صورت تدریجی و اشباع ناپذیر توصیف و اضافه کرد: حب ریاست که از دوران کودکی در وجود فرد جوانه می زند و تا آنجایی ادامه پیدا می کند که اگر اختیار کل جهان را به وی بدهند قانع نمی شود، میل به زیبایی و میل به حیات جاودانه نیز چنین است یعنی این امیال مرز نشناسند؛ این که چگونه میل های خود را می توانیم مدیریت کنیم؟ و ما چه نقشی در پیدایش و کنترل امیال داریم از موضوعاتی است که جلسات آینده به آن خواهیم پرداخت.

نماینده مجلس خبرگان رهبری گفت: شناخت و خواست انسان نیز در روح آدمی کانال کشی شده مانند ادراکات حسی که کانال هایی از قبیل گوش و چشم دارد، می باشد؛ روح ما کانال هایی برای احساس ها و عواطف دارد که از چیزی خوشش بیاید یا بدش آید مانند ترسیدن، امیدوار شدن، این ادراکات روحی نیز فطری و اکتسابی اند.

خواست ها و امیال ارادی ملاک تکلیف هستند
رییس مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) با بیان این که خواست های فطری هیچ گاه ملاک تکلیف نیستند، اظهار کرد: هیچ گاه در قیامت نمی پرسند که چرا فلان غذا را دوست داشتی اما از جایی که اراده آدمی در میلش اثر می گذارد کم کم باب تکلیف باز می شود.

استاد حوزوه ادامه داد: اگر کسی گناهی کرد و نسبت به متعلق گناه علاقه پیدا کرد و کم کم عاشق آن شد نمی تواند بگوید من نقشی در این دلبستگی ندارم زیرا می توانست از ابتدا جلوی تمرکز و توجهش خود را نسبت به آن گناه بگیرد، یعنی می توانست از مقدمات ورود به گناه فرار کند اگر دیدنی بوده چشم خود را ببندد و اگر شنیدنی بوده به آن گوش ندهد؛ باید یاد بگیریم که برخی شناخت ها هستند که خود ما در آن مؤثر هستیم.

انسان شناخت فطری خدا را باید به معرفت آگاهانه تبدیل کند
استاد اخلاق حوزه علمیه قم در پاسخ به این که آیا تنها خداجویی و خدا خواهی فطری بوده یا شناخت خود خدا نیز فطری است، گفت: در جلسات گذشته گفتیم که معرفت حضوری نا آگاهانه ای نسبت به شناخت خداوند در وجود همه انسان ها قرار داده شده است، ما تکلیف داریم که این شناخت و معرفت نا آگاهانه را به آگاهانه تبدیل کنیم.

آیت الله مصباح یزدی منشأ و سرآغاز شناخت های آگاهانه را حس دانست و اظهار داشت: برخی فکر می کنند هرچه در عالم هست ما می توانیم حس کنیم اما با تحقیق و استفاده از تجارب علمی روشن می شود که این گونه نیست؛ همان چیزهایی که با حس قابل درک است نیز محدوده خاصی دارد مثلا چشم نمی تواند همه نورها را ببیند اشعه های مادون قرمز و فرابنفش قابل مشاهده نیستند.

وی افزود: در شنوایی نیز محدودیت وجود دارد، گوش تنها یک بازه فرکانسی مشخصی را می تواند بشنود که اگر صدای با فرکانس بیش تر و یا کم تر از آن باشد ما نمی شنویم مانند صدای موچه ها که حضرت سلیمان شنید اما برای انسان های عادی قابل درک نیست؛ حس بویایی نیز چنین است، برخی حیوانات در درک این حس از ما قوی ترند به همین دلیل از سگ برای کشف مواد مخدر استفاده می شود.

این استاد حوزه علمیه ساختار انسان و نوع آفرینش را فطرت خواند و گفت: به دنبال این درک های حسی کم کم برخی ادراکات تازه ای پدید می آید؛ انسان می تواند با تجزیه و تحلیل یافته های حسی یک سری مفاهیم کلی را درک کند و این تا جایی ادامه پیدا می کند که فرد قدرت اقامه برهان بر اساس مفاهیم مجرد و انتزاعی خواهد داشت و به این وسیله بسیاری از مشکلات را با ذهن خود حل می کند./928/پ201/ج