مسؤولان بیشتر از دیگران به محاسبه نفس بپردازند

وی با اشاره به روایتی از امام سجاد (ع) درباره حضرت زینب (س) که این حضرت را عالمه غیرمعلمه خطاب کرد، افزود: امام سجاد (ع) در این روایت خطاب به حضرت زینب (س) می فرمایند شما از علم خدایی بهره برده اید، علمی که از دیگران گرفته نشده است. این روایت مقام این بانوی بزرگوار را می رساند که امیدواریم سیره آن حضرت برای همه ما سرمشق باشد.

استاد سطح خارج حوزه علمیه قم با اشاره به روایتی از امیرالمومنین (ع) که می فرماید خوش به حال کسی که علم و دانش و عمل و دوستی و دشمنی و گرفتن و رها کردن و سخن و سکوت و خلاصه همه افعال و کردار خودش را برای خدا انجام دهد، ادامه داد: یکی از مفاهیم بلند اخلاقی که همواره بر آن تاکید می شود، اخلاص است.

وی با بیان اینکه اخلاص مایه اصلی عبودیت و بندگی و بلکه بالاتر از آن ملاک قبولی اعمال و کردار انسان است، تصریح کرد: اگر انسان بخواهد تمام فعالیت هایش چه در دنیا و چه در آخرت برای زندگی بی نهایتش مفید واقع شود و از تمام رفتارها، حرکات و سکنات خودش بهره بگیرد باید کارهایش فقط برای خدا باشد که مشکل ترین مسئله است.

حجت الاسلام والمسلمین غروی با بیان اینکه چون انسان انگیزه های گوناگونی دارد، پس بسیاری از رفتارهایش منبعث از آن انگیزه است، گفت: اگر عقبه آن انگیزه الهی باشد، به گونه ای که نقش اصلی افعال را آن انگیزه الهی ایفا کند، در نتیجه همه کارهایش الهی خواهد بود، اما اگر برای خدا نباشد، ممکن است کار خوبی هم باشد اما این عمل مقبول خدا نیست.

وی ادامه داد: عملی مقبول خدا و در مسیر کمال نهایی انسان است که فقط برای خدا باشد. بزرگان گفته اند برای اینکه عملی موجب کمال انسان باشد، هم حسن فعلی می خواهد و هم حسن فاعلی. یعنی کار باید از یکسو با سعادت و عبودیت خدا تناسب داشته باشد و از طرف دیگر فقط برای خدا انجام شود که این معنی اخلاص است.

عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم با بیان اینکه بسیاری از مشکلات زندگی ما به دلیل نبود اخلاص است، افزود: وقتی پشتوانه انگیزشی اعمال انسان شهرت، مقام و مقاصد مالی و دنیوی باشد، طبعاً آن رفتارها خاص شده و چه بسا انسان را به تباهی بکشاند و مطابق ارزش ها نباشد.

استاد حوزه علمیه قم با بیان اینکه اگر کارها الهی باشد، مستلزم آن است که آن کار مورد قبول خداوند باشد، تصریح کرد: اگر انسان اخلاص داشته باشد، هر سخنی را نمی گوید و معیارش این است که آیا آن کار را خدا دوست دارد یا خیر؟ که البته کار بسیار دشواری است.

وی با بیان اینکه ریشه اصلی تقوا، اخلاص است، ادامه داد: آنچه تقوا را حفظ می کند، اخلاص است که بدون محاسبه نفس امکانپذیر نیست. در روایات توصیه شده که روزانه انسان رفتار و کردار و حتی عملیات ذهنی و روانی اش را برآورد کند که این کارها با چه انگیزه ای انجام گرفته است. ضمن اینکه این کار شدنی است.

حجت الاسلام والمسلمین غروی با اشاره به اینکه انسان باید ساعتی از روز را برای محاسبه نفس خود بگذارد، گفت: باید ببیند که چه برخوردهایی در طول روز داشته؛ حال چه برخوردهای اثباتی و چه سلبی. ببیند که آیا واقعا آن کار برای خدا بوده است؟ اگر این انگیزه و آن انگیزه نبود، باز هم اینگونه عمل می کرد؟ باز هم اینچنین تصمیم می گرفت؟

وی با اشاره به روایتی از امیرالمومنین که می فرماید ای بندگان خدا دیدبانی از خودتان برای شما است که تمام وجودتان در عالم دیگر شهادت خواهد داد و جاسوس هایی از اندام های شما است که آنها را ضبط می کنند، بقیه روایت را قرائت کرد و گفت: اینها کسانی هستند که تمام رفتارها و کردارهای شما را صادقانه ضبط می کنند، حتی عدد نقس های شما را دارند، هیچ چیز برای آنها مخفی نیست ولو در شب تار باشد.

عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم ادامه داد: امیرالمومنین (ع) در روایتی دیگر می فرمایند سزاوار است که افراد بر خودشان حاکم باشند، مواظب قلب خود باشند که در وجودشان چه می گذرد. همچنین امام علی (ع) در روایت دیگری می فرماید خدا رحمت کند بنده ای که از گناه خودش مراقبت کند و از خدا خشیت و ترس داشته باشد یا در جای دیگر می فرماید آدم عاقل کسی است که خودش را احصا می کند و شمار مشکلات روحی و روانی خودش را دارد.

این استاد حوزه علمیه قم با بیان اینکه آدم عاقل از خودش رها نیست، افزود: عاقل اجازه نمی دهد تا حب نقس و غرورش نگذارد تا حقایق مربوط به خودش را بشناسد، اگر آدم اینگونه نباشد، خطرها او را تهدید می کند، ضمن اینکه بسیاری از خطرهایی که افراد را در بحران ها تهدید کرده، به این دلیل است که روی خودش کنترل و مراقبت و محاسبه نداشته است.

وی با اشاره به روایتی از امام کاظم (ع) که می فرماید از ما نیست کسی که هر روز روی خودش محاسبه نداشته باشد، ادامه داد: خب محاسبه کند که چه شود؟ ملاحظه کند ببیند اگر کارهای خوب با انگیزه های الهی انجام داده علاوه بر اینکه آنها را بیشتر کند، از خدا نیز تشکر کند. اما اگر اشتباه کرده و حرفی که نباید می زده، زده است و سبب شده که مشکلاتی در جامعه به وجود بیاید، این فرد باید از خداوند طلب عفو کند.

استاد سطح خارج حوزه علمیه قم با اشاره به روایتی از رسول گرامی اسلام که می فرماید عاقل کسی است که عقل او حاکم باشد و ساعات مختلف را بتواند برای خودش مدیریت کند و در ساعتی نیز تنها با خدا ارتباط برقرار کند تا ایمانش قوی شود، ادامه داد: گاهی انسان خیال می کند 20 یا 30 سال کارهایش را برای خدا انجام می داده ولی اگر قدرت محاسبه نداشته باشد، می بیند که اشتباه کرده که البته گاهی این اشتباه در همین دنیا قابل جبران است و گاهی هم فرصت برای جبران نیست.

وی ادامه داد: گاهی مسئولیتی به فردی داده می شود و در ذهنش می رسد که دارد برای خدا کار می کند، اما وقتی آن مسئولیت را از وی می گیرند، تا چند روز به هم می ریزد، چرا؟ چون برای خدا نبوده است، با اینکه خودش خیال می کرده است فقط برای خدا بوده است. ممکن است لایه های ابتدایی ذهن انسان انگیزه الهی داشته باشد، اما انگیزه اصلی اش چیز دیگری است و گاهی اوقات همین تصورات ذهنی بهانه هایی می شود تا به اهداف مادی خودش برسد.

حجت الاسلام والمسلمین غروی با بیان داستانی مبنی بر اینکه فردی از عباد 30 سال در صف نخست جماعت می ایستاده، یک روز به دلایلی دیر می رسد، و در صفوف انتهایی نماز می ایستد که احساس می کند افت کرده است، از آنجایی که اهل محاسبه و مراقبه بود متوجه می شود که نمازش این 30 سال اشتباه بوده است، می گویند همه نمازهای آن 30 سال را قضا کرده است.

وی با تاکید بر اینکه بسیاری از مواقعی که فکر می کنیم، کارهایمان برای خدا است واقعا برای خدا نیست، افزود: اگر عمل الهی باشد، فرد خودش، زبان، محبت، تصمیمات، دوستی ها و دشمنی ها و برخوردهایش را محاسبه می کند.

این استاد حوزه علمیه قم با بیان اینکه امام راحل و رهبر معظم انقلاب نیز در مسئله اخلاص که مسئله مهمی است، تاکید داشتند: ادامه داد: پیش از همه مسئولان نظام مورد خطاب هستند، خصوصا شما نمایندگان مردم در مجلس که همه از اهل تقوا و عبادت هستید. از آنجایی که برخوردها و تصمیم گیری های شما تاثیرگذار است باید مراقبه و محاسبه کنید که چه می گویید و چه می شنوید. ضمن اینکه اگر محاسبه نفس نباشد تقوا نیز ظاهری و صوری و دنیوی است.

وی با اشاره به اینکه اگر کسی در جایی حرف می زند، چه مسئول باشد و چه روحانی باید حساب کند که عقبه ذهنی اش چیست؟ آیا می خواهد این حرف را بگوید تا در میان مردم جایگاهی داشته باشد و مردم به او احسنت بگویند یا خیر؟ ادامه داد: رسول گرامی اسلام در روایتی می فرماید "حاسبوا قبل ان تحاسبوا" یعنی خودتان را به حساب بکشید قبل از اینکه در روزی که راه پس و پیش ندارید و در مقابل خدا هیچ حرفی قابل توجیه نیست، شما را به حساب بکشند. در ادامه این روایت آمده "و زنوها قبل ان توزنوا" یعنی خودتان را وزن کنید، تا در جایی که دیگر قابل برگشت نیست، شما را وزن نکنند.

بر اساس گزارش خانه ملت حجت الاسلام والمسلمین غروی با بیان اینکه برای محشری که در هر جایی بزرگتر است و انسان جز تسلیم در برابر مجازات ها چاره ای ندارد، خود را آماده کنید، تصریح کرد: آیا ما اگر از این عالم به عامل دیگر منتقل شدیم، باز هم اوضاع همین گونه است؟/924/د102/ج