ساده‌ترین روش برای تعیین جهت قبله در هفتم خردادماه
به گزارش خبرگزاری رسا به نقل از مرکز مطالعات و پژوهش‌های فلکی و نجومی، یکی از دغدغه های مسلمانان تعیین جهت قبله است. از ویژگی‌های اسلام این است که عبادات در آن به وسیله طبیعت قابل شناسایی خواهد بود یکی از راه‌هایی که برای تعیین قبله بیان شده است و البته دقیق‌ترین روش نیز است استفاده از خورشید است. خورشید در دو روز از سال، به هنگام زوال (ظهر) بر مکه معظمه عمود می‌تابد و در این زمان کعبه سایه ندارد و هر فردی که در ساعت معینی به سمت خورشید بایستد، می‌تواند جهت قبله خود را تعیین کند.
اکثر مردم تصور می‌کنند که خورشید دائما از مشرق طلوع و در مغرب غروب می‌کند اما این تصور دقیق نیست، چرا که تنها در دو روز از سال این موضوع واقعیت پیدا می‌کند یعنی در روز اول بهار (اعتدال بهاری) و در اول پاییز (اعتدال پاییزی) خورشید دقیقاً در شرق طلوع می‌کند، اما هر چه به انتهای فصل بهار نزدیک می‌شود، طلوع خورشید کمی به سمت شمال جابجا می‌شود و در نقطه‌‌ای بین غرب و شمال غرب غروب می‌کند. وضعیت طلوع و غروب خورشید در اول پاییز، مشابه اعتدال بهاری است. با این تفاوت که هر چه به ابتدای زمستان نزدیک می‌شویم موقعیت طلوع خورشید به سمت جنوب شرق متمایل می‌شود.
خورشید در قبله
اگر ما یک چوب را به عنوان شاخص در زمین فرو کنیم به گونه ای که عمود بر زمین باشد شاهد خواهیم بود که، ارتفاع خورشید پس از طلوع به تدریج زیاد می‌شود و سایه کوتاه تر تا زمان ظهر که ارتفاع خورشید به حداکثر خود می‌رسد و طول سایه شاخص به نهایت کوتاهی خود می‌رسد. در این زمان خورشید در جهت جنوب قرار دارد و سمت مقابل آن، شمال است. اما از زمان ظهر به بعد، به تدریج جهت خورشید به سمت غرب متمایل می‌شود و طول سایه شاخص بلندتر می‌شود.
اما در حد فاصل بین 5/23 درجه در بعض از اوقات سال خورشید در سمت الراس قرار می‌گیرد و عمود می‌تابد لذا سایه ندارد. از آنجا که مکه مکرمه نیز از این خصلت برخوردار است لذا روزهایی که خورشید در لحظه‌ی ظهر شرعی در مکه‌ی معظمه در سمت‌الرأس قرار گیرد، با تعیین این وقت در هر افقی می‌توان شاخص نصب، و خلاف امتداد سایه یا برعکس آن (بستگی به آفاق) را به عنوان سمت قبله مشخص ساخت. و آن در دو روز از سال است این دو روز عبارتند از 7 خرداد و 25 تیر.
خورشید در مکه زمانی در سمت‌الرأس خواهد بود که میل آفتاب برابر عرض جغرافیایی مکه باشد، با مراجعه به جدول نجومی، میل خورشید در هفتم خرداد، ′30،°21 = δ و روز 25 تیر، ′28،°21 = δ تقــریباً بــرابــر عرض جغرافیایی مکه (°5/21 = ΦM) می‌شود، یعنی یک بار هنگامی که خورشید از نقطه‌ی اعتدال بهاری به سوی انقلاب تابستانی حرکت می‌کند و بار دیگر وقتی که از انقلاب تابستانی به سوی اعتدال پاییزی برمی‌گردد میل خورشید با عرض جغرافیایی مکه برابر است.
بر این اساس در سال 1392 در روز سه شنبه 7 خرداد ، ساعت 13 و 48 دقیقه و سه شنبه 25 تیر ، ساعت 13 و 57 دقیقه به وقت تابستانی ایران (مقارن با لحظه اذان ظهر در مک معظمه) جهت خلاف سایه شاخص در هر مکان جهت قبله را نشان می‌دهد./997/د101/ی