رادیکال دیپلماسی نوین ایران در نیویوریک مساوی است با تاکتیک «نرمش قهرمانانه»

شاید افق سفر ریس جمهور، دکتر روحانی به نیویوریک برای بسیاری از سیاستمداران غیر قابل پیش بینی بود و این دغدغه که آیا دکتر روحانی می تواند از حقوق ملت ایران به صورت کامل در مجمع عمومی سازمان ملل دفاع کند یا نه، پرسش همه مردم ایران است. اما امروز پس از بازگشت رییس جمهور به ایران و بازتاب سخنرانی های ایشان در مجمع عمومی سازمان ملل، می توان به این اتفاق مهم امیدوار بود که آشنایی با ادبیات غرب در واقع مسیر را برای هر دو طرف مذاکره ایران و آمریکا در مسایل سیاسی امروز جهان باز کرده است. آنچه که در این سخنرانی بیش از همه مورد توجه است، این است که رییس جمهور، دکتر روحانی توانست در کنار احترام به حقوق ملت ایران و با عزت و سر بلندی، نوای صلح مکتب اسلام را به گوش دنیا برساند و از چهره ای غیر واقعی که بعضی رسانه های غربی از خشونت ایرانیان به نفع خودشان سیاه نمایی کرده بودند، فاصله بگیرد و با زبان منطق طرف دوم در مذاکره را به پذیرش حق هسته ای و احترام به این حق واقعی ملت ایران وادارد. شاید بتوان گفت یکی از مهمترین دستاوردهای سفر ریس جمهور به نیویوریک، می تواند همین پذیرش و اقرار آمریکا به حق هسته ای ملت ایران باشد؛ حقی که تا به امروز از سوی غربیان نادیده گرفته می شد و گاه همین اسباب و بهانه ای برای ادامه دعواها و درگیری های لفظی سیاسی بین طرفین می گردید.

سفر به نیویوریک، نمادی از تدبیر

از آنجا که که شعار و مبنای دولت یازدهم بر اساس اصل عزت، حکمت و مصلحت قرار گرفته است، در سفر دکتر روحانی به نیویورک نیز توجه و احترام به این اصول در رأس مذاکرات کشورهای1+5 و مذاکرات حاشیه ای این اجلاس قرار داشت و اصول و آرمان های ملت ایران مد نظر دولتمردان سیاسی در مجمع عمومی سازمان ملل بود و این درحالی است که 9 سال پیش آمریکا با شعار اینکه «ایران حق هسته ای ندارد» مسیر مذاکره را بر روی هر دو طرف بسته بود و امروز ایران بدون حتی یک قدم عقب نشینی از مواضع خود در موضوع هسته ای توانست با دیپلماسی نوین، لزوم محترم شمردن این حق را برای ایران اثبات کند و از سویی با انعطافی حکمت آمیز که بنا به توصیه رهبر معظم انقلاب همان نرمش قهرمانانه است، طرف های غربی را برای پذیرش این حق متقاعد سازد؛ گرچه نباید به حرف های رنگین کمانی دیپلماسی غربی در این اجلاس خوشبین بود، اما گام های عملی غرب در این مسیر می تواند مسیر تعامل و مذاکره برای عمل را باز گشاید.

مسیر تحریم، غیر قانونی و غیر قابل قبول

در واقع یکی از مهمترین و موثرترین گام های عملی آمریکا برای ابراز حسن نیت در مذاکره با ایران، برداشتن تحریم های فراوانی است که در این سال ها ملت و دولت ایران با این موضوع دست به گریبان بوده اند. گر چه تحریم مسیری غیرقانونی برای اعمال فشار بر کشور ایران بود تا بدین وسیله طرف غربی بتواند به خواسته های نامشروع خود دست یاید، اما مقابله و ایستادگی ملت ایران در برابر این جنگ اقتصادی، توانست سبب عقب نشینی تحریم کنندگان بشود و از سویی مدیریت هوشمندانه و زیرکانه ایران در مسئله سوریه و خلق حماسه سیاسی مردم ایران در انتخابات خرداد 92 از دیگر رموز این عقب نشینی است.

همگام با صدای مردم ایران(اعتلاف برای صلح)

شاید بتوان پیشنهاد ایران را درمجمع عمومی سازمان ملل برای گفتمان(اعتلاف برای صلح)، تدبیری هوشمندانه در مسیر شایعه پراکنی کشورهای دیگر که قصد نشان دادن غیر واقعی ایران به عنوان کشوری جنگ افروز و تروریسم دارند، باشد؛ چرا که صلح فاصله ای کیلومتری با جنگ و خونریزی دارد و در شرایطی که آهنگ جنگ افروزی در جهان از سوی ابرقدرتی به نام آمریکا با داعیه دفاع از حقوق ملت ها و برپایی دموکراسی به گوش می رسد، طرح این آهنگ جدید از سوی ایران، در واقع خط بطلانی بر همه رسانه های دروغین و افکار ضدایرانی در جهان است؛ چرا که اعتلاف صلح، همان صدای مردم ایران برای جهانیان است که از زبان رییس جمهور محترم برای همه کشورهای دنیا قرائت شد.

مروری بر برخی اصول و شاخص‌های جهت‌گیری سیاست خارجی از نگاه حضرت امام خمینی (ره) و رهبر معظم انقلاب   

د ر بحبوحه انقلاب اسلامی، دو شعار استراتژیک «استقلال، آزادی، جمهوری اسلامی» و «نه شرقی، نه غربی، جمهوری اسلامی» با الهام از انگاره‌ها و نظریات امام خمینی(ره) و بر اساس دین مبین اسلام، بسیاری از اصول و مبانی حاکم بر سیاست خارجی و روابط ایران را بنیان نهادند.

در واقع آنچه در میان اصول، مبانی و اهداف گفته شده از دیدگاه ایشان بارز بود و شاکله سیاست خارجی ایران را ترسیم می‌کرد، عبارت بود از «استقلال، صدور انقلاب، اتحاد امت اسلامی، احترام به حقوق متقابل، نفی ظلم، اصل نفی سبیل، روابط حسنه و مسالمت‌آمیز با دیگران، دفاع از کیان اسلام و مسلمین، سیاست نه شرقی، نه غربی، گسترش روابط بنا بر مبانی اسلامی و انسانی و کمک به نهضت‌های آزادی‌بخش.» همچنین در زمینه اصول سیاست خارجی تلاش شد تا تقدم و تاخر اصول نیز رعایت شود.

بنا بر این، ارزشی‌های اخلاقی و عقل، مبانی امام(ره) را در مورد سیاست خارجی شکل می‌دهند؛ امام خمینی(ره) با تاکید بر انسانی و اخلاقی بودن محتوای انقلاب، می‌فرماید: محتوای این انقلاب، اسلام و اخلاق اسلامی و اخلاق انسانی و تربیت انسان‌ها بر موازین انسانیت بوده است.

اما اگر بخواهیم به صورت مدون، اصول سیاست خارجی را از نگاه امام خمینی(ره) بدانیم، می‌توانیم این اصول را در سرفصل‌های ذیل خلاصه کنیم.

1ـ صدور انقلاب: امام(ره) درباره صدور انقلاب می‌فرمایند: ما باید با شدت هر چه بیشتر انقلاب خود را به جهان صادر کنیم و این طرز فکر را که قادر به صدور انقلاب نیستیم، کنار بگذاریم؛ زیرا اسلام بین کشورهای اسلامی تمایز قائل نیست. ما حامی تمام محرومان هستیم. همه ابرقدرت‌ها و همه قدرت‌ها برای از بین بردن ما برخاسته‌اند. اگر ما در محیط محدودی باقی بمانیم، قطعا با شکست روبه‌رو می‌شویم.

البته ایشان برای جلوگیری از سوء استفاده از معنای صدور انقلاب و برداشت‌های منفی از آن، یادآور می‌شوند که: اینکه می‌گوییم باید انقلاب ما به همه جا صادر شود، این معنی غلط را از آن برداشت نکنند که ما می‌خواهیم کشورگشایی کنیم. همه کشورها باید در محل خودشان باشند. ما می‌خواهیم این چیزی که در ایران واقع شد و خودشان از ابرقدرت‌ها فاصله گرفتند، دست آنها را از مخازن کوتاه کردند، این در همه ملت‌ها و در همه دولت‌ها بشود. معنی صدور انقلاب این است که همه ملت‌ها و همه دولت‌ها بیدار شوند و خودشان را از این گرفتاری که دارند، نجات بدهند.

2ـ نفی سبیل: از دیگر اصول سیاست خارجی امام خمینی(ره)، نفی سلطه‌گری و سلطه‌‌پذیری است و در این ارتباط فرموده اند: ما منطقمان، منطق اسلام، این است که سلطه نباید از غیر بر شما باشد. نباید شما تحت سلطه غیر بروید. ما هم می‌خواهیم نرویم زیر سلطه.

3ـ دفاع از کیان اسلام و مسلمانان: ایشان برنامه سیاست خارجی ایران را برنامه اسلام ذکر می‌کنند و می‌فرمایند: ما برای دفاع از اسلام و ممالک اسلامی و استقلال ممالک اسلامی، در هر حال مهیا هستیم. ما دفاع از همه مسلمین را لازم می‌دانیم.

4ـ احترام متقابل و عدم دخالت در امور یکدیگر: امام(ره) در این مورد قائل به این است ما همه تابع اسلام و دلسوز برای بشر هستیم. حضرت امام(ره) در موارد متعدد به این مساله، یعنی روابط حسنه و متقابل در سیاست خارجی اشاره کرده‌اند. وقتی خبرنگار مجله آمریکایی تایم از ایشان می‌پرسد «در جمهوری اسلامی به طور کلی سیاست خارجی شما چگونه خواهد بود؟»، امام(ره) پاسخ می‌دهند: جمهوری اسلامی ما با تمام ممالک روابط حسنه دارد و به احترام متقابل، قائل است؛ در صورتی که آنها هم به احترام متقابل قائل باشند.

ـ نفی ظلم و حمایت از مظلوم: امام خمینی(ره) با استناد به سیره انبیاء، ملت اسلام را پیرو مکتبی می‌دانست که برنامه آن در دو کلمه «نه ستم کنید، نه مورد ستم قرار گیرید؛ لا تَظلمون و لا تُظلمون» خلاصه می‌شود.

6ـ نه شرقی ـ نه غربی: این اصل در واقع یکی از شعارهای اساسی مردم در دوران انقلاب و برگرفته از سخنان امام خمینی(ره) بود که در موارد متعددی به این مسئله اشاره کرده‌اند: ملت ایران بدون اتکا به غرب و شرق می‌خواهد روی پای خود بایستد و بر سرمایه‌های مذهبی و ملی خود استوار باشد.

7ـ کمک به نهضت‌های آزادی‌بخش: از دیدگاه امام خمینی(ره) برای رهایی مستضعفان از شر فساد و برخورداری از یک زندگی شرافتمندانه انسانی، باید مستضعفان دست در دست یکدیگر داده و قدرت مستکبران را محدود کنند و در این راه سیاست ایران بر حمایت از آنهاست: جمهوری اسلامی ایران هم در کنار شما و هم در کنار همه مسلمانان، بلکه در کنار همه مستضعفان جهان خواهد بود.

اصول سیاست خارجی از نگاه رهبر معظم انقلاب

مطالب زیر برگرفته از بیانات رهبر معظم انقلاب در جمع سفرا و کارداران جمهوری اسلامی ایران در خارج از کشور است که ما را با راهبردها و اصول سیاست خارجی ایشان بیش از پیش آشنا می سازد.

خط امام(ره) در سیاست خارجی: خط امام(ره) در سیاست خارجی ما عبارت است از روابط سالم و منطقی به خصوص با کشورهای مسلمان، به خصوص با کشورهای جهان سوم، به خصوص با کشورهای همسایه. 15/ 5/ 1363

سرعت عمل در مسائل جهان: سرعت عمل بسیار مهم است. در مسائل جهانی هر تصمیمی گرفته می‌شود، باید با سرعت عمل باشد. توقف، تردید و درنگ بی دلیل، به هیچ وجه جایز نیست. 27/ 5/ 1382

اصل نه شرقی و نه غربی غیر قابل خدشه و تغییر است: بر اساس این اصل، سیاست ما تابع هیچ رکنی ـ نه شرق و نه غرب ـ نخواهد شد و این جزو اصول و مبانی ماست و هیچ شکی هم در این نیست و تغییر پذیر نیست. این، اصلاً سیاست نیست؛ بلکه مبنا و پایه نظام است و منافاتی هم با ارتباط ندارد.

نمی توانیم از مواضع نظام عدول کنیم: ما به عنوان یک نظام، فرق‌های عنصری و جوهری با تقریباً همه نظام‌های دنیا داریم که کاریش هم نمی‌شود کرد. ما نباید از حرف‌هایمان عدول کنیم؛ در غیر این صورت آن زمان، جمهوری اسلامی فقط یک اسم خواهد بود. 1/ 5/ 1373

 استفاده از ظرفیت‌های جهان اسلام: یکی از راهکارهای استفاده ظرفیت بالای جهان اسلام، این است که ما دنیای اسلام را به اتحاد ممکن اسلامی ـ همان مقدار که ممکن است ـ دعوت کنیم. 27/ 5/ 1381

نقش‌آفرینی برای اسلام: نقش اسلام را در دنیا هر چه می توانید، پررنگ‌تر کنید. بگردید با ابتکار، ببینید کجاها می‌توان برای اسلام نقش آفرینی کرد؛ نه فقط برای ایران اسلامی، بلکه برای اسلام. 25/ 5/ 1379

خط درست دیپلماسی: اگر ما برای جامعه انقلابی و اسلامی، به دیپلماسی انقلابی و اسلامی قائل هستیم، باید در درجه اول جهت گیری اسلامی حفظ شود و گستاخی و شجاعت در مقابل تهدیدهای دشمنان و قدرت‌های بزرگ و نیز حاکمیت عقل و منطق بر تصمیم گیری‌ها و حرکات، مورد توجه قرار بگیرد. این، خط درست دیپلماسی است. 31/ 5/ 1368

معنای درست انقلابی‌گری در دیپلماسی: انقلابی‌گری به آن است که ما مواضع اسلامی و انقلابی را قاطعانه و بدون رودربایستی و مرعوب شدن و خام شدن در مقابل برخی از چهره های امید بخش کاذب، حفظ کنیم. 31/ 5/ 1368

 عقل دیپلماسی: همیشه باید یک عقل دیپلماسی بر کارهای دیپلماسی ما حکومت کند. عقل دیپلماسی یعنی همان چیزی که بین این هدف و این مبارزه اصولی و ظرافت‌های دیپلماسی که نیاز ما را برآورده خواهد کرد، جمع می کند. 2/ 5/ 1374

ایران اسلامی یکی از قویترین کشورها در دیپلماسی: ایران در صحنه دیپلماسی، امروز یکی از قویترین کشورهای دنیاست. چه قبول بکنند و چه نکنند، واقعیت قضیه این است. ایران کشوری است که این اقتدار و این توانایی و جوهر را در درون خودش دارد که در مقابل بزرگترین قدرت جهان ـ که کشورهای اروپایی حتی با احتیاط در مقابلش حرف می زنند ـ بایستد و صریحاً حرف‌های او را رد کند. 27/ 8/ 1376

بدترین نوع دیپلماسی: ابتکار عمل در مسأله ارتباطات خارجی، بسیار مهم است. این که کشوری با دیپلماسی منفعل منتظر باشد دیگران چه می گویند و چه می کنند و بر اساس آن و به مقتضای ضرورت و موقعیت تصمیم بگیرد، بدترین شکل دیپلماسی است؛ باید از این به شدت پرهیز کنیم مراقب باشیم این طور پیش نیاید. 27/ 5/ 1382

روابط با اروپا: روابط را با اروپا، هر چه می توانیم، به آن صورت و آن قیمتی که برایمان می ارزد، نه به هر قیمتی تعمیق کنیم. 27/ 8/ 1376

دلیل تاثیرگذاری جمهوری اسلامی در جهان: امروز این که یک دولت، صریح و آشکار و بدون هیچ ملاحظه‌ای اعلان کند ـ و همه بدانند این اعلان درست است ـ که برای ارتباطاتش، برای قبول فلان صلح منطقه‌ای، برای قبول فلان قرار بین‌المللی نادرست به نظر او، هیچ فشاری را قبول نمی‌کند، غیر از شما کسی نیست. این در دنیا احترام برانگیز است؛ این نکته خیلی مهمی است. 25/ 5/ 1378

میدان سیاست خارجی میدان تلاش‌طلبی: نباید این طور باشد که اگر ما در مسأله‌ای یا در منطقه‌ای از خودمان ناتوانایی نشان دادیم و ناتوانی اثر نامطلوبی برای ما به وجود آورد، آن را به حساب تفکرات و آرمان‌ها و اصول خودمان بگذاریم؛ نه، بلکه باید آن را به حساب ناتوانی خودمان بگذاریم. 25/ 5/ 1383

جدی گرفتن تهدیدات: تهدید را کاملا جدی بگیرید؛ یعنی به هیچ وجه در محاسبات خودتان از جدیت تهدید پایین نیایید. منتها تهدید جدی، معنایش تهدید حتمی نیست؛ هیچ حتمیتی وجود ندارد؛ اما در جدی بودنش تردید نباید کرد. 27/ 5/ 1381

تبدیل شدن تهدیدها به فرصت‌ها با مهارت دیپلماسی: اگر مهارت دیپلماتیک به کار گرفته شود، بسیاری از تهدیدها می تواند به فرصت ها تبدیل گردد. 25/ 5/ 1379

گشایش و راحتی باید به بهایش بیرزد: یک دیپلماسی قوی و کامل و کار آمد و مسلط بر خود و غیر منفعل، دیپلماسی ای است که می نشیند محاسبه می کند؛ می گوید در مقابل این گشایش که برای من خواهد شد، من چه بهایی باید بپردازم و آن گشایش را مشخص کند که چقدر گشایش است.

تاکتیک «نرمش قهرمانانه»

ایشان در این باره، در ملاقات اعضای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، فرمودند: «ما مخالف با حرکت‌هاى صحیح و منطقى دیپلماسى هم نیستیم؛ چه در عالم دیپلماسى، چه در عالم سیاست‌هاى داخلى. بنده معتقد به همان چیزى هستم که سال‌ها پیش اسم‌گذارى شد نرمش قهرمانانه؛ نرمش در یک جاهایى بسیار لازم است، بسیار خوب است؛ عیبى ندارد». 1392/06/26

معظم له هفده سال پیش در ملاقات اهالی دیپلماسی خارجی، از این عبارت استفاده کرده بودند: «عرصه سیاست خارجى میدان نرمش‌هاى قهرمانانه است». 1375/05/17

ایشان در همین شهریور ماه در ملاقات اعضای مجلس خبرگان نیز، یک بار دیگر از این عبارت استفاده کردند: «در این سال‌ها جبهه‌بندى‌هاى منطقه‌اى و جهانى هم آشکار شده. البتّه نرمش و انعطاف و مانور هنرمندانه و قهرمانانه در همه‌ عرصه‌هاى سیاسى، یک کار مطلوب و مورد قبولى است». 1392/06/14

آماده باش قرمز(دفاع بی‌پایان)

 تا دیروز ملت ایران در جنگی نابرابر در مقابل دشمن تا بن دندان مسلح ایستاد و با اهدای خون جوانان این سرزمین در واقع نهال انقلاب آبیاری شد و امروز نیز درصحنه ای دیگر از دفاع بی پایان که هنوز پرونده این مقاومت ها برای ایرانیان بسته نشده است، با وارد شدن به صحنه سیاسی دیگری که باز هم بوی جنگ و پایمردی از آن می آید، در مسیری دیگر برای پیروزی و موفقیت حاضر شده است و با احترام به خون شهدا و آرمان خواهی ملت ایران، فقط و فقط با اجرای دیپلماسی نوین که برگرفته از ندای آزادی خواهی ایران در همه اعصار گذشته و امروز است، می خواهد برگ زرین دیگری از مقاومت را بر صفحه تاریخ نقش بنند که آغاز این مسیر نیز با سکانداری رهبر معظم انقلاب به طور قطعی به سرمنزل مقصود خواهد رسید.

کلام آخر(پایانی بر پایان): در صحنه سیاسی جدید نباید فراموش کرد که دشمن هنوز هم در بازی خود از دشمنی دست بر نمی دارد و اگر امروز تلاشی برای مذاکره با ایران دارد، هم می تواند نقشه و توطئه ای نو برای دادخواهی جدید باشد و هم در موضوع ضعف خود، راهی به جز پذیرش حق هسته ای ایران نداشته است که در هر دو صورت باز هم این دشمن در سنگر دوست جاسازی نمی شود و چشم ها و ذهن ها باید هشیار هشیار باشد و این موضع حاصل نمی شود، مگر در سایه رهنمودهای رهبر معظم انقلاب که تا به امروز کشتی این سرزمین را به سلامت در مسیر توسعه و عزت اسلامی به پیش برده اند و پس از این نیز با افکاری هوشمندانه در مسیر شناسایی دسیسه ها، پرچم هشدار را به دست خواهند گرفت و در بزنگاه های غفلت، سبب بیداری همگان خواهند شد.

/934/701/ر