مسؤولان مدیریت بحران را از امام حسین بیاموزند

به گزارش سرویس پیشخوان خبرگزاری رسا، یکی از جنبه های حادثه عاشورا که تاکنون مغفول مانده است، نوع مدیریت امام حسین(ع) در صحنه کربلاست. این مدیریت می تواند الگوی بسیار مناسبی برای مسؤولان کشور باشد. برای بررسی این موضوع گفت وگویی را با حجت الاسلام حسن زاده عضو هیأت علمی مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی انجام داده ایم.

به نظر می رسد با توجه به رسالت مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی در جمع آوری اطلاعات مربوط به موضوعات مختلف، و با عنایت به این نکته که امام حسین(ع) جایگاه بسیار بلندی بین شیعه و سنی دارد، لذا ایجاد یک اصطلاح نامه تخصصی برای ایشان ضروری است، نظر حضرتعالی چیست؟

بله، درست است. با توجه به اینکه وظیفه مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی، مدیریت اطلاعات است طبیعتا باید به سمت معارفی برویم که متخذ از معصوم(ع) است. با توجه به اینکه در ماه محرم و صفر قرار داریم و ایام متعلق به امام حسین(ع) است، لذا یکی از آرزوهای ما این است که روزی برسد که معارف حسینی یکجا جمع آوری شود، این خلائی است که احساس می شود. حقایقی فراوانی درباره نهضت امام حسین(ع) وجود دارد که برخی گفته شده و برخی هم گفته نشده، اگر بگوییم خیلی مطالب هست که در مورد ایشان گفته نشده، سخن گزافی نگفته ایم.

با توجه به اهمیت حادثه کربلا و زندگی امام حسین(ع)، چرا از اجرای اصطلاح نامه معارف حسینی غفلت شده است؟

ما باید به سمت مدیریت اطلاعات در حوزه معارف حسینی برویم و در این مسیر ابتدا باید اصطلاح نامه آن شکل بگیردکه امروز وجود ندارد. در مورد امام رضا(ع) اصطلاح نامه معارف رضوی وجود دارد در مورد معارف مهدوی هم یک اصطلاح نامه توسط مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی انجام شده است ولی در مورد امام حسین(ع) چنین چیزی تحقق پیدا نکرده است که امیدوارم به روزی برسد که معارف اهل بیت و مخصوصا معارف امام حسین(ع) را در قالب یک پرتال واحد داشته باشیم.

بنابراین اصطلاح نامه معارف حسینی از ضروریات جامعه علمی و حوزوی است و لازم است مسئولین در این زمینه کمک کنند.در مسائل دیگر مانند مدرسه سازی، ساخت بیمارستان و .... خیرین حضور دارند و خوب است در مباحث علمی خصوصا در مورد معارف اهلبیت(ع) نیز چنین خیرینی وجود داشته باشند.

به نظر حضرتعالی چه نکته برجسته ای در حادثه کربلا وجود دارد که تاکنون به آن توجه نشده است؟

نکته ای که در حادثه کربلا کمتر به آن توجه شده شیوه مدیریت امام حسین(ع) در روز عاشورا است. بالاخره امام حسین(ع) در روز عاشورا یک بحران بسیار جدی را مدیریت کرد که این موضوعاز جهات مختلف قابل تامل است. کسانی که می خواهند جامعه را اداره کنند باید از ویژگی های مدیریتی امام حسین(ع) استفاده کنند. یک سوالی که ممکن است برای هر کسی به وجود آید این است که جنگ امام حسین(ع) در روز عاشورا از صبح شروع شد، تعداد یاران امام حسین(ع) 72 نفر و لشگر دشمن تا 30000 نفر گفته شده است. ایت تعداد در مقابل لشگر یزید چیزی به حساب نمی آید و قاعدتا این جنگ نباید بیش از نیم ساعت طول بکشد ولی مشهور است که امام حسین(ع) در عصر عاشورا به شهادت رسید، یعنی ایشان این جنگ را به گونه ای تدبیر کرد که یک گروه کوچک که از هر جهت در محاصره بودند تا عصر عاشورا مقاومت کردند. این باید برای مسئولین ما درس شود که ایشان چگونه این جنگ را اداره کرده اند.

 بعضی می گویند زینب(س) بحران را مدیریت کرد ولی مهمتر از ایشان خود امام حسین(ع) بود. بگذریم از اینکه از مدینه چگونه حرکت کرد تا جنگی صورت نگیرد و از مکه چگونه خارج شد که حریم امن الهی نقض نشود.

 در صبح عاشورا در مرحله اول تعداد زیادی از یاران امام حسین(ع) به شهادت رسیدند و تعداد کمی از یاران ایشان باقی ماندند اما ایشان با همین مقدار کم جنگ را مدیریت کردند.

این شیوه مدیریت امام حسین(ع) در روز عاشورا چگونه می تواند به عنوان الگوی مدیریتی برای مسئولین جامعه مورد استفاده قرار گیرد؟

نکته ای که وجود دارد این است که اساسا اگر حاکمیت، حاکمیت دینی باشد. این حاکمیت سعی می کند که کمترین خسارات و شر برافراد جامعه تحمیل شود. اگر معصوم یا کسانی که ماذون از ایشان هستند و در اصطلاح نائب امام هستند، حاکم شوند سعی می شود کمترین خسارت بر افراد جامعه وارد شود. این خیلی مهم است چون هدف حاکمیت این است که همه با آگاهی و اراده خود، راه خیر یا شر را انتخاب کنند. هدف دین تربیت انسان است و اینکه انسان با اراده خودش راه خیر یا شر را انتخاب کند و این وظیفه معصوم و حاکمیت دینی برگرفته از معصوم است که این راه را برای افراد ایجاد کند.

اگر به کشور خودمان نگاه کنیم می بینیم که دور تا دور ایران را جنگ و خونریزی فراگرفته، اما این کشور چگونه مدیریت شده که پس از 25 سال از رحلت امام خمینی(ره) اینگونه و با این اقتدار باقی مانده است. در زمان حضور امام خمینی(ره) شرق و غرب عالم بر علیه کشور ما بودند اما امام خمینی این کشور را با مدیریت الهی نگه داشت. و این مدیریت برگرفته از نوع مدیریت امام حسین(ع)درروز عاشورا بود که کمتر مورد بررسی قرار گرفته است.

یک مسئله مهم دیگر در حاکمیت دینی که از عنایات خداوند است، رعبی است که خداوند از این حاکمیت بر دل دشمنان می اندازد، اینکه می گویند لشکر عمر سعد از امام حسین(ع) می ترسیدند و وقتی ایشان حمله می کرد مثل روباهی که از شیر فرار می کند، از ایشان فرار می کردند، این سخن گزاف نیست و یک واقعیت است، چون این رعب را خداوند در دل آنها ایجاد می کند.

کسی که در مقابل معصوم باشد ناخواسته رعب در دل او می افتد. این نکته ها را مسئولین باید لمس کنند و معتقد به آن باشد این خیلی به کسانی که حاکمیت در دست آنها است کمک می کند.

وحشت شاه از نام امام خمینی(ره)

نقل می کنند شاه یک نفر را نزد آیت الله گلپایگانی فرستاده بود و آن موقع امام خمینی هم در تعبید بودند. آیت الله گلپایگانی به آن شخصی که از طرف شاه آمده بود نصیحت می کند که دست از سر امام خمینی بردارید و ایشان را از تبعید برگردانید، آن شخص به ایشان عرض می کند که آقا هر کار دیگری که بخواهید ما انجام می دهیم اما در مورد خمینی ما حق نداریم کوچکترین حرفی بزنیم زیرا هر وقت اسم امام خمینی برده می شود بدن شاه به لرزه در می آید.

امام حسین(ع) اگر تا عصر عاشورا جنگید به دلیل این بود که دشمنان تا سایه ایشان را می دیدند فرار می کردند. چون وجود ایشان مظهر عزت الهی است، مظهر سلطنت الهی است، وقتی انسان در مقابل سلطان می ایستد هیبت او آدم را می گیرد.

خداوند در قرآن می فرماید مومن باید به گونه ای باشد که: «وَأَعِدُّواْ لَهُم مَّااسْتَطَعْتُم مِّن قُوَّةٍ؛ یعنی با تمام قوا با دشمنان بجنگید»،(انفال/60).

و امام حسین(ع) اینگونه بود، علاوه بر آن افرادی که هم در کنار امام حسین(ع) بودند به دلیل پذیرش حقانیت امام حسین(ع) ، این رعب را در دل دشمن می انداختند.

استمرار بزرگداشت عاشورا، نشان دهنده مدیریت درست امام حسین(ع)

نکته دیگری که نشان دهنده مدیریت الهی امام حسین(ع) است، استمرار بزرگداشت حادثه کربلا است. مدیریت اباعبدالله هنوز هم ادامه دارد و در ماه محرم در اقصی نقاط جهان مراسم عزاداری به پا می شود و در روز اربعین هم حدود 20 میلیون نفر به زیارت ایشان می روند، این حرکت را شما در هیچ کجای دنیا سراغ ندارد و خود این هم از موارد تحقق مدیریت الهی است. هدف امام حسین(ع) این بود که آگاهی صورت بگیرد و مردم بیدار شوند.

درک حضور خدا، لازمه مدیریت الهی

مسأله دیگر این است که امام حسین(ع) در جای جای حادثه عاشورا حضور خدا را احساس می کرد که این هم لازمه یک مدیریت الهی است. خودشان در دعای عرفه دارند: «إِلَهِی عَلِمْتُ بِاخْتِلافِ الْآثَارِ وَتَنَقُّلاتِ الْأَطْوَار أَنَّ مُرَادَکَ مِنِّی أَنْتَ تَعَرَّفَ إِلَیَّ فِی کُلِّ شَیْ ‏ءٍحَتَّى لاأَجْهَلَکَ فِی شَیْ‏ءٍ؛ خدایا! متوجه شده‌ام که مراد تو از به ‌پاداشتن حوادث گوناگون و تغییرات موجود، آن است که خود را در همه ‌چیز به من بشناسی تا آن‌که از هیچ جهت به تو جاهل نباشم، و تو را با همة اسماء‌ات بشناسم و با همة اسماء‌ات عبادت کنم».

امام حسین(ع)به دنبال این است که خداشناسی را درست به انسان ها بنمایاند. اگر بخواهیم بحران را مدیریت کنیم یکی از شروط آن این است که در تمامی افعال، جنبه الهی آن را مدنظر داشته باشیم. به تعبیر دیگر بدانیم خدا به ما چه می خواهد نشان دهد و بگوید.امام حسین(ع) بدترین شرایط غم و اندوه برایش به وجود آمد، بزرگترین سونامی غم و اندوه عالم هم نتوانست یک لحظه امام حسین(ع) را از خدا غافل کند. اینها از آن چیزهایی است که نیاز به تامل دارد. حالا چقدر معارف ناگفته در مورد ایشان وجود دارد. آیا لازم نیست یک پژوهشکده ای برای ایشان ایجاد شود که روی این مسائل کار کند. یکی از کارهایی که ما می توانیم انجام دهیم اصطلاح نامه معارف حسینی است که امیدواریم روز به سرانجام برسد و دین خود را به اندازه وسعمان به امام حسین(ع) ادا کرده باشیم./907/د101/ب6

منبع: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی