دومین شماره نشریه «مطالعات جنسیت و خانواده» منتشر شد
به گزارش خبرگزاری رسا، این دوفصل‌نامه به موضوعاتی از قبیل «صمیمیت و همدلی بین اعضای خانواده و عوامل مؤثر بر آن»، «پوشش زن جاهلی و امکان حجاب شرعی در عصر پیامبر(ص)»، «نگرش‌ها و رفتارهای ایرانیان در زمینه ازدواج فامیلی»، «تأثیر فضاهای شهری مدرن بر بازاندیشی هویت جنسیتی زنان»، «آثار شروط ضمن عقد نکاح» و «ماهیت فقهی و حقوقی خلع» می‌پردازد.
در مقاله «صمیمیت و همدلی بین اعضای خانواده و عوامل مؤثر بر آن» ابتدا بر اساس مباحث نظری موجود، صمیمیت و همدلی بین اعضای خانواده مفهوم‌سازی شده و با استفاده از مؤلفه‌هایی وضعیت آن بین اعضای خانواده مورد سنجش قرار گرفته است. سپس اثر بعضی از عوامل، شامل استقلال اعضای خانواده، تأمین نیاز اعضای خانواده، انسجام خانواده و حاکمیت ارزش‌های اخلاقی ـ اسلامی در آن، مطالعه شده است. این پژوهش به روش پیمایشی انجام شده و جامعه آماری آن خانواده‌های تهرانی هستند که حداقل پنج سال از زندگی مشترک آن‌ها گذشته و حداقل دارای یک فرزند بوده‌اند.
مقاله «پوشش زن جاهلی و امکان حجاب شرعی در عصر پیامبر(ص)» به این پرسش پاسخ می‌دهد که آیا وضعیت کنونی حجاب زنان از زمان پیامبر اکرم(ص) شکل گرفته و امتداد یافته است یا در زمان ایشان تنها یک حجاب معمولی، در حد امکانات پوششی آن زمان، وجود داشته و پیروان شریعت بعداً آن را تا حد حجاب معروف امروزی توسعه داده‌‌اند. برای پاسخ به این سؤال مؤلفه‌های فرهنگی و اجتماعی آن روزگار، مانند وضعیت لباس‌های زنانه و شغل‌های مربوط به این مسئله، بررسی شده است. این مقاله با جستار در منابع لغوی، روایی، تاریخی و ادبی، به مطالعه امکانات فرهنگی ـ اجتماعی آن روزگار پرداخته و مشخص کرده است که آیا فرهنگ پوششی آن روزگار مانع از تحقق حجاب شرعیِ حداکثری می‌شده یا خیر.
پرسش اصلی در مقاله «نگرش‌ها و رفتارهای ایرانیان در زمینه ازدواج فامیلی» چگونگی وضعیت نگرشی و رفتاری ایرانیان در خصوص این نوع ازدواج است. بر همین اساس، الگوهای نظری مختلف در دو دسته کلّی «الگوهای ساخت‌گرایانه» و «الگوهای ارزش‌محور» تقسیم‌بندی و تلاش شده است تا روند تحولات عینی و ذهنی به صورت تطبیقی مورد بررسی قرار گیرند. روش اصلی تحقیق، تحلیل روند بر اساس تحلیل ثانویه داده‌های مربوط به پیمایش‌های ملّی و پژوهش‌های صورت گرفته در زمینه ازدواج فامیلی است. نتایج تحقیق حاکی از آن است که اگرچه هم‌زمان با افزایش آزادی‌های فردیِ کنش‌گران در مقام انتخاب همسر، از میزان ازدواج فامیلی کاسته می‌شود، امّا روند کاهش مذکور یکسان نیست و ازدواج فامیلی همچنان نزد گروه‌هایی از ایرانیان ارجحیت دارد.
در مقاله «تأثیر فضاهای شهری مدرن بر بازاندیشی هویت جنسیتی زنان»یکی از عوامل مؤثر بر هویت زنان بررسی شده است. به لحاظ جامعه‌شناختی، نحوه تفکیک فضا، انعکاسی از روابط اجتماعی حاکم بر جامعه و شاخص چگونگی و نحوه سازمان‌دهی اجتماع و مبنای شکل‌گیری هویت‌های جمعی است. شهرداری تهران از سال 1386 درصدد ساخت فضاهای شهری مُدرن تحت عنوان «مجموعه شهربانو» بوده است تا زنان شهر بتوانند به انجام فعالیت‌های اجتماعی، فرهنگی و هنری بپردازند. این مطالعه به بررسی تأثیر این فضاهای شهری بر بازاندیشی در هویت جنسیتی زنان می‌پردازد. این پژوهش به روش پیمایش انجام شده و جامعه آماری آن را کلیه زنان مراجعه‌کننده به مجموعه‌‌های شهربانو در مناطق 1، 2، 8 و 14 شهرداری تهران تشکیل می‌دهند.
مقاله «آثار شروط ضمن عقد نکاح» به بررسی آثار شرعی شروط ضمن عقد نکاح می‌پردازد. نویسنده این مقاله با بررسی ادلّه در این مسئله، به این نتیجه می‌رسد که وفای به شرط فعل ضمن عقد نکاح وجوب شرعی دارد و می‌توان مشروط علیه را به وفا مجبور کرد.
آخرین مقاله این دوفصل‌نامه علمی- تخصصی به موضوع «بررسی ماهیت فقهی و حقوقی خلع» پرداخته است.این پژوهش با بررسی تطبیقی میان «خُلع» و دیگر صورت‌های جدایی، مانند «طلاق»، «طلاق بعوض» و «مبارات» و بررسی ادله و اقوال فقها به تصویری شفاف‌تر از آن‌چه تا به امروز از ماهیت «خُلع» مطرح بوده است، دست می‌یابد. گرچه «طلاق» و «خُلع» در بسیاری از شرایط و احکام مشترک هستند، امّا نتایج این پژوهش نشان‌دهنده تمایز میان ماهیت حقوقی این دو است. بر این اساس، نمی‌توان از روایاتی که «خُلع» را مانند «طلاق» معتبر دانسته‌اند، اطلاق بگیریم و با تمسک به این اطلاقات هر حکمی را که برای «طلاق» ثابت است، برای «خُلع» هم ثابت بدانیم.
لازم به ذکر است چکیده این مقالات، به کوشش محسن مدنی‌نژاد و مهین‌سادات طباطبایی به دو زبان عربی و انگلیسی ترجمه شده است.
علاقه‌مندان به دریافت این نشریه علمی-تخصصی می‌توانند به نشانی قم، بلوار جمهوری اسلامی، میدان سپاه، خیابان مالک‌اشتر، شماره50 یا تهران، بلوار کشاورز، خیابان نادری، کوچه حجت‌دوست، پلاک 56، مراجعه یا با تلفن‌های 13-32907610(025) و 88983944(021) تماس حاصل کنند./978/د102/ف