گزارش/ پای صحبت‌های خودمانی طلاب ممتاز یک حوزه علمیه
اشاره: افق فکری طلاب همواره یکی از عوامل تأثیرگذار بر جامعه بوده که اگر این افق از زمان طلبگی به خوبی ترسیم شود و طلبه در کنار دروس حوزوی آگاهی و بصیرت خود را افزایش دهد بی شک می تواند پله های سیر و سلوک و ترقی را طی کرده و در جهت سوق دادن جامعه به سمت کمال و آرمان های اسلامی نقش بسزایی را ایفا کند. البته در این عرصه علاوه بر زمینه هایی که حوزه علمیه برای طلبه باید فراهم کند، هدف و آرمان های خود طلبه نیز از اهمیت بالایی برخوردار است.
در تبیین این مهم، خبرنگار خبرگزاری رسا با جمعی از طلاب ممتاز در مدرسه علمیه قدیری قم گفت وگویی ترتیب داده که در ذیل تقدیم خوانندگان محترم می‌شود.
رساـ شما قبل از ورود به حوزه چه هدف هایی داشته اید، به نظر شما حوزه برای تحقق بخشیدن به این هدف ها چگونه عمل کرده است؟
طلبه پایه ششم: در زندگی انسان ها همیشه یک جرقه هایی رخ می دهد که اگر به آنها توجه کند این جرقه تبدیل به نقطه عطفی در زندگی می شود، یکی از جرقه های زندگی من در دوران دبیرستان رخ داد که به مرور زمان با توجهی که به آن کردم تبدیل به نقطه عطفی در زندگی شخصی و اجتماعی من شد، در دوران دبیرستان وقتی به دوستان و اطرافیانم نگاه می کردم، متوجه می شدم که همه، جوان های با استعداد و خوبی هستند که اگر فقط یک نفر وجود داشت که آنها را با برخورد خوب جذب می کرد و با معارف دینی و اخلاقی آشنایشان می کرد، جامعه هیچ وقت دچار آسیب های اجتماعی که الان مشاهده می کنیم، نمی شد.
من مشاهده می کردم که عدم وجود این افراد باعث می شد تا نزدیک ترین دوستان و همکلاسی هایم به راه‌هایی کشیده شوند که آخرشان معلوم نبود و آن جوان خوبی که با لبخند یک روحانی جذب می شد و زمینه کسب معارف دینی را داشت به دلیل عدم وجود کسی که با جاذبه های دینی آشنایش کند به راه های بدی کشانده می شد. این مهمترین چیزی بود که این انگیزه را در من به وجود آورد که این خلاء را پر کنم و به اندازه خودم به جامعه و جوانان کشورم کمک کنم، حوزه در تحقق بخشیدن به این هدفم خیلی کمک کرد، با ورود به حوزه توانستم آگاهی و بصیرت خود را برای تحقق بخشیدن به هدفم بالا ببرم البته نقاط ضعف و قوتی در این زمینه وجود دارد که حوزه باید برای رفع آنها تلاش کند.
لزوم وجود روحانیان برای پاسخگویی به شبهات دینی جامعه
طلبه پایه چهارم: بنده واقعا به طلبگی علاقه داشته ام، الان هم همین طور است و مهمترین دلیل در به وجود آمدن این علاقه وجود عالمان و بزرگانی بود که این وادی را طی کرده و به درجات بالای معنوی رسیده بودند. خاطره جالبی که قبل از ورود بنده به حوزه اتفاق افتاد و زمینه ورود من به حوزه شد این بود که دوسال قبل از ورود به حوزه خواب دیدم پشت سر یکی از مراجع نماز می خوانم و بعد از ورود به حوزه هم اینها زمینه ورود من به حوزه را فراهم کرد، علت دیگری که من وارد حوزه شدم تبلیغ بود، در دوران مدرسه وقتی سؤال هایی برای دوستانم مطرح می شد و شبهاتی برایشان به وجود می آمد متأسفانه نمی توانستم به خوبی پاسخگوی این سؤالات و شبهات باشم، این موضوع، احساس ضرورت وجود اشخاص و متخصصان دینی که بتوانند به خوبی پاسخگوی شبهات و نیازهای دینی جامعه باشند را در من به وجود آورد و این یکی از هدف های من برای ورود به حوزه شد، البته ایراداتی در حوزه در این زمینه احساس می شود که قابل حل است.
قطعا حوزه در تحقق بخشیدن به اهداف طلبه مؤثر است؛ اما نقش خود طلبه و پی گیری برای رسیدن به آن هدف از اهمیت بیشتری برخوردار است؛ بنابر این می بینیم که شهید مطهری با تلاش و برای رسیدن به اهدافش به جایگاه والایی می رسد و ایشان از دل همین حوزه بیرون آمدند.
حفظ آرمان‌ها و الگوپذیری از امام و رهبری
طلبه پایه پنجم: اهداف به دو صورت هستند، ابتدا وقتی طلبه وارد حوزه می شود با هدف‌ها و سیاست‌گذاری های مدرسه و حوزه برخورد می کند و در راستای آن اهداف باید تلاش کند؛ اما گاهی اوقات هدف های حوزه و اهداف طلبه متفاوت است و طلبه با ورود به حوزه از اهداف خودش دور می شود؛ بنابر این از زمانی طلبه به حوزه علمیه نگاه زمینه‌سازی داشته باشد درک خواهد کرد کسی که دنبال اهداف بالایی است باید خودش برای رسیدن به آنها تلاش کند و مهمترین موضوعی که در تحقق بخشیدن به اهداف یک طلبه به او کمک می کند ابتدا تلاش خود طلبه و بعد از آن خواندن کتاب‌های امام و رهبر معظم انقلاب است تا همیشه آرمان‌ها و هدف هایی که داشته در ذهنش بماند.
خودسازی و در کنار آن هدایت جامعه
طلبه پایه سوم: فکر می کنم دورانی در زندگی انسان است که غیرشفاف است، وقتی که شفاف می شود و سمت و سو پیدا می کند، یک راه خیر و روشن در کنار راه های شر و بد در مقابلش قرار می گیرد که به نظر من حوزه خوب انسان را به طرف راه های روشن و خیر جذب می کند. یکی از عواملی که باعث شد من به حوزه علاقه پیدا کنم علاوه بر تشویق علما و مسجدی های محل و داشتن هدف خود سازی ، داشتن روحیه کمک به جامعه و جوانان بود که این دو هدف من را ترغیب کرد تا وارد حوزه شوم. این هدف ها با ورود به حوزه از بین نرفتند اما ساختار حوزه طوری بود که به من کمک هم نکرد.
شاگرد مکتب امام صادق و سرباز امام زمان
طلبه پایه اول: قبل از ورود به حوزه متوجه رابطه جالبی بین امام صادق(ع) و امام زمان(عج) شدم به طوری که در جامعه بین متدینین طلبه ها را به عنوان شاگردان مکتب امام صادق(ع) و سربازان امام زمان(عج) مورد خطاب قرار می دادند. امام صادق در این عصر وظیفه ما را به خوبی مشخص کردند که وظیفه اصلی ما خدمت به امام زمان(عج) در طول عمر است. ممکن است انسان وارد هر شغلی بشود؛ اما هنوز هدف خودش را نداند؛ اما طلبه با ورود به حوزه این اعتماد به نفس را پیدا می کند که هدفش را بداند، به طور کلی حوزه چراغ سبزی است برای طلبه که راه خودش را معلوم کند.
احیای امر اهل بیت(ع)
جالب این جاست که رسالت طلبه را امام رضا(ع) به خوبی با روایتی که فرمودند: «احیای امر ما وظیفه است و خدا رحمت کند کسی را که امر ما را احیا می کند» مشخص کردند، وقتی از حضرت پرسیدند چطور امر شما احیا می شود، حضرت فرمودند: ابتدا علوم حضرت محمد(ص) را یاد بگیرند، سپس به مردم یاد بدهند و بدانند اگر مردم زیبایی‌های کلام ما را بشنوند از آن پیروی می کنند، این دقیقا وظیفه طلبه است. متأسفانه در حال حاضر فقر شدید وجود معارف اهل بیت(ع) در بین جامعه احساس می شود.
من هیچ حکمتی در جایی ندیدم مگر اصلی را در کلمات معصومین پیدا کردم
مرحوم مجلسی در اول بهار می فرمایند: من جوانی ام را صرف یادگیری علوم متداول زمان خودم کردم و بعد از یادگیری، از همه آن ها خوشه چینی کردم و دامن خودم را پر کردم از این گل ها، اما بعدا فهمیدم که باید دنبال علمی باشم که به درد آخرتم بخورد در حالی که این علومی که یاد گرفتم تنها علوم رایج زمان است، جالب است که علامه مجلسی با این همه علم و تحقیقات می فرماید من هیچ حکمتی در جایی ندیدم مگر اصلی را در کلمات معصومین پیدا کردم، که «ابن حدید» ثابت می کند ریشه تمام علوم امیر مؤمنان(ع) است.
با این اوصاف دلیل اینکه مردم برای حل مشکلاتشان نزد روان شناس می روند چیست؟ بی شک اگر طلبه به مردم ثابت کند ریشه حل تمام مشکلات در دین وجود دارد و دین برای مردم برنامه زندگی خوب دارد، همه به سراغ طلبه می آیند برای کسب راه زندگی، پس به قول امام رضا(ع) اگر ما بتوانیم جاذبه های سخنان اهل بیت(ع) را به مردم بگوییم بی شک موفق خواهد شد، نصرت دیدن امام زمان(عج) ممکن است نصیب یک طلبه نشود در حالی که یک انسان معمولی این سعادت را پیدا می کند،
تاوان یاری نکردن امام زمان
بعد از تمام اینها به روایت حضرت محمد(ص) که در حدیث غدیر می فرمایند: هرکس امام زمانش را یاری نکند کافر است رجوع کردم و بهترین راه یاری امام زمانم را در ورود به حوزه علمیه و کسب معارف دینی و تبلیغ تشیع دانستم. خلاصه تأمل در این احادیث و روایات، ارتباط امام زمان(عج) با امام صادق(ع) و این حدیث پیامبر باعث شد، حوزه را انتخاب کنم.
رساـ به نظر شما ورود به حوزه علمیه چه تأثیراتی بر خصوصیات اخلاقی شما گذاشته است؟
طلبه پایه ششم: طلبه ها معمولا از طیف های مختلفی وارد حوزه می شوند که بستگی به شرایط قبل از ورود به حوزه ای که داشتند واکنششان بعد از ورود به حوزه متفاوت است؛ بعضی با حوزه هیچ آشنایی نداشته و فقط از حوزه یک شناخت جزئی و عامیانه دارند که با ورود به حوزه وقتی می بینند آن گونه که فکر می کردند نبوده، دچار آسیب می شوند؛ اما گروه دوم گروهی هستند که با فضای طلبگی و حوزه آشنایی دارند و با دید بازی که دارند از آفات و نقاط ضعف و قوت حوزه اطلاع دارند، کمتر دچار آسیب می شوند. از این رو این تأثیرات اخلاقی در افراد مختلف متفاوت است که دید واقع بینانه نسبت به حوزه و فضای حوزه در پوشش دادن تهذیبی و اخلاقی حوزه بر این خصوصیات تأثیرگذار خواهد بود.
حوزه جنود حمله به شیطان است
طلبه پایه اول: هر کس در محیطی قرار بگیرد عطر و بوی همان جا را می گیرد و تحت تأثیر قرار می گیرد، حوزه هم قطعا همینگونه است شاید نقاط ضعفی هم در آن وجود داشته باشد و همه طلبه ها مثل آدم های عادی هستند با این تفاوت که حوزه یک جنود برای حمله به شیطان است به همین دلیل است که شیطان برای گمراه کردن طلاب از همه افراد دیگر بیشتر تلاش می کند و می گوید که هرجا راه راستی باشد من بر سر آن راه قرار می گیرم. لذا مهم انگیزه و برنامه طلبه برای رسیدن به کمال است و خدا به میزان خاست و تلاش طلبه برای رسیدن به آن دست طلبه را می گیرد. حوزه جایگاهی است برای کسانی که می خواهند به کمال برسند و در کنار آن دست افراد دیگر را برای رسیدن به این کمال می گیرند.
حوزه علمیه دریاست و طلبه در کسب اخلاقیات مثل ماهی درون آن است
طلبه پایه پنجم: در جنبه اخلاقی باید به دو صورت به این موضوع نگاه کرد ابتدا خود طلبه و دوم مدرسه است. به گونه ای که خواست خود طلبه در این زمینه مهمترین اصل است، و اگر خود طلبه تلاش خودش را برای کسب معارف اخلاقی انجام دهد خصوصیات اخلاقی خوبی را پیدا می کند البته برنامه های اخلاقی مدرسه بر این امر تأثیر زیادی دارد اما اگر طلبه به کمی و کاستی ها توجهی نکند و خودش به کسب این خصوصیات خوب اخلاقی اهمیت بدهد بی شک از سطح معنویات اخلاقی خوبی بهره مند می شود. حوزه علمیه قم دریاست و طلبه مثال ماهی درون دریاست که در این دریا برای طلبه سرمایه های عظیم اخلاقی وجود دارد و این سرمایه ها تنها با تلاش خود طلبه کسب می شود.
عدم اهمیت به مسائل روحی و عاطفی طلبه پایه اول ضربه‌ای بزرگ به طلبه می زند
طلبه پایه سوم: دوران قبل از طلگبی، من بیشتر با معنویات و جمع های معنوی دوستانه برخورد داشتم ولی با ورود به حوزه این ضعف را مشاهده کردم که هیچ تکیه گاهی در آن برای انسان وجود ندارد و از شاکله خاصی برخوردار نبود که این امر به معنویات طلبه ضربه می زند. حوزه علمیه دریا است و من از خوف غرق شدن در این دریا قبل از ورود به حوزه سعی کردم که شناخت کلی پیدا کنم و با دید باز وارد شوم اما معنویات و جمع های دوستان آنگ ونه که فکر می کردم نبود. به نظر من حوزه و مدیران حوزه برای طلبه های پایه اول طوری برنامه ریزی کنند که ابتدای ورود به حوزه از لحاظ عاطفی و روحی مشکلی پیدا نکند.
ایمان به هدف
طلبه پایه چهارم: من حسن ختام فرمایشات دوستان را با این آیه بیان می کنم که خداوند در قرآن کریم می فرماید:«وَالّذینَ جاهَدُوا فِینا لَنَهْدِیَنَّهُمْ سُبُلنا» و تعبیر من از آیه این است که اگر کسی به هدفی که دارد ایمان داشته باشد و با استعانت از حضرت ولی عصر(عج) وارد حوزه علمیه شود و تلاش کند مطمئنا خدا و حضرت ولی عصر خودشان به آن شخص یاری می دهند؛ از این رو بنده راه رشد و کمال برای رسیدن به هدف طلبه را یکی ارتباط با خدا و دوم توسل به امام زمان(عج) میدانم.
رساـ بعد از ورود به حوزه،برخورد و سطح توقع خانواده و جامعه نسبت به شما چه تغییراتی کرد؟
طلبه پایه ششم: برخورد افراد جامعه با یک طلبه بستگی به ذات خود افراد دارد که متدین باشند یا نه، مثلا کسی که به اهل بیت(ع) اعتقاد داشته باشد بی شک به یک طلبه هم احترام می گذارد، در خانواده ما این دو طیف وجود دارد طیف متدینی که در خانواده ما بود بعد از ورود بنده یه حوزه احترام زیادی برای من قاعل می شدند و همیشه من را مورد لطف خودشان قرار می دادند، اما طیف دوم پس از ورود من به حوزه نیش و کنایه شان نسبت به من زیاد شد، به نظر من این رفتارها از تصور ذهنی اشتباه آنها نسبت به حوزه و طلبه بود چون بعدها که من صبوری زیادی انجام دادم و سعی کردم طوری برخورد کنم که یک روحانی واقعی را ببینند دیدشان عوض شد وحتی برخوردشان تا حدودی تغییر کرد.
احترام و محبت زیاد جامعه برای یک طلبه
طلبه پایه پنجم: با ورود به حوزه سعی کردم از لحاظ دینی و اخلاقی درس هایی که از حوزه می گرفتم در خانواده پیاده کنم که واقعا احساس می کردم چه مقدار احترام و جایگاهم در خانواده تغییر کرد و این برخوردها باعث می شد که سنگینی بار این مسؤولیت را برای ما زیاد می کند.
طلبه پایه چهارم: با ورود به حوزه چیزی که من را شرمنده می کرد و در من خیلی تأثیرگذار بود برخوردهای محبت آمیز و محترمانه جامعه با من بود، واقعا مردم تقدس خیلی عجیبی برای روحانیان قاعل هستند در تمام جلسات در مساجد در مراسم ها در همه چیز این علاقه ها قابل مشاهده است.
طلبه های پایه اول و سوم: همانطور که دوستان گفتند واقعا احترام و علاقه در جامعه به روحانیان قابل تقدیر است که وقتی ما به عنوان طلبه وارد جامعه می شویم این ابراز علاقه ها قبل مشاهده است. /874/گ402/س