عوامل جامعه‌‌شناسی و روانشناسی تأثیرگذار در آسیب‌ها و ناهنجاری‌‌های جنسی جامعه

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا در مشهد، نشست هم اندیشی «تحلیل جامعه شناسی و روانشناسی آسیب ها و ناهنجاری های جنسی در جامعه ایران» روز گذشته با حضور اساتید حوزه و دانشگاه در قرارگاه فرهنگی ولی امر برگزار شد.

حجت الاسلام محمدرضا زیبایی نژاد، مسؤول مرکز مطالعات و تحقیقات زنان حوزه علمیه قم در این نشست با بیان اینکه باید سهم تأثیر هر یک از حوزه های اجتماعی در ناهنجاری های جنسی مشخص شود، گفت: از مسائلی که می تواند بخشی از تحولات جنسی در جامعه ایران را توضیح دهد، تحولات جمعیتی است.

وی تصریح کرد: در دهه 60، پیک رشد جمعیت با رقم 3.2 و با نرخ باروری(زنان زیر 50 سال) بیش از 6 فرزند بوده است اما این رقم در سال 90 به 1.8 رسیده و از سال 1420 جمعیت ایران منفی می شود. از سوی دیگر، بُعد خانوار یعنی متوسط تعداد هر خانوار ایرانی، اکنون 3.7 نفر است در حالی که این رقم در دهه 60 حدود هشت بوده است.

کاهش تعداد فرزندان، پیامدهای تربیتی خاص خود را دارد/ فرزندآوری بخشی از بلوغ پدر و مادر است

حجت الاسلام زیبایی نژاد با بیان اینکه کاهش تعداد فرزندان، پیامدهای تربیتی خاص خود را دارد، افزود: خانواده های شلوغ معمولا امکانات کمتری نسبت به دیگر خانواده های کم جمعیت دارند. از طرفی در خانواده های کم فرزند، محبت ها و امکانات همه متوجه یک یا دو فرزند است از این رو فرزندانی که طعم محرومیت را نچشیده و مهارت های اجتماعی را کسب نکرده اند در ورود به جامعه با مشکلات و آسیب های عدیده مواجه می شوند.

استاد دانشگاه با اشاره به اینکه در خانواده های پرجمعیت، اصولا سیستم فرزندسالاری امکان بروز ندارد، ادامه داد: فرزندآوری بخشی از بلوغ پدر و مادر است اما این مهم چندان مورد توجه نیست؛ در جامعه سنتی، دختر از 18 سالگی مادر می شد و تا 40 سالگی که اوج شور جنسی او بود، انرژی و ذهن و فکرش درگیر تربیت فرزند و فرزندآوری بود از این رو مسأله جنسی برای او مسأله اول نبود و با نظام اخلاقی مبتنی بر خویشتن داری جنسی می شد جامعه را کنترل کرد اما در جامعه کنونی دختری را که ازدواج نکرده یا کرده و مادر نشده و همچنان درگیر شور جنسی است، نمی توان با خویشتنداری کنترل کرد.

آزادی بی قید و فردگرایی در کلانشهرها

وی، کلانشهرها را از دیگر عوامل مؤثر در آسیب های جنسی جامعه معرفی و اظهار کرد: در جوامع مدرن، کلانشهرها تولیدکننده مسأله هستند و مسائل از آن ها به شهرستان ها و روستاها سرازیر می شود؛ تفاوت شهر بزرگ با جوامع روستایی، در دو محور آزادی بی قید(در اثر ضعف وجدان جمعی و نظارت اجتماعی) و فردگرایی(به دلیل ضعف پیوندهای اجتماعی) است که به گرایش افراد به ارتباطات مجازی یا حقیقی ضعیف با افراد ناشناس منجر می شود و ضریب آسیب پذیری آنان را افزایش می دهد.

حیثیت جمعی در ایران ضعیف شده است/ انسان جدید اصولا به فراغت و مصرف شناخته می شود

حجت الاسلام زیبایی نژاد با بیان اینکه مشکل جامعه ایران این است که گارد بازی دارد و حیثیت جمعی در آن ضعیف شده است، تحولات دنیای مدرن را از دیگر مسائل اثرگذار در ناهنجاری های جنسی جامعه عنوان و خاطرنشان کرد: اقتصاد مدرن، فسادزا است؛ در جوامع سنتی، درآمدزایی سخت بود اما در جوامع مدرن، درآمدزایی تسهیل شده و پول دست مردم زیاد است در نتیجه صرف تفریحات و سرگرمی های مختلف می شود.

وی ادامه داد: امروز بیشتر اقتصاد جهان را اقتصاد فراغتی تشکیل می دهد و بحث فراغت برای انسان جدید مهم شده است به حدی که اصولا انسان جدید به فراغت و مصرف شناخته می شود. برای مثال، انواع و اقسام امکانات لوازم خانگی مانند ماشین های لباسشویی، ظرفشویی، جاروبرقی و غیره، ساعت ها وقت فراغت زن را افزایش داده و باعث شده است به اشتغال خارج از خانه روی بیاورد که تبعات سنگینی را برای او و خانواده در پی دارد.

در جامعه مدرن امروز ورزشکاران، خوانندگان و بازیگران الگو و اثرگذارند

مسؤول مرکز مطالعات و تحقیقات زنان حوزه علمیه قم اضافه کرد: در دوران سنت، مراجع اثرگذار جامعه، حکام و علما بودند اما در جوامع مدرن، طبقه نوظهور روشنفکر، مرجع اثرگذار شدند و در جامعه پست مدرن، از اهمیت حکام، علما و روشنفکران کاسته شده و ورزشکاران، خوانندگان، بازیگران وامثالهم اهمیت یافته اند.

افزایش سرعت تحولات فرهنگی و فردگرایی

وی تحولات فرهنگی را از دیگر عوامل مرتبط با ناهنجاری های جنسی برشمرد و افزود: سرعت تحولات فرهنگی که از 300 سال پیش کلید زده شد، در پنج دهه اخیر به خاطر ظهور تکنولوژی ها بسیار سریع شده و اینها انسان جدید را به سمت فردگرایی سوق داده است.

حجت الاسلام زیبایی نژاد، نسبیت اخلاق و آزادی را از آموزه هایی که انسان جدید با آن درگیر است، نام برد و گفت: نسبیت اخلاق و ارزش ها سبب زیرسؤال رفتن ارزش ها و ارزش شدن ضدارزش ها در زمینه های مختلف می شود. یکی از دانشمندان غربی می گوید اگر در جامعه، الگوی مصرف اقتصادی تغییر کرد باید منتظر تغییر الگوی مصرف جنسی هم بود.

مدرنیته عاقبت اندیشی را نفی و انسان را تشویق به زندگی در لحظه می کند

وی ادامه داد: انسان جدید با سیالیت شناخته می شود و برخلاف انسان سنتی، تغییر برای او ارزش است نه ثبات؛ این حاصل شعارهایی چون «در لحظه زندگی کن» درج شده روی محصولات مختلف امروزی است که عاقبت اندیشی را نفی می کند و می گوید فکر نکن تجربه کن.

تأثیرات رسانه های جدید در کاهش عقلانیت جامعه

استاد حوزه و دانشگاه، تأثیرات رسانه های جدید را از دیگر عوامل مؤثر در ناهنجاری های جنسی جامعه عنوان و ابراز کرد: رسانه های جدید به ویژه از عصر سینما به بعد، خصلت بصری شان بیشتر شده و با استفاده از زبان هنر روی احساسات کار می کنند در نتیجه نسل جدید، بیش از نسل قبل احساسی است و به همان میزان از عقلانیت او کاسته شده است.

حجت الاسلام زیبایی نژاد، فردی شدن رسانه های جدید و فراهم شدن امکان تبادل اطلاعات با مخاطب را از ویژگی های رسانه های مدرن برشمرد و گفت: این ویژگی های به فرد امکان می دهد هویت خود را مخفی و بتواند درباره نیازهای شخصی پنهان خود صحبت کند و با همفکران خود در جای جای جهان مرتبط و به این طریق از تنهایی و غربت رها شود.

وی با اشاره به اهمیت وجه ایرانی برخی تحولات، افزود: وضعیت جامعه ما گاها  تجلی شکل ایرانی شده برخی مسائل است از جمله در مسائل جنسی؛ جامعه ایرانی برخلاف سایر جوامع بسیار اهل تعامل و ارتباط، آن هم با گارد باز و آماده تقلید و دریافت است. در حالی که برای مثال، اقتصاد سرمایه داری به جامعه ژاپن هم وارد شد اما چون خانواده محور بود با ایجاد شرکت های خانوادگی آن را بومی سازی کردند از این رو نسبت به ایران آسیب های کمتری دیدند.

باورهای دینی؛ تنها عنصر مقاومت افراد و جامعه در برابر ناهنجاری ها

در ادامه این نشست، حسنی، عضو هیأت علمی دانشگاه فردوسی گفت: باورهای دینی تنها عنصری است که سبب مقاومت افراد و جامعه در برابر ناهنجاری های مختلف از جمله جنسی می شود و از درون فرد را کنترل می کند اما با این وجود سرمایه گذاری وتوجه ما به تقویت این مهم در فرزندان کم است.

وی با اشاره به اینکه مخاطرات خردی مانند ناهنجاری های جنسی در جامعه ریشه در ساختارها دارد، افزود: در جوامع سنتی، فرهنگ، تکلیف اقتصاد را روشن می کرد اما امروز به عکس شده و اقتصاد آن هم اقتصاد سرمایه داری برای فرهنگ ما تعیین تکلیف می کند.

اغلب مشکلات اجتماعی از ضعف نهاد خانواده نشأت می گیرد

در ادامه، قادری، استاد دانشگاه با اشاره به اینکه اغلب مشکلات اجتماعی از ضعف نهاد خانواده و نبود حمایت لازم از آن ناشی می شود، گفت: ما هنوز به یک تفاهم درباره اصول تربیتی خانواده نرسیده ایم که بچه ها مطابق آن درست تربیت شوند و برای تولید نسل و تربیت فرزند برنامه و راهنمای مدون نداریم.

راه طبیعی پاسخ به نیازهای انسان را فراهم کنیم/ ازدواج بهنگام مانعی در برابر اثرات مخرب ماهواره است

حجت الاسلام جباریان، استاد دانشگاه نیز در ادامه این نشست، با بیان اینکه احساس، عاطفه، تنوع طلبی، نیازجنسی و غیره از ویژگی های ذاتی و جزو ساختار انسان هستند، افزود: نباید انسان را تک بعدی بنگریم؛ نیاز جنسی، غریزه ای مهم در انسان است که طبق آموزه های دینی راه پاسخ به آن، ازدواج بهنگام است.

وی خاطرنشان کرد: هر جای دنیا ازدواج به موقع صورت می گیرد، ماهواره و امثال آن اثر مخرب ندارند چرا که وقتی راه طبیعی ارضای نیازها فراهم باشد، کمتر افرادی به راه های انحرافی کشیده می شوند بنابراین به جای توجه به القائات و عوامل بیرونی، بهتر است خلأهای درونی را جبران کنیم.

اگر خانواده کارامد باشد بیش از 70 درصد مسائل جامعه ما حل می شود

در پایان این نشست، حجت الاسلام زیبایی نژاد تصریح کرد: پژوهشی درباره روسپی گری زنان در سال 45، مشکلات اقتصادی، فرهنگی، خانوادگی و تحصیلات و هوش پایین را عوامل روی آوردن زنان به روسپی گری می داند اما طبق پژوهشی که در سال 85 انجام شده است، تحولات در روابط نامشروع ناشی از آهنگ تغییرات فرهنگی و برای تأمین نیازهای فردی است.

وی با بیان اینکه تمدن اسلامی برپایه خانواده شکل می گیرد و اگر خانواده کارامد باشد بیش از 70 درصد مسائل جامعه ما حل می شود، افزود: باید مشخص کنیم ضعف کارآمدی خانواده منشأ درونی دارد یا بیرونی و نیز چقدر از مسیر اصلاح این ضعف، از تحول ساختارها و چقدر از مهارت آموزی می گذرد.

استاد حوزه و دانشگاه، نفوذ فرهنگی، گارد باز و تغییر مناسبات ارزشی جامعه را از مراحل فاسد شدن جامعه ایران برشمرد و گفت: به دلیل همین گارد باز، نظام سرمایه داری برای نخستین بار در دنیا، آموزش و پرورش و عرصه های فرهنگی، اجتماعی، دینی و خانوادگی ما را تحت تأثیر قرار داد.

خلأ نظامی که ارزش زنانگی را به زن نشان دهد

وی با انتقاد از یکی شدن هدف دختران و پسران جامعه، تصریح کرد: امروز هم دختران هم پسران هدفی جز تحصیل و اشتغال ندارند در حالی که کارکردهای آن ها متفاوت است؛ این به خاطر این است که ما نظامی نداشته ایم که ارزش زنانگی را به زن نشان دهد تا خانواده برای زن اولویت داشته باشد و برای مرد هم اشتغال خانواده محور مهم باشد نه هر گونه اشتغال.

غرب خانواده را به عنوان ظرفیتی در خدمت نظام سرمایه داری به خدمت گرفته است

حجت الاسلام زیبایی نژاد اظهار کرد: جریان های علمی دنیا از دهه 1960 به بعد خصلت ضد خانواده پیدا کردند. از دهه 80 سازمان ملل چرخشی به سمت خانواده پیدا کرد اما این یک چرخش و بازگشت، انحرافی است چرا که ارزش های متناسب با نظام سرمایه داری مانند فردگرایی را بازتولید می کند و تصویری که از خانواده می دهد، ظرفیتی در خدمت نظام سرمایه داری است نه خاکریز مقابل سرمایه داری.

تصور دولت سالارانه که پس از انقلاب در ایران شکل گرفته سبب عقب نشینی مردم شده است

وی، نبود رهیافت، فهم و طرح و برنامه مشترک ما در سیاست، اقتصاد، فرهنگ و غیره و انسجام سازمانی را مشکل اساسی جامعه ایران عنوان کرد و گفت: امروز سازمان ها برای رفع وضعیت نابسامان خانواده بر پایه تحلیل های غلط به دنبال نتایج صرفا زودرس هستند. البته این وضعیت ناشی از عقب نشینی خود مردم نیز هست چرا که پس از انقلاب اسلامی، نوعی تصور دولت سالارانه برای مردم ایجاد شد تا حدی که تصور می کنند دولت معجزه گر است و حل همه مشکلات بر عهده دولت است در حالی که سازمان های مردم نهاد و گروه ها باید پای کار بیایند و توسعه یابند./503/930/ب1