راهکارهای حفظ و انتقال ارزش‌های دفاع مقدس به نسل آینده
به گزارش سرویس پیشخوان خبرگزاری رسا به نقل از روزنامه کیهان، امروز پنجم مردادماه سالروز پیروزی در عملیات غرورآفرین مرصاد است.
روزهایی هست که به برکت و قداست خون‌هایی که مسیر حق را رنگین کرده، از سایر روزها شاخص می‌شوند. این روزها در اذهان همیشگی خواهند ماند، چرا که حق و حقیقت جاودان است. شهدای هشت سال دفاع مقدس هم رهرو حق بودند و هم باارزش‌ترین دارایی شان را که همانا جان شیرینشان بوده، برای روشنی راه حق پیشکش کرده‌اند. چنین حماسه‌ای بستر رویش ده‌ها ارزش خرد و کلان برای هدایت انسان خواهد بود. با همه ویرانی‌هایی که از جنگ سراغ داریم در بطن آن خودسازی و شکوفایی درونی برای انسان به ارمغان آورده است؛ چرا که دفاع مقدس اساسا از منظر تزکیه نفس شهدا و رزمندگان و تکیه به حق، مقدس نامیده می‌شود.
اوایل شب، برق زندان قطع شده و آسایشگاه در تاریکی فرو رفته بود. تنها می‌شد با باریکه نوری که از پنجره به دیوار می‌تابید، رنگ خون را روی دیوارهای زندان تشخیص داد. من نیزدرگوشه‌ای از دیوارهای محصور زندان نشسته بودم و با دلی دردمند و اندوهگین آخرین وصیت یکی از برادران آزاده را که لحظاتی پیش به شهادت رسیده بود، در خاطر مرور می‌کردم. او صادقانه و با زبان خاص خودش گفته بود: «هر کدام از شما که به میهن اسلامی بازگشتید، از قول من به ملت عزیز ایران بگویید کسانی که به جمهوری اسلامی خیانت کنند من از آنها نخواهم گذشت و هرکس به اندازه خدمتی که کند، اگر لایق باشم، از او شفاعت خواهم کرد. به خانواده ام نیز بگویید من مردانه در برابر دشمن ایستادم و مردانه به شهادت رسیدم.»
صداقت و اخلاص او در بیان این گفته‌ها چنان بود که نمی‌توانستیم از فرو ریختن اشک‌هایمان جلوگیری کنیم و در آن فضای ملکوتی سوگند یاد کردیم که وصیت او و دیگر شهدای گرانقدر آزاده را به گوش ملت ایران برسانیم. (راوی: آزاده سید حمید ابوالفضلی).
تداوم رشد و بالندگی ارزش‌های دفاع مقدس در بستر جامعه
احداث موزه‌های مختلف جنگ در شهرها و مناطق جنگ‌زده جنوب و غرب کشور؛حفظ و نگهداری ترکیب یک یا چند شهر منهدم شده در جنگ برای ترسیم علنی تجاوز دشمنان انقلاب اسلامی به کشورمان، مانند خرمشهر و قصرشیرین وغیره؛ ایجاد بناهای یادبود، لوح‌ها و سنگ‌نوشته‌ها در مکان‌ها و مناطق بمباران شده مانند مسجدها، کارخانه‌ها، مدرسه‌ها و مکان‌های مختلف دیگر؛ تلاش برای جمع‌آوری و تدوین دایره‌المعارف جامع و کاملی از عملیات دفاع مقدس در تمامی ابعاد نظامی، سیاسی، جغرافیایی، فرهنگی ـ اجتماعی، اقتصادی وغیره، شناسایی، جمع آوری و تمرکز آرشیو اسناد و مدارک جنگ اعم از سندها، گزارش‌ها، مدارک و اخبار نوشته شده و نوشته نشده؛ تقویت مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ؛ ایجاد مرکز تولید فیلم‌های سینمایی جنگ؛ تولید مجموعه‌های تلویزیونی؛ برگزاری همایش‌ها، سمینارها و یادواره‌های شهیدان دفاع مقدس در شهرها و مراکز استان‌های مختلف و ...لیست اقدامات شاخص و تلاش‌هایی است که تاکنون برای انتقال ارزش‌های دفاع مقدس به نسل امروز و آینده صورت گرفته است. این قبیل تلاش‌ها اگرچه در خور تحسین و تمجیدند، اما به عینه کافی نیستند.
وحید بیگی‌زاده دانشجوی کارشناس ارشد حقوق می‌گوید: «ارزش‌های حاکم بر هر جامعه‌ای نشان‌دهنده هویت اجتماعی، دینی و اخلاقی آن جامعه است. آرمان‌های جامعه را در برگرفته، راهنمایی برای رفتار وکردار افراد جامعه بوده و به آنها برای رسیدن به اهداف و آرمان‌های خود انرژی و جسارت اقدام می‌دهد. در طول جنگ ایران و عراق و با توجه به بستری که فراهم شده بود، ارزش‌های گران‌سنگی به‌وجود آمد. ایثار و فداکاری به ویژگی برجسته رزمندگان تبدیل شده و به رفتار و کردار آنها جهت می‌داد. این رفتار والای انسانی در زمانی ظهور کرد که با گسترش علم و فناوری و دست‌یابی انسان‌ها به سلاح‌های مخرب‌تر، رفتار آنها با خشونت بیشتری همراه شده و در نتیجه، نه تنها پای‌بندی به ارزش‌های اخلاقی و انسانی ضرورت بیشتری یافته بود، بلکه در قالب رفتار رزمندگان ایران در طول جنگ به شکل بارزتری آشکار شد و نمود بیشتری یافت.»
وی ادامه می‌دهد: «درک و حفظ این ارزش در دوره پس از جنگ ضرورت انکارناپذیری دارد.این ارزش‌ها می‌توانند در قالب قانون ظهور کنند که در این صورت جدا از پذیرش درونی آنها از سوی افراد -که ویژگی ارزش‌های یک جامعه است- می‌تواند از الزام‌های شکلی و قانونی هم برای پیاده شدن در جامعه بهره بگیرد. در این وضعیت، شکاف قوانین و ارزش‌ها کاهش می‌یابد و همسویی بیشتری بین آنها ایجاد می‌شود. گسترش ارزش‌های دفاع مقدس می‌تواند روابط مردم با یکدیگر و ارکان مختلف نظام اجتماعی را اخلاقی‌تر کند و کارآیی جامعه را افزایش دهد که در نتیجه آن، روند امورات عمومی و خصوصی سهل‌تر گشته و متقابلا اعتماد و باور مردم به ارزش‌های موجود بیشتر می‌شود. در چنین فرایندی ارزش‌های دفاع مقدس می‌توانند در دوره صلح، کارآیی خود را حفظ کرده و به رشد و بالندگی خود در جامعه ادامه بدهند.»
کتاب، ابزار کاربردی انتقال ارزش‌های دفاع مقدس
سودابه هاشمیان یک فرهنگی در باب راه‌های انتقال ارزش‌های دفاع مقدس به نسل امروز وآینده سیستم تعلیم و تربیت را ابزار تحقق این مهم معرفی کرده و در گفت‌وگو با گزارشگر کیهان می‌گوید: «یکی از ابزارهای کاربردی انتقال ارزش‌ها کتاب است. در یک شیوه موثر می‌توان سرفصل ارزش‌های دفاع مقدس را در لابه لای سرفصل‌های آموزشی و نیز کتب درسی گنجاند.نباید فراموش کرد که مقام معظم رهبری حفظ یاد و خاطره شهدا را کمتر از شهادت نمی‌دانند و این برای ما نقشه راه است.»
وی ادامه می‌دهد: «انتقال مفاهیم و ارزش‌های هشت سال دفاع مقدس یکی از رسالت‌های اصلی اداره کل آموزش و پرورش به شمار می‌رود.در عرصه فرهنگی هر چه نیرو از دست بدهیم مایه افتخار نیست و در جنگ فرهنگ نباید کسی را از دست بدهیم که هرچه از دست بدهیم ضرر کرده‌ایم. درعرصه فرهنگ وظیفه مهمی به عهده داریم؛ باید هم تفکر فرهنگی و هم فکر فرهنگی را دردانش آموزان ایجاد کنیم.»
۳۲۵ معلم شهید، دو هزار و ۸۲۹ دانش‌آموز شهید، چهار هزار و ۸۴۳ رزمنده فرهنگی، یک هزار و ۴۶۲ جانباز و ۲۴۶ آزاده سرافراز، هدیه جامعه فرهنگیان به نظام اسلامی است. در دوران دفاع مقدس کلاس‌های درس و امتحانات در خط مقدم جبهه برگزار می‌شد و بسیاری از رزمندگان در همین کلاس‌ها موفق به کسب دیپلم شدند، درعرصه پشتیبانی نیز آموزش و پرورش همیشه حامی رزمندگان اسلام بود.
محمد تقی زاده مدیرکل آموزش و پرورش خوزستان و رئیس کمیته تدوین نقش آموزش و پرورش در دفاع مقدس به تشکیل کمیته‌های مشابه در شهرستان‌ها و مناطق و نواحی آموزش و پرورش در جهت انعقاد تفاهم نامه همکاری میان اداره کل آموزش و پرورش استان خوزستان و بنیاد حفظ آثار و نشرارزش‌های دفاع مقدس اشاره کرده و می‌گوید: «هدف این کمیته‌ها جمع آوری خاطرات فرهنگیان در دفاع مقدس و احصاء اماکن و فضاهای آموزشی درگیر با جنگ، جمع آوری اسناد و مکاتبات اداری مربوط به جنگ است.»
وی ضمن تاکید بر لزوم احیا و ترویج فرهنگ ایثارگری و شهادت در میان فرهنگیان و دانش‌آموزان می‌گوید: «نقش آموزش و پرورش در انتقال میراث دفاع مقدس به نسل‌های آینده و دانش‌آموزان بسیار حساس است و همه باید در تدوین، ضبط و ثبت رشادت‌ها، ایثارگری‌ها و آثار و خاطرات مربوط به حوزه آموزش و پرورش در دفاع مقدس کمک کنند به این دلیل که جمع آوری، انتقال میراث فرهنگی و آثار دفاع مقدس بسیار مهم و ضروری است.»
ضرورت تبیین نقش کلیدی زنان در پیروزی‌های دفاع مقدس
مینو اصلانی رئیس بسیج جامعه زنان کل کشور با تاکید بر این مسئله که باید دفاع مقدس را به درستی روایت کرد، در گفت‌وگو با گزارشگر کیهان می‌گوید: «دفاع مقدس بزرگ‌ترین دستاورد نظام جمهوری اسلامی است که زنان در به دست آوردن این دستاورد، نقش‌های تأثیرگذاری را ایفا کردند.»
وی سه نقش اساسی را در تبیین رشادت‌های زنان در طول دفاع مقدس برمی شمرد و می‌گوید: «زنان در دفاع مقدس سه نقش ویژه داشتند، نخست حضور مستقیم درجبهه‌ها و امدادگری که می‌توان به شهید «مریم فرهانیان» اشاره کرد که چهارسال در خط مقدم جبهه فعالیت کرد و در این راه به شهادت رسید. تاریخ دفاع مقدس، رشادت‌هایی را در خود جای داده است که سندیت آن هفت هزار شهید زن است.»
رئیس بسیج جامعه زنان کل کشورادامه می‌دهد: «نقش کلیدی دیگر زنان در دفاع مقدس نقش پشتیبانی بود. متأسفانه در این خصوص خلاء‌های آماری داریم و باید تلاش کنیم این بخش از دفاع مقدس و حضورزنان دربخش پشتیبانی مستند‌سازی شود؛ چرا که صدها هزار نفر از زنان برای کمک به ستادهای پشتیبانی فعال بودند؛ ضمن اینکه حضورزنان، راهبردی بود و برگ زرینی از حمایت‌های مردمی است. حمایت معنوی از دفاع مقدس یکی دیگر از نقش‌های زنان در هشت سال دفاع مقدس است. زنان با ایستادگی، صبوری و مقاومت زمینه را برای همسران خود فراهم می‌کردند که با خیالی آسوده راهی جبهه‌ها شوند. متأسفانه این فصل از دفاع مقدس مغفول مانده است.»
وی درتبیین نقش زنان در پیروزی‌های دفاع مقدس توضیح می‌دهد: «زنان در هشت سال دفاع مقدس علاوه بر مدیریت فرزندان و امور منزل، پس از شهادت همسرانشان مدیریت بحران هم داشتند تا جایی که بسیاری از فرزندان شهدا با وجود مشکلات زیاد و نداشتن حمایت‌های پدر به جایگاه‌های علمی بالایی رسیده‌اند که این ناشی از ایمان، اعتقاد به باورها و ارزش‌های دینی و ملی است. امروزه بسیاری از مشکلات جامعه و خانواده‌ها با آموزه‌های دفاع مقدس برطرف می‌شود. در دفاع مقدس الگوهای عینی وجود دارد که می‌توان برای بیرون رفت از مشکلات از آنها بهره برد.»
بزرگداشت سالروز عملیات‌های سرنوشت ساز مثل عملیات مرصاد
یکی دیگر از راهکارهای موثر در انتقال ارزش‌ها برپایی سالروز عملیات‌های بزرگ و سرنوشت ساز جنگ تحمیلی در استان‌هایی است که بطور مستقیم درگیر جنگ بوده اند.برای مثال امروز 5 مرداد ماه سالروز عملیات مرصاد است.در مراسم‌های بزرگداشت سالروز اجرای این عملیات‌های مهم و سرنوشت ساز می‌توان از خیلی مسائل و حقایق جنگ با نسل امروز سخن گفت.
سرهنگ مرادعلی محمدی مدیر کل بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس استان کرمانشاه با استناد به آمار شهدا در کرمانشاه می‌گوید: «30 عملیات کوچک و بزرگ در استان انجام شد. علاوه بر ۹۸۰۰ شهید استان، ۱۶ هزار شهید مهمان از یگان‌های دیگر در استان ما به شهادت رسیدند. انجام تبلیغات گسترده محیطی، برپایی ایستگاه‌های صلواتی، برگزاری مسابقه نقاشی با عنوان روز پیروزی در طاق بستان برای کودکان، پیاده‌روی خانوادگی، بازدید رایگان از آثار باستانی و موزه‌ها از برنامه‌هایی است که در مراسم سالروز عملیات مرصاد در کرمانشاه برگزار خواهد شد.»البته نباید دور از ذهن داشت که در مسیر حفظ و انتقال ارزش‌ها ی دفاع مقدس در شهرستان‌ها با چالش‌های متعددی دست و پنجه نرم می‌کنیم. یکی از پروژه‌هایی که در مسیر شناساندن حقایق جنگ به نسل امروز باید خیلی پیشتر احداث می‌شد، پروژه باغ موزه دفاع مقدس لرستان است که با گذشت هفت سال هنوز در پیشرفت ۳۰ درصدی درجا زده است.عملیات اجرایی مرکز فرهنگی دفاع مقدس لرستان با یادمان شهدا هفته دفاع مقدس سال ۱۳۸۹ در خرم‌آباد آغاز شد که این پروژه به دلیل کمبود اعتبارات نیمه‌تمام باقی‌مانده است. برای ادامه عملیات اجرایی طرح باغ موزه دفاع مقدس نیاز به جابه جایی دو خط لوله آب است که دستگاه‌های اجرایی باید در جابجایی این لوله‌ها همکاری کنند./998/102/ب3