غلبه بانکداری اسلامی بر بانکداری ربوی هزینه می خواهد

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، حجت الاسلام محمدتقی نظرپور، عضو هیأت علمی گروه اقتصاد دانشگاه مفید، عصر روز گذشته در نشست علمی استانداردسازی بانکداری بدون ربا، که در پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی برگزار شد، اظهار داشت: اگر بخواهیم اسلام بر بانکداری ما حاکم باشد مطمئنا هزینه بیشتری نسبت به بانکداری سنتی خواهد داشت.

وی با اشاره به ضرورت ایجاد بانکداری اسلامی برای سلامت جامعه و اقتصاد، اظهار داشت: ما نباید انتظار داشته باشیم که بانکداری اسلامی هزینه کمتر و فایده بیشتری برای بانک های ما داشته باشد و بتواند با بانک های ربوی رقابت کند ولی ما باید هزینه اسلامی بودن را به خاطر سالم ماندن جامعه هرچقدر هم که باشد بپردازیم.

حجت الاسلام نظرپور با اشاره به این که همه قراردادها در بانکداری اسلامی با بخش حقیقی اقتصاد درگیر هستند، گفت: حتی قرض الحسنه هم کسی که دریافت می کند در بخش حقیقی اقتصاد می خواهد نیازی را بر طرف کند و قرض الحسنه هم با بخش حقیقی اقتصاد در ارتباط است و نباید آن را به خاطر عدم سوددهی استثنا کرد.

وی با بیان این که مجموعه قراردادهایی که در مهندسی مالی عقود بانکی مطرح شده است در مقام نظریه است، تصریح کرد: مردم در مقام عمل به قراردادهایی که در بانکداری اسلامی مطرح می شود دچار مشکل هستند و در عمل هیچ کدام از این عقود به درستی انجام نمی شود و فقط به صورت نمادین نام عقود اسلامی بر روی آنها گذاشته می شود.

عضو هیأت علمی دانشگاه مفید افزود: عقودی مانند مرابحه که ما کالایی را با وکالتی که بانک به ما داده است برای بانک بخریم و بلافاصله آن کالا را با نرخ سود مشخص به خود بفروشیم اگرچه در مقام نظریه درست است ولی در مقام عمل مردم نمی توانند چنین ارتباطی را درک کنند و گمان می کنند تنها اسم سود و ربا را عوض کرده اند.

وی پاشنه آشیل بانکداری اسلامی را تورم دانست و گفت: من احساس می کنم که مردم به خاطر تورم بالا و به تبع آن سود بالای بانکی لذت قراردادها را در بانکداری اسلامی نمی چشند و این به معنی این است که میان نظر و عمل تفاوت وجود دارد و ما مشروعیت در مقام عمل را احساس نمی کنیم.

حجت الاسلام نظرپور تصریح کرد: بسیاری از متدینان ما با این که سودهای بانکی را بنا بر نظر مراجع تقلید حلال می دانند ولی اگر سرمایه ای داشته باشند در بانک نمی گذارند تا سود بگیرند زیرا از این وضعیت دلچرکین هستند و این به خاطر این است که ما در مقام عمل نتوانستیم مشروعیت لازم را ایجاد کنیم.

دلیل استقبال بانک های اسلامی از قرارداد مرابحه

همچنین حجت الاسلام مجید رضایی در این نشست علمی گفت: بانکداری اسلامی در ایران با دیگر کشورهای اسلامی قال مقایسه نیست.

وی با بیان این که بانک های ایرانی به صورت جامع عمل می کنند، ابراز داشت: در دیگر کشورهای اسلامی ممکن است چند بانک اسلامی وجود داشته باشد و بانک های دیگر از قوانین بانکداری ربوی استفاده می کنند و یا حتی در برخی بانک ها برخی عقود اسلامی و برخی عقود غیر اسلامی است.

عضو هیأت علمی دانشگاه مفید خاطرنشان کرد: همین که بانکداری اسلامی در کشورهای اسلامی جامعیت ندارد باعث می شود که بخش زیادی از نیازهای مردم به تسهیلات از طریق عقود غیر اسلامی و ربوی برطرف شود و مردم نیازی به  معاملات صوری نداشته باشند.

وی افزود: از طرف دیگر بخش عظیمی از نیازهای مردم در کشورهای اسلامی دیگر از طریق قرض الحسنه دولت به برخی شاهزادگان تأمین می شود و این مطلب فشار را از روی بانکداری اسلامی کاهش می دهد و نیاز نیست برای رفع نیازهای مردم معاملات صوری و یا پر هزینه داشته باشند.

عضو هیأت علمی دانشگاه مفید خاطرنشان کرد: در کشورهای اسلامی غیر از ایران بانک ها به این دلیل بیشتر به سمت قرارداد مرابحه رفته اند که آسان تر است و دست بانک ها را بازتر می کند و نیاز نیست که به صورت مستقیم در بازار وارد شوند و ریسک بالای بازار را بپذیرند ولی باید توجه داشت که قرارداد مرابحه برای مردم ساده نیست بلکه فقط بای بانک ریسک کمتری دارد.

وی با بیان این که بازار واقعی ما دچار نقیصه است و با اختلال هایی در بخش تولید روبرو هستیم، گفت: تورم و نرخ های ارز متغیر از مشکلات عمده بازار تولید است و این مشکلات ارزیابی کارهایی که مربوط به تولید است را سخت کرده است و نمی شود در کارهای مشارکتی آینده ای را ترسیم کرد؛ بنابراین بانک ها به سمت مشارکت نمی روند.

حجت الاسلام رضایی در پایان در قالب پیشنهادی ابراز داشت: عقدی مانند معاوضه اگر بتوان معاوضه منافع را هم برای آن اثبات کرد می تواند کارآیی بیشتری در بانک ها داشته باشد و مشکلات مرابحه را هم نخواهد داشت./843/پ202/س