توجه به مفهوم شناسی انسان را از دام مغالطه نجات می دهد

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، آیت الله محمدتقی مصباح یزدی رییس مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) شنبه شب در جلسه درس اخلاق که در دفتر رهبر انقلاب در قم برگزار شد، با اشاره به موانع التزام به لوازم ایمان گفت: نخستین عاملی که در منابع اسلامی در این زمینه مطرح شده هوای نفس است.

وی افزود: هوای نفس مانع از انجام وظیفه انسان در مسیر صحیح می شود، در لغت از هوا به معنای کشش و محبت یاد شده است، البته خود محبت نوعی کشش برای انسان است و معنای مشترک این دو معنا میل داشتن است که می تواند در مسائل مادی و معنوی به کار برده شود.

عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم با اشاره به تأثیر محبت در رفتار انسان اظهار داشت: اگر این محبت شدید باشد اثر بین و بسیار آشکار خواهد داشت، گاهی محبت به جایی می رسد که دلخواه انسان معبود می شود و آن را می پرستد و تبعیت می کند.

وی ادامه داد: کلمه نفس در عربی معنای شخص است و در مواردی معنای تأکیدی دارد، در برخی موارد نیز مصداق نفس روح انسان خواهد بود، معنای لغوی متضمن مسائل ارزشمند و غیر آن نیستند اما در قرآن مواردی مصداقی وجود دارد، اگر در مفهوم شناسی دقت نشود ممکن است که انسان در دام مغالطه بیفتد.

آیت الله مصباح یزدی با اشاره به مفهوم جنگ بین عقل و نفس انسان ابراز داشت: در کتاب اخلاقی آمده که اگر عقل غالب شود انسان کار خوب می کند اما اگر نفس غالب شود به سوی دیگری کشیده می شود، در این مورد نفس کارکرد خاص اخلاقی دارد.

وی عنوان کرد: کار عقل فکر کردن و پیگیری نتایج کار است و به عنوان نماد خوبی در مباحث اخلاقی است، نفس در این زمینه یعنی انجام میل ها و غرایز بدون توجه به مسائل دیگر است بنابراین نفس در اینجا به عنوان قوه ادراکات غریزی شناخته می شود.

عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم خاطرنشان کرد: انجام کارهای غریزی حکم نفس است اما عقل نتایج کار را بررسی می کند و می سنجد، غالبا آنچه که غریزه انسان می خواهد مطابق عقل و شرع نیست، همچنین اینگونه نیست که حکم شرع با حکم عقل سازگاری نداشته باشد.

وی اضافه کرد: هوای نفس به معنای مقتضای غرایز انسان بدون توجه به لوازم آن است اما عقل این خواسته انسان را تحلیل می کند و می گوید که انسان باید آن را انجام دهد یا ترک کند./1323/پ۲۰۲/ق