فراموشی رابطه صمیمانه استاد و شاگرد در نظام آموزشی فعلی حوزه

حجت الاسلام مهدی زینتی در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری رسا، با اشاره به ویژگی های نظام آموزشی حوزه اظهار داشت: با توجه به این که در آستانه آغاز سال تحصیلی جدید حوزه های علمیه هستیم لازم است یک بار دیگر بر لزوم حفظ سنت های حوزه از جمله رابطه صمیمی استاد و شاگرد تأکید کنیم.

استاد درس اخلاق حوزه علمیه قم افزود: نظام آموزشی حوزه در گذشته از مؤلفه های برجسته ای برخوردار بوده که امروزه بسیاری از آنها یا کلا فراموش شده یا کمرنگ شده که یکی از آن مؤلفه های مورد غفلت، رابطه استاد و شاگردی است.

وی با بیان این که در گذشته رابطه بین استاد و شاگرد صرفا محدود به کلاس درس نبوده است، گفت: افزون بر رابطه کلاسی سه رابطه دیگر در نظام آموزشی حوزه سابقه داشته است؛ نخست رابطه اخلاقی و مراد و مریدی بود که طلبه اخلاق، سلوک، الگوی زندگی، شیوه تعامل و به طور کلی درس زندگی را از استاد خود می گرفته است ولی متأسفانه این اثرگذاری از طرف اساتید به شاگردان و الگوگیری از طرف شاگردان کمرنگ شده است.

حجت الاسلام زینتی ادامه داد: دومین نوع ارتباط میان استاد و طلبه، ارتباط دانشی بوده است نه تدریسی یعنی چیزی تحت عنوان گعده علمی و نشست و برخاست علمی که استاد می نشست و گفتگوی علمی با شاگرد خود داشت و متوجه می شد که فلان طلبه ای که حاضر در درس او شده در چه طرازی است، به مشکلات و سؤالات ذهنی او جواب می داد و تلاش شاگرد مورد بازبینی استاد قرار می گرفت ولی امروز متأسفانه فضای دانشی بین استاد و شاگرد بعد از درس فراموش شده است.

وی با بیان این که در گذشته رابطه استاد و شاگرد در مسائل علمی به صورت ارتباط تمرینی بود، خاطرنشان کرد: یعنی استاد تمرین می داد و انتظار دانشی از شاگرد داشت، طلبه نیز درس تمرینی خود را در منزل انجام می داد و استاد دفتر تکلیف او را به منزل می برد و نقاط ضعف و قوت شاگرد می دید و به نوعی ارتباط کتبی و تمرینی بین شاگرد و استاد وجود داشت و این جا بود که آن طلبه ورزیده می شد دقیقا کاری که مرحوم آیت الله بروجردی با 35 شاگرد خود انجام داد که همگی آنها از مجتهدان و مراجع برجسته شدند.

عضو هیأت علمی جامعه المصطفی العالمیه ابراز نگرانی کرد: امروزه از چهار نوع مؤلفه های نظام آموزشی حوزه فقط به ارتباط مدرسی در سطح رقیق و یک طرفه آن هم به صورت انفعالی اکتفا می شود، چراکه استاد درس را می گوید و سریع می رود تا به کلاس بعدی برسد، طلبه هم باید سریعا خودش را به کلاس بعدی برساند به همین جهت اصلا فضای مبادله نیست.

وی اضافه کرد: فضای غالب کلاس های حوزوی یک طرفه است چون روش استاد مثل سخنرانی است و ارتباط انفعالی وجود دارد، در حالی که اگر در کلاس درس هم شاگرد و هم استاد فعال باشد، سطح آموزش یقینا بالاتر می رود؛ امروز وقتی یک استاد برای بیش از 100 نفر درس ارائه می کند جای ان قلت نیست و طلبه ها به حاشیه کلاس رانده می شود در حالی که کیفیت مهم است یعنی اگر 30 شاگرد مجتهد تربیت کنیم بهتر از 200 شاگردی است که به جایی نرسند.

حجت الاسلام زینتی با بیان این که ارتباط نزدیک بین استاد و شاگرد در نظام آموزشی حوزه امروز در برنامه ریزی و اجرا حذف شده است، یادآور شد: استاد و شاگرد هر دو از آن ارتباط غافل هستند و حال آن که بهره برداری های سه گانه از ارتباط مدرسی حاصل نمی شود، بنابراین امروز ارتباط علمی، مریدی و مرادی، اخلاقی و تمرینی در حوزه دیده نمی شود و آسیبی که به حوزه وارد می شود همان اکتفا به شیوه تدریس با سخنرانی است.

وی تصریح کرد: بنابراین اگر بخواهیم در امور علمی طلاب با نشاط و با انگیزه داشته باشیم باید به سه نوع ارتباط توجه داشته باشیم و در این صورت است که هم جهت گیری و هم زندگی متحول می شود و هم انگیزه طلبگی او بیشتر می شود و موجب می شود نسبت به درس نشاط داشته باشد ولی در حال حاضر اگر به درس دقیق هم گوش کند منفعل است و از شاگرد بازخوردی توسط استاد دریافت نمی شود./1330/ت302/ب1