توافق سوچی محکوم به شکست است

به گزارش خبرگزاری رسا، ارتش سوریه و متحدانش بعد از اینکه در ماه‌های قبل مناطق جنوبی سوریه را از وجود گروه‌های تروریستی پاکسازی کرده بودند، مقدمات لازم را برای آزادسازی آخرین مقر این گروه‌ها در استان ادلب فراهم کرده بودند و به این ترتیب، انتظار می‌رفت که آخرین پرده از جنگ هفته ساله سوریه در این استان اجرا شود که دیدار ولادیمیر پوتین و رجب طیب اردوغان، رؤسای جمهور روسیه و ترکیه، اوضاع را به طور کلی تغییر داد.

این دیدار ۱۷ سپتامبر و در شهر سوچی روسیه انجام شد که نتیجه آن دستیابی به توافقی در ۱۰ بند بود تا به جای جنگ، راه‌حل مسالمت‌آمیزی برای سر و سامان دادن به اوضاع ادلب در پیش گرفته شود. ایجاد خط حائل غیرنظامی به عمق ۱۵ تا ۲۰ کیلومترو تحویل سلاح سنگین گروه‌های تروریستی به عمق این خط از جمله اصلی‌ترین بند‌های مورد توافق بودند که مهلت آن ۱۵ اکتبر یا دو شنبه گذشته به سر آمد و حالا باید دید که این مرحله حیاتی از توافق سوچی تا چه میزان عملی شده است. 

گمانه‌زنی اولیه بعد از توافق سوچی این بود که این بخش حیاتی از آن به سادگی عملی نخواهد شد. دلیل اصلی که مربوط می‌شد به پذیرش یا رد توافق سوچی از سوی گروه‌های تروریستی مستقر در ادلب که نشانه‌های مخالفت با این توافق از همان موقع هم دیده می‌شد به خصوص اینکه ائتلاف هیئت تحریرالشام متشکل از جبهه فتح‌الشام، جبهه انصارالدین، جیش السنه و چند گروه دیگر حاضر به قبول توافق سوچی نشدند و با اتمام مهلت ۱۵ اکتبر هم به مخالفت خود ادامه داده‌اند.

تحریرالشام یک روز بعد از این مهلت بیانیه‌ای صادر کرده و با تأیید مخالفتش با توافق سوچی اعلام کرده که سلاح خود را تسلیم نمی‌کند و به جنگ ادامه می‌دهد و حتی به نیرو‌های روسیه در سوریه هم هشدار داده و آن‌ها را تهدید به حمله کرده است. به نظر می‌رسد که تحریرالشام فقط با این بیانیه پا روی توافق سوچی نگذاشته بلکه بخشی از آن مثل جبهه انصارالدین، انصارالتوحید و جماعه انصارالاسلام با تشکیل اتاق عملیات مشترکی به نام حرّض المؤمنین قصد ادامه جنگ را دارد و عملیات در روستای جورین در شمال استان حماء را با همین نام انجام داده‌اند. از آنجایی که دست کم ۶۰ درصد از استان ادلب در دست تحریرالشام است، تمرد آن از توافق سوچی به معنای عدم شمول اکثر این استان از آن توافق است و این واقعیت میدانی است که ادامه حیات توافق سوچی را به شدت زیر سؤال برده است. 

واقعیت این است که ترکیه تاکنون تنها توانسته آن دسته از گروه‌های تروریستی را ملزم به تحویل سلاح سنگین و عقب نشستن از خط حائل کند که به نوعی کنترل آن‌ها را به دست دارد؛ گروه‌هایی مثل الجبهه الوطنیه للتحریر که در ۸ اکتبر اعلام کرد بر طبق توافق سوچی سلاح سنگین را تحویل داده و از منطقه عقب می‌نشیند. در مقابل، ماندن بخشی از گروه‌های تروریستی در مواضع خود و پافشاری آن‌ها بر توافق سوچی باعث شده که مسئولان سوری در شرایط فعلی هشدار اولیه خود را اعلام کنند چنان که ولید معلم، وزیر خارجه سوریه، روز دو شنبه از آمادگی نیرو‌های مسلح کشورش در «اطراف ادلب» گفت و تأکید کرد که منطقه ادلب و اطراف آن هم مثل دیگر مناطق کشورش «باید تحت حاکمیت ملی سوریه قرار بگیرد.» او همراه با این هشدار نیم‌نگاهی به تصمیم روسیه هم داشت چرا که گفت: باید در انتظار ارزیابی روسیه بود.

این انتظار او به معنای احتیاط دولت سوریه در شرایط فعلی است که نمی‌خواهد با اتمام مهلت ۱۵ اکتبر عجله کرده و شکست توافق سوچی را اعلام می‌کند و در ابتدا می‌خواهد ارزیابی سوریه از نحوه اجرای این توافق را به دست بیاورد تا بعد تصمیم خود را بگیرد. روشن است که شرایط جدید منطقه به خصوص پرونده قتل جمال خاشقجی در این احتیاط دمشق بی‌تأثیر نبوده چرا که آن پرونده چالشی عمیق بین ترکیه و سعودی‌ها ایجاد کرده و این اتفاق آن قدر به نفع دمشق است که بخواهد این وضعیت ادامه یابد یا حتی تشدید شود.

بنابر این، دمشق در شرایط فعلی ترجیح می‌دهد تا توافق سوچی دست کم با وضعیت نصف و نیمه هم شده به حیات خود ادامه بدهد تا اینکه با اعلام شکست آن تأثیر بر شرایط موجود منطقه‌ای بگذارد، اما معلوم نیست که این سیاست محتاطانه دمشق تا چه زمانی ادامه پیدا کند. به بیان دیگر، دمشق تنها بنابر مصلحت موجود است که حاضر نشده شکست توافق سوچی را اعلام کند و محتاطانه با این موضوع برخورد کرده، اما سیاست مبنایی خود برای بازگرداندن تمام مناطق کشور تحت حاکمیت ملی را در نظر دارد و چنانچه معلوم شود ترکیه قادر به خارج کردن تحریرالشام از آن ۶۰ درصد استان ادلب نیست، آن‌گاه چاره‌ای جز جنگ برای پاکسازی این استان از گروه‌های تروریستی نخواهد بود که در این صورت، ترکیه دیگر دلیل و بهانه‌ای برای از سرگیری جنگ در ادلب نخواهد داشت./۹۶۹//۱۰۲/خ

منبع: روزنامه جوان