یادداشت؛
حاشیه‌نشینی، اثر مخرب سیل بر شهر‌ها
یکی از آثار سیل اخیر که شاید در هیاهوی این روز‌های بحرانی مغفول مانده، بحث عدم امکان زندگی در برخی مناطق سیل‌زده و مهاجرت سیل‌زدگان به مناطق دیگر است.
به گزارش خبرگزاری رسا، هر چند در مورد غافلگیری مسئولان از بارش‌های شدید روز‌های ابتدایی سال و نحوه خدمات‌رسانی به سیل‌زدگان بسیار گفته شده، اما بحران‌ها و حوادث این‌چنینی، همواره فارغ از آثار فوری و مستقیم، نتایج غیرمستقیم و آثار درازمدت و حتی بعضاً دائمی نیز خواهند داشت که چنانچه به درستی مدیریت نشود و برای حل آن‌ها فکری نشود، می‌تواند خسارات به مراتب عمیق‌تر از خود سیل داشته باشد.
یکی از این آثار که شاید در هیاهوی این روز‌های بحرانی مغفول مانده و اتفاقات پی در پی فرصت طرح آن را نداده است، بحث عدم امکان زندگی در برخی مناطق سیل‌زده و مهاجرت سیل‌زدگان به مناطق دیگر است.
با کاهش بارش‌ها، کم‌کم ترس از باران و سیل هم فروکش می‌کند و حالا مردم و بخصوص شهروندانی که در استان‌های شمالی و مناطقی که متأثر از صدمات ناشی از سیل بوده‌اند، فقط به آینده فکر می‌کنند و بهترین تصمیمی که در کمترین زمان به نتیجه برسد.
با کاهش بارش‌ها، کم‌کم ترس از باران و سیل هم فروکش می‌کند و حالا مردم و بخصوص شهروندانی که در استان‌های شمالی و مناطقی که متأثر از صدمات ناشی از سیل بوده‌اند، فقط به آینده فکر می‌کنند و بهترین تصمیمی که در کمترین زمان به نتیجه برسد.
باران‌های بهاری و به تبع آن، سیلاب‌های مخرب، بسیاری از روستا‌ها و مناطق کشاورزی را در تعدادی از استان‌ها، از جمله استان‌های شمالی و لرستان و خوزستان و فارس و کرمان ویران و خسارات سنگینی به این مناطق وارد کرد که جبران آن‌ها به سرعت و به این زودی‌ها امکانپذیر نیست. به همین خاطر حالا این استان‌ها با جمعیت عظیمی مواجه هستند که به دلیل نداشتن محلی برای سکونت و ادامه زندگی، مجبور به ترک خانه و کاشانه ویران شده خود در روستا‌ها شده و به دنبال نقل مکان به اولین نقطه امن هستند.
حرکتی نگران‌کننده که مهاجرت و سکنی‌گزیدن در حاشیه شهر‌ها را به همراه دارد و از همین الان اگر چاره و راهکاری برای آن اندیشیده نشود، حتماً به رویدادی تبدیل می‌شود که تبعات منفی آن به مراتب از سیل طولانی‌مدت‌تر و مخرب‌تر خواهد بود.
جدا از تبعات مهاجرت و حاشیه‌نشینی‌ها که به صورت معمول در حال انجام است، با خروج روستاییان از محل سکونت و کار خود، از یک سو کشاورزی و تولید محصولات زراعی که در این مناطق انجام می‌شده، کاهش یافته و از سوی دیگر، روستانشینانی که عمری با تلاش بر روی زمین‌ها یا دامداری به امرار معاش پرداخته بودند، اینک برای تأمین روزی خود و خانواده‌شان در حاشیه شهر‌ها به دنبال هر کاری رفته و با مشکلات عدیده‌ای مواجه خواهند شد. مسئله‌ای که به بحران بیکاری دامن خواهد زد.
اما نکته مهمتر اینکه دولت نیز با مشکلات و تبعات اجتماعی، اقتصادی و حتی امنیتی حاشیه‌نشینی مواجه می‌شود که از جمله این معضلات می‌توان به تأمین آب و برق و گاز و دیگر امکانات و مدیریت منابع و زیرساخت‌های شهری برای اسکان و زندگی این میزان از جمعیت اشاره کرد. همچنین ظهور مشاغل کاذب، غیرقانونی، ناامنی‌های اجتماعی در شهر‌ها و دیگر مشکلاتی که امروز در حاشیه شهر‌های بزرگ به عینه قابل رؤیت است نیز افزایش چشمگیری خواهد داشت.
اما این تمام ماجرا نیست و حتماً می‌شود برای جلوگیری از حاشیه‌نشینی‌های ناخواسته ناشی از سیل تدابیر خوبی اندیشید و در گام نخست باید کارگروه‌هایی برای بازسازی مناطق روستایی و پاکسازی روستا‌ها و مناطق کشاورزی از گل و لای و آثار سیل تشکیل شود و کار خود را به محض فروکش کردن آب و بدون معطلی آغاز کنند.
همچنین ساکنین این مناطق در محل‌هایی مشخص اسکان داده شوند و از پراکنده‌شدن آنان در شهر‌های گوناگون جلوگیری شود تا پس از اتمام بازسازی روستا‌ها بتوان آنان را به محل سکونتشان بازگرداند. ساماندهی سیل‌زدگان و جلوگیری از معضل حاشیه‌نشینی نیازمند مدیریتی قوی و کارآمد است که در کمال تأسف باید گفت: از شواهد و قرائن چنین استنباط می‌شود که جای خالی آن به شدت احساس می‌شود.
حرکتی نگران‌کننده که مهاجرت و سکنی‌گزیدن در حاشیه شهر‌ها را به همراه دارد و از همین الان اگر چاره و راهکاری برای آن اندیشیده نشود، حتماً به رویدادی تبدیل می‌شود که تبعات منفی آن به مراتب از سیل طولانی‌مدت‌تر و مخرب‌تر خواهد بود.
جدا از تبعات مهاجرت و حاشیه‌نشینی‌ها که به صورت معمول در حال انجام است، با خروج روستاییان از محل سکونت و کار خود، از یک سو کشاورزی و تولید محصولات زراعی که در این مناطق انجام می‌شده، کاهش یافته و از سوی دیگر، روستانشینانی که عمری با تلاش بر روی زمین‌ها یا دامداری به امرار معاش پرداخته بودند، اینک برای تأمین روزی خود و خانواده‌شان در حاشیه شهر‌ها به دنبال هر کاری رفته و با مشکلات عدیده‌ای مواجه خواهند شد. مسئله‌ای که به بحران بیکاری دامن خواهد زد.
اما نکته مهمتر اینکه دولت نیز با مشکلات و تبعات اجتماعی، اقتصادی و حتی امنیتی حاشیه‌نشینی مواجه می‌شود که از جمله این معضلات می‌توان به تأمین آب و برق و گاز و دیگر امکانات و مدیریت منابع و زیرساخت‌های شهری برای اسکان و زندگی این میزان از جمعیت اشاره کرد. همچنین ظهور مشاغل کاذب، غیرقانونی، ناامنی‌های اجتماعی در شهر‌ها و دیگر مشکلاتی که امروز در حاشیه شهر‌های بزرگ به عینه قابل رؤیت است نیز افزایش چشمگیری خواهد داشت.
اما این تمام ماجرا نیست و حتماً می‌شود برای جلوگیری از حاشیه‌نشینی‌های ناخواسته ناشی از سیل تدابیر خوبی اندیشید و در گام نخست باید کارگروه‌هایی برای بازسازی مناطق روستایی و پاکسازی روستا‌ها و مناطق کشاورزی از گل و لای و آثار سیل تشکیل شود و کار خود را به محض فروکش کردن آب و بدون معطلی آغاز کنند.
همچنین ساکنین این مناطق در محل‌هایی مشخص اسکان داده شوند و از پراکنده‌شدن آنان در شهر‌های گوناگون جلوگیری شود تا پس از اتمام بازسازی روستا‌ها بتوان آنان را به محل سکونتشان بازگرداند. ساماندهی سیل‌زدگان و جلوگیری از معضل حاشیه‌نشینی نیازمند مدیریتی قوی و کارآمد است که در کمال تأسف باید گفت: از شواهد و قرائن چنین استنباط می‌شود که جای خالی آن به شدت احساس می‌شود.
گواه این ادعا همین بس که هنوز یک ماه از سیل گلستان نگذشته که از شمال کشور خبر می‌رسد آثار منفی سیل فقط تخریب چندین خانه، راه‌ها و زیرساخت‌ها نیست و کاهش درآمد استان و افت شدید گردش مالی به دلیل تخریب ریل اقتصادی گلستان یکی از مهم‌ترین آثار تخریبی این حادثه بوده و سیل، بیکاری گسترده‌ای را در بخش کشاورزی و سایر بخش‌های گلستان ایجاد و زمینه مهاجرت از روستا‌ها به شهر‌ها فراهم کرده است.
مهاجرتی که اگر به سرعت جلوی آن گرفته نشود و وضعیت مناطق سیل‌زده به شرایط طبیعی بازنگردد قطعاً ضربات جبران‌ناپذیر و آثار تورمی آن تمام کشور را فراخواهد گرفت. گلستانی‌ها اگر اولین مهاجران باشند، اما آخرین نخواهند بود و حتماً از لرستان و خوزستان هم خبر‌هایی در راه است. /۱۰۱/۹۶۹/م
منبع: روزنامه جوان
ارسال نظرات