مفسد اقتصادی اگر قدری ایمان داشت فساد نمی کرد

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا در مشهد، حضرت آیت الله سبحانی در دوازدهمین جلسه از دوره اندیشه اسلامی مبحث رفض و قبول در دراسات فلسفی که در مدرسه علمیه عالی نواب مشهد برگزار می شود به طرح شبهات و پاسخ به آن پرداخت.

بدون مسائل فلسفی در مقابل شبهات پیاده هستیم

حضرت آیت الله سبحانی به قدمت 300 ساله طرح مباحث کلامی در غرب اشاره کرد و گفت: مسیحیان، یهودیان و حتی مادی‌ها مسائل کلامی را بحث می‌کنند شبهاتی را به ‌صورت فرضیه‌ها و مسائل علمی بحث می‌ کنند و هر ماه کتابی از آن مباحث درباره کلام منتشر می‌شود.

وی افزود: امروز برآن شدیم تا در این فصل به طرح شبهات مهم آنها پرداخته و پاسخ بدهیم این مباحث که به آن فرضیه‌ها و بلکه حقایق علمی می‌گویند اگر در محیط حوزوی مطرح شود فقط با ابزار عقلی و بحث عقلانی است که می‌توان به آن‌ پاسخ داد و در صورتی که مسائل فلسفی را کنار بگذاریم در مقابل این شبهات پیاده هستیم.

این مرجع تقلید ادامه داد: هرچند این شبهات قوی نیست اما در بین جوانان و در دانشگاه‌ها مؤثر است و روحانیت شیعه باید از نظر مسائل عقلی فوق‌العاده نیرومند باشند تا بتواند این مسائل را پاسخ بگویند.

شبهه اول/ فطرت دلیل توجه بشر به خداست/سه فرضیه جامعه شناسی

استاد برجسته حوزه علمیه قم بیان داشت: اولین شبهه مربوط به علت توجه بشر به خداست! قدیمی‌ترین فکر در بشر مسئله خداشناسی است می گویند دلیل توجه بشر به مقام ربوبی چیست؟ که در پاسخ جامعه‌شناسان سه فرضیه را مطرح می‌کنند که خودشان برآن‌ نام حقایق می‌ گذارند.

وی افزود: در فرضیه نخست می گویند به دلیل آنکه بشر علل طبیعی را نمی‌شناخت و نمی‌دانست که چگونه است یعنی از اسباب مادی آگاه نبود مثل رشد درختان! و از طرف دیگر می‌دانست که هر پدیده‌ای علتی دارد برای این پدیده‌های بی‌شمار علتی به نام خدا تصور کردند و الان که این اسباب برای ما روشن شده است نیازی به خدا نیست.

حضرت آیت الله سبحانی در بیان فرضیه دوم گفت: اینکه بشر در مقابل پدیده‌های وحشتناک مثل سیل و زلزله و طوفان می‌ترسید  برای اطمینان خاطر خویش اعتقاد به خدا را ایجاد کرد تا به او پناه ببرد و به آرامش فکری برسد.

وی در بیان سومی گفت: این مورد که بیشتر توسط مارکسیست‌ها طرح شده است سبب پیدایش دین را عامل اقتصادی دانسته و می‌گوید بشر دو گونه زندگی داشت، عده‌ای سرمایه‌دار و دارای زمین و عده‌ای نیز کارگر و کشاورز!

این مرجع تقلید ادامه داد: گاهی کارگرها می‌خواستند علیه مالکان زمین قیام کنند که عده ای سریع مسئله خدا را مطرح می‌کردند و به آنها می گفتند که صبر کنید خدا به شما اجر خواهد داد و سرمایه‌داران به سزای عملشان خواهند رسید. کشاورز و کارگری که نتیجه عملش را ارباب می‌برد توسط عوامل سرمایه‌داران قانع می‌شدند که جزای آن‌ها در آخرت است.

پاسخ به شبهه و سه فرضیه

استاد برجسته درس خارج حوزه علمیه قم در مقام پاسخ به این شبهه گفت: اول آنکه جامعه‌شناسی باید در پدیده‌هایی فرضیه‌‌سازی کند که علت واقعی نداشته باشد، نه این مورد که علت رفتن بشر به دنبال خدا، بسته فطرت اوست زیرا آفرینش انسان با خداشناسی عجین شده است و با موجود یت این علت، دیگر فرضیه‌شناسی معنایی ندارد.

وی در ادامه پاسخ به شبهه گفت: هر سه فرضیه رد می شود و اما اول آنکه خداشناسان همه جاهل نبودند. افلاطون، ارسطو، سقراط، علمای یونان، ایران و مصر بودند که علوم طبیعی را می‌خواندند و خداشناسی فقط در میان بشرهای بیابانی نبود بلکه در میان جامعه‌های متمدن هم بود که علل طبیعی را می‌دانستند و اعتقاد به خدا نیز داشتند.

این مرجع تقلید افزود: در جواب فرضیه دوم هم می گوییم ترس، ایجاد خدا و اندیشه نکرده بلکه سبب تجلی بیشتر این اندیشه شده است. یعنی ترس باعث توجه به خدا و پرده‌برداری از فطرت انسانی می‌شود. و رد فرضیه سوم هم چنین است که دین همیشه با جباران و ظالمان مبارزه کرده است قرآن مجید همیشه پشتیبان حق و عدالت است نه اینکه به تعبیر آن‌ها افیون ملت‌ها باشد.

شبهه دوم/ دین فوائد زیادی دارد

حضرت آیت الله سبحانی در بیان شبهه دوم گفت: گفته می‌شود بشر دو دوران به نام‌ ربانی و علمی دارد و در دوران ربانی که علل طبیعی را نمی‌شناختیم به خدا نیاز داشتیم و الان که دوران علمی است و علل شناخته شده است تدین باید از جوامع برود  به عبارتی خدمت خود را کرده است.

وی افزود: پاسخ می دهیم که دین فقط برای شناخت علل نیست، دین دارو و غذایی لازم برای بشر است، دین فوائد زیادی دارد نظیر ضمانت اجرای قوانین! چراکه در جامعه‌ای اگر دین حاکم باشد قوانین خود به ‌خود اجرا می‌شود.

مفسد اقتصادی اگر قدری ایمان داشت فساد نمی کرد

استاد برجسته درس خارج حوزه علمیه قم ادامه داد: در همین چند سال که فساد اقتصادی در کشور ظاهر شده است اگر دقت کنید برخی از آنها که در مصدر کار هستند مسئله دین در میانشان ضعیف است وگرنه اگر در آنجا مسئله دین قوی بود هرگز چنین فساد اقتصادی کشور را فرا نمی‌گرفت.

این مرجع تقلید افزود: کسانی که فساد اقتصادی را در کشور به وجود آوردند اگر به مقدار کمی ایمان داشتند اینگونه نمی‌شد.

وی ادامه داد: به هر حال شناخت عوامل نیز کافی نیست این عوامل باید برای خود آفرینشی داشته باشد، یعنی نظام هدفمند نیاز به فاعل دارد، اما فائده دین فقط بیانگری علل نیست.

شبهه سوم/ اسلام جامع و نظر به فرد و اجتماع دارد

حضرت آیت الله سبحانی در بیان شبهه سوم گفت: دین امری فردی و مربوط به خانه شخص است، بنابراین در جامعه و اجتماع انسان‌ها جایی ندارد. دین رابطه‌ای بین خالق و مخلوق است، کسانی که می‌خواهند تصفیه روح کنند در منزل خودشان این کار را بکنند این هیچ اشکالی ندارد.

وی در پاسخ گفت: اسلام مثل دین مسیحیت و کلیسا نیست، زیرا کلیسا فقط راجع به امور داخلی انسان در خانه‌اش نظر دارد و هیچ دخالتی در مسائل سیاسی ندارد اما اسلام دینی جامع است هم نظر به فرد دارد و هم نظر به اجتماع! حتی از نظر قرآن، جامعه، شخصیتی اعتباری دارد و در این باب مسائلی مثل امربه‌معروف را مطرح می‌کند.

این مرجع تقلید افزود: اسلام از روزی که بشر متولد می‌شود تا روزی که در خاک گذاشته می‌شود دارای احکام است حتی مسائل اجتماعی اسلام بیش از مسائل فردی آن است.

شبهه چهارم/ نبوت ربطی به  نبوغ ندارد

استاد عالی حوزه علمیه قم بیان داشت: اخیرا مادیون انبیا را مصلحان بشری معرفی می‌ کنند. مصلحانی داریم که کار خود را به خدا نسبت نمی‌دهند و اما عده‌ای از آنها هم هستند که مصلح بودند اما کار خود را نیز به خدا نسبت می‌دادند.

وی افزود: انبیا دارای نبوغ بودند و مردم را اصلاح کردند اما ارتباطی با عالم بالا نداشته‌اند. مرحوم علامه طباطبایی رساله‌ای در این مورد دارد که نبوت ربطی به نبوغ ندارد. این رساله مناظره‌ای با عالمی هندی است که محکم پاسخ او را داده‌اند. در جلسه بعد بیشتر به این شبهه و پاسخ به آن می پردازیم./933/پ202/ب1