گزارشی از یازدهمین نشست هم‌اندیشی ارتقا و تکمیل سند الگوی پیشرفت

به گزارش سرویس فرهنگی اجتماعی خبرگزاری رسا، چندی پیش "سند الگوی پایه اسلامی ایرانی پیشرفت" همراه با بیانیه‌ای از رهبر معظم انقلاب (در تاریخ 22 مهر 1397) منتشر شد؛ ایشان در مقدمه یادداشت خودشان می فرمایند "این سند اهمّ "مبانی" و "آرمان‌ها"ی پیشرفت را تدوین کرده و "اُفق" مطلوب کشور را در پنج دهه آینده ترسیم و "تدابیر" مؤثر برای نیل به آن را طراحی کرده است که با تحقق آن که کاری عظیم و دشوار، امّا ممکن و شیرین است کشور راه پیشرفت را خواهد پیمود و طلیعه مبارک تمدن نوین اسلامی ایرانی در زیست بوم ایران رُخ خواهد نمود".

رهبر معظم انقلاب در بند پنجم بیانیه خود از "دانشگاهها و حوزه‌های علمیه و صاحب‌نظران" خواسته‌اند این سند را عمیقاً بررسی کرده و با ارائه پیشنهادهای مشخص برای ارتقای آن بیش از پیش در ترسیم هدف و مسیر پیشرفت کشور مشارکت کنند.

این توصیه رهبری وظیفه‌ای بر دوش همه دردآشنایان امیدوار به آینده می‌نهد و از سوی دیگر فرصت و ظرفیتی مناسب و شاید استثنائی برای نقد آشکار و آزاد فراهم می‌آورد که باید آن را مغتنم شمرد؛ از این رو یازدهمین نشست هم اندیشی ارتقا و تکمیل سند الگوی پیشرفت با موضوع «بررسی تدابیر سیاسی اجتماعی سند الگو» به همت ستاد حوزوی ارتقا و تکمیل سند الگوی پیشرفت با همکاری اندیشکده سیاست مرکز الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت در مرکز مدیریت حوزه های علمیه واقع در جمکران برگزار شد.

در زیر گزارشی از این نشست تقدیم خوانندگان محترم می شود.

برای تکمیل سند الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت درصدد ایجاد هم افزایی میان مؤسسات علمی فعال هستیم

حجت الاسلام علی محمدی دبیر علمی این نشست در ابتدای این جلسه به ارائه گزارشی از فعالیت های مرکز علوم نوین اسلامی  پرداخت و گفت: مرکز مطالعات راهبردی جلب مشارکت حوزویان در راستای تکمیل سند الگوی پیشرفت مشخص شده است.

وی ادامه داد: ما در مرکز حوزوی ارتقا و تکمیل سند الگوی پیشرفت در ابتدای کار نسبت به سند الگو تجزیه و تحلیل اجمالی صورت دادیم و سپس 400 یا 500 نفر را که در عرصه سند فعال بودند شناسایی کرده و از آنها برای ارائه نقطه نظرات و یشنهاداتشان دعوت به عمل آوردیم.

حجت الاسلام محمدی بیان کرد: ما با یک چالش در حوزه های علمیه مواجه بوده ایم و آن هم قطع ارتباط صدر سند با ذیل آن است؛ برای تکمیل سند الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت ما یک سلسله سؤالاتی را طرح کرده ایم و درصدد آن هستیم با پاسخ به آنها این سند را تکمیل کنیم.

دبیر علمی این نشست خاطرنشان کرد: ما باید برای آن که چالش های گذشته را جبران کرده و با قدرت بیشتری رو به جلو حرکت کنیم، باید نسبت به چالش های موجود آگاهی کامل پیدا کرده و در راستای حل آن تلاش داشته باشیم.

وی با بیان اینکه مرکز علوم نوین اسلامی برای تکمیل سند الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت درصدد ایجاد هم افزایی میان مؤسسات علمی فعال است، عنوان کرد: ما با برگزاری جلسات هم اندیشی از اساتید و پژوهشگران دعوت به عمل می آوریم تا با استفاده از ظرفیت علمی آنها به راهکارهای تکمیل سند الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت دست پیدا کنیم.

برای تکمیل "الگوی پیشرفت" انتقادات را با طرح‌های جایگزین مطرح کنیم

حجت الاسلام والمسلمین نجف لک زایی از ارائه دهندگان این نشست بود و با اشاره به روش شناسی تدابیر سیاسی اجتماعی سند الگوی پیشرفت گفت: برای اصلاح این تدابیر می توانیم با دو روش آن را اصلاح کنیم؛ یا باید آنها را به طور کلی رد کرده و سیاست های جایگزین ارائه دهیم و یا باید آنها را قبول کرده و درصدد اصلاح آنها بر آییم.

وی ادامه داد: برای تکمیل و ارتقای سند الگوی پیشرفت باید انتقادات و پیشنهادات خود را اعلام کرده و پیشنهادات جایگزین را به صورت علمی و مدون ارائه دهیم و از کلی گویی پرهیز کنیم، بلکه اصلاحات جزئی داشته باشیم.

حجت الاسلام والمسلمین لک زایی با اشاره به اینکه اکثر اشکالاتی که از سوی منتقدان درباره سند الگوی پیشرفت مطرح شده است، قابل استفاده نیست، تأکید کرد: برای کارآمد شدن انتقادات باید روش های جایگزین نیز به همراه انتقاد ارائه داده شود.

رییس پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی سندنویسی را جزء علوم اقتدار آفرین تلقی و ابراز کرد: سیره نبوی را باید در عرصه پیشرفت استخراج می کردیم تا الگویی که ارائه داده ایم کارآمد باشد.

وی افزود: به عنوان مثال بنده نسبت به تدابیر سیاسی انتقاد داشتم، از همین جهت پیشنهاد جایگزین خود را نیز ارائه دادم؛ از دیدگاه بنده تدابیر سیاسی باید به دو قسمت سیاست داخلی و خارجی تقسیم شود؛ سپس سیاست داخلی باید شامل شفافیت، قانون مداری، پاسخگویی حکومت، تمرکز زدایی، هویت اسلامی ایرانی، حکمرانی حزبی مردمی، دولت کوچک و معمار، واگذاری حداکثری امور به مردم و عدالت اجتماعی و شایسته سالاری بشود.

حجت الاسلام والمسلمین لک زایی ادامه داد: همچنین در زمینه سیاست خارجی باید دو مقوله رابطه با جهان اسلام و رابطه با جهان غیر اسلام را در نظر بگیریم؛ در رابطه با جهان اسلام باید موضوعاتی همچون ارتقای وحدت و همگرایی در میان کشورهای اسلامی، تقسیم کار و هم افزایی میان کشورهای اسلامی و دفاع از فلسطین تا رفع اشغالگری را مد نظر قرار داده و در حوزه ارتباط با جهان غیر اسلام باید روابط عادلانه ای با کشورهای غیر سلطه گر داشته باشیم، به سلطه گران اعتماد کرده و در برابرشان مقاومت و مبارزه کنیم.

وی با بیان اینکه حوزه باید حرف خود را در سند الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت نهادینه کند، عنوان کرد: این سند در سال 1400 ابلاغ خواهد شد، بنابراین حوزه بعد از ابلاغ دیگر فرصتی برای اظهار نظر ندارد.

رییس پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی بیان کرد: ما باید ابتدا باید طرح و الگویی از جامعه اسلامی مطلوب ارائه دهیم و سپس مسائل خود را با آن تطبیق کنیم؛ از مسأله پردازی باید پرهیز کنیم، زیرا در صورت روشن ساختن مطلوب آرمانی می توانیم مسائل را بر آن مطابقت دهیم.

وی اضافه کرد: رهبر معظم انقلاب وظیفه اصلاح، تکمیل، ترمیم و ارتقای سند الگوی پیشرفت را بر عهده همه نخبگان و جوانان قرار داده اند، از این رو باید با ارائه انتقادات و طرح های جایگزین این وظیفه را انجام دهیم.

فقدان الگو سبب شده است تا از ظرفیت‌های کشور استفاده نشود

علیرضا صدرا رییس اندیشکده سیاست مرکز الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت نیز از حاضران در جلسه بود و به ارائه نقطه نظرات خود در رابطه با تکمیل و ارتقای سند الگوی پیشرفت پرداخت و با بیان اینکه دانشگاه با تولید علوم کاربردی کارشناس تربیت می کند، گفت: حوزه باید با تولید علوم راهبردی معماران هدایت جامعه را تربیت کند.

وی معتقد است ما باید به سند الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت دیدگاه معمارانه داشته باشیم، زیرا این سند در حقیقت باید جامعه را هدایت کند.

صدرا با اشاره به ضرورت فعالیت اساتید فعال حوزوی در عرصه تکمیل کردن سند الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت تأکید کرد که ما باید نسبت به این سند دیدگاه نظام مند و صحیح داشته باشیم، زیرا در غیر این صورت نخواهیم توانست گامی در راستای آن برداریم.

به اعتقاد رییس اندیشکده سیاست مرکز الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت نقطه قوت انقلاب اسلامی در هم آمیختن دین و دنیا و مادیت و معنویت بوده است، از همین جهت ما هم اکنون در مرحله تبیین سند الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت هستیم، از این رو باید آن را به خوبی تبیین کنیم تا بتوانیم آن را به درستی به اجرا در آوریم.

وی با بیان اینکه اگر انقلاب اسلامی به خوبی تئوریزه شود، بدون شک با تبیین آن می توان آن را به یک تمدن بزرگ و جهانی تبدیل کرد، گفت: انقلاب اسلامی در دورانی پا در میان نهاد که دو بلوک شرق و غرب جهان را میان خود تقسیم کرده بودند، اما انقلاب این دو قطبی را به هم زد و راه سومی که میان دین و دنیا پیوند ایجاد می کرد را پیش روی بشریت قرار داد.

صدرا تأکید کرد: امروز شواهدی وجود دارد که می توان با استناد به آن گفت بشریت آرام آرام از دولت های بدوی و مدنی به سوی دولت مهدوی اقبال کرده اند؛ انقلاب اسلامی حکومت های موروثی را کنار زده و با طرح مسأله ولایت، پدیده حاکم و محکوم را به امام و مأموم تبدیل کرده است.

رییس اندیشکده سیاست مرکز الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت با اشاره به اینکه انقلاب اسلامی معادلات دشمنان را به هم زده است، عنوان کرد: انقلاب اسلامی با دفاع مقدس خود را تثبیت کرد و سپس زیرساخت های مورد نیاز خود را ساخته است؛ ما پس از جنگ در اکثر زمینه ها وابسته بودیم، اما با تکیه بر داخل توانستیم وابستگی خود را قطع کرده و در بسیاری از زمینه ها صادر کننده باشیم؛ یکی از دلایلی که دشمن ما را تحریم کرده، این است که با صادرات خود بازارهایش را مختل کرده ایم.

وی با بیان اینکه دست عنایت امام زمان(عج) بر سر ایران قرار گرفته است، بیان کرد: پس از جنگ تحمیلی بیش از 90 درصد کشور از زیرساخت هایی همچون برق و جاده و آسفالت برخوردار نبودند، اما ما در عین حالیکه تحریم بودیم توانستیم به جایگاه کنونی برسیم.

صدرا با اشاره به اینکه یکی از چالش های جامعه زیگزاگی عمل کردن دولت ها بوده است، گفت: هر دولتی روی کار آمده از صفر شروع کرده و به اعمال دولت های گذشته توجهی نداشته اسات؛ دولت ها باید به صورت پلکانی رفتار کنند تا این چالش ها حل شود.

رییس اندیشکده سیاست مرکز الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت با بیان اینکه سند الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت نقشه راه انقلاب اسلامی است، بیان کرد: ما بدون نقشه نمی توانیم ادامه راه را به خوبی طی کنیم، بلکه باید نقشه راه همواره پیش روی مان قرار داشته باشد و طبق آن عمل کنیم تا به پیشرفت دست پیدا کنیم.

وی با تأکید بر اینکه با احساسات نمی توان مملکت را اداره کرد، بلکه باید قانون و منطق حرف نخست را بزند، بیان کرد: تورم ها و رکودی که پیش آمده بخاطر آن است که مسؤولان مملکت برای ایجاد توازن میان عرضه و تقاضا با تولید منطقی و قانونی عمل نکرده اند.

صدر با اشاره به اینکه مشکلات موجود در اقتصاد کشور بر اثر فقدان الگو و نقشه راه به وجود آمده است، ابراز داشت: فقدان الگو سبب شده است تا از ظرفیت های کشور به بهترین نحو استفاده نشود؛ امروز نقدینگی باید به سوی تولید هدایت شود؛ هدایت نقدینگی به سوی تولید، اشتغال ایجاد می کند، از این رو با تولید اشتغال می توان مشکلات درآمدی را حل کرد و به تولید رونق داد.

رییس اندیشکده سیاست مرکز الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت با اشاره به انسجام سند الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت تأکید کرد: اگر به ظاهر این سند توجه کنیم نوعی بی نظمی را در آن می بینیم، اما هنگامی که شاکله آن را مورد توجه قرار می دهیم در می یابیم که از یک نظم بسیار خوب برخوردار است، بنابراین دیدگاهمان نسبت به این سند باید عمقی باشد.

در سند الگوی پیشرفت باید افق های دور دست را دید، نه شرایط کنونی را

حجت الاسلام محمدجواد نوروزی عضو هیأت علمی گروه سیاسی مؤسسه امام خمینی(ره) نیز در این جلسه با اشاره به تعاریف گوناگون «الگو» گفت: «الگو» در این سند به معنای طراحی مبنا تا غایت است، از این رو یکی از مشکلات آن این است که از توجه به مغز و هسته مرکزی کاسته شده و توانایی ها بر طراحی مبنا و غایت به کار گرفته می شود.

وی به تبیین برخی چالش های موجود در سند الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت پرداخت و ادامه داد: گاهی احساس می شود که در برخی موارد افق 50 ساله در نظر گرفته نشده، بلکه تنها به دیدگاه های سطحی بسنده شده است.

عضو هیأت علمی گروه سیاسی مؤسسه امام خمینی(ره) با بیان اینکه در مبانی سند الگوی پیشرفت، جای سنت ها خالی است، تأکید کرد: برای اصول طراحی شده در بخش های سیاست و امنیت باید پیوست های غیر قابل تفسیر وجود داشته باشد، زیرا اگر قابل تفسیر باشد هر شخصی تفسیر خود را برداشت خواهد کرد.

منظومه بودن سند الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت تبلور ندارد

در ادامه حجت الاسلام سید مهدی موسوی استاد حوزه علمیه قم با اشاره به اینکه منظومه بودن سند الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت تبلور ندارد، گفت: ارتباط میان مفاهیم به کار رفته شده در این سند روشن نیست و باید به درستی توضیح داده شود.

وی با بیان اینکه نظام مفاهیم در سند الگوی پیشرفت وجود ندارد، ادامه داد: افزون بر این مورد، تکثر مفاهیم نیز در این سند بسیار به چشم می خورد؛ تلقی این سند از مفهوم پیشرفت مشخص نیست؛ احساس می شود سند الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت فاقد توحید عملی است و صرفاً به توحید نظری پرداخته است.

حجت الاسلام موسوی با اشاره به چالش های موجود در زمینه معرفت شناختی در سند الگوی پیشرفت تأکید کرد: بدون معرفت شاختی نمی توان برای علم و فناوری تدابیر راهبردی و کاربردی ارائه داد؛ مسأله «جامعه بستر است» که در سند الگو به کار رفته است باید روشن شود تا قابل تفسیر نباشد.

استاد حوزه علمیه قم بیان کرد: احساس می شود «نسبت عامل و ساختار» و یا «نسبت فرد و جامعه» مشخص نشده است؛ چه ساختاری برای جاجتماع قائل هستیم؟ سه گانه فرهنگ، سیاست و اقتصاد؟ و یا چهارگانه گارسونز؟ و یا سایر تقسیم بندی ها؟

وی اضافه کرد: همچنین پروسه ای و یا پروژه ای بودن حرکت تاریخ در مبانی سند الگوی پیشرفت مشخص نشده است؛ «عقلانیت عملی» و «قانون گرایی» که آسیب چهل ساله ما بوده است در سند مطرح نشده است.

حجت الاسلام موسوی ابراز کرد: تدابیر اقتصادی سند الگوی پیشرفت بسیار خوب است، اما تدابیر اجتماعی و سیاسی آن از وزان مناسبی برخوردار نیست.

انتظام و هماهنگی میان بخشی در سند الگوی پیشرفت دیده نمی شود

علی اکبر دوایی تحلیلگر مسائل سیاسی اجتماعی در ادامه با اشاره به اینکه الگو حلقه وصل اسناد بالادستی و پایین دستی است، گفت: الگو نباید در عرض سایر اسناد و بخش ها قرار گیرد، بلکه باید حیثیت واسطه گری خود را حفظ کنید.

وی با بیان اینکه انتظام و هماهنگی میان بخشی در سند الگوی پیشرفت دیده نمی شود، ادامه داد: کارکرد اصلی سند الگوی پیشرفت باید انتظام سیاست گذاری در کشور باشد؛ از این رو باید نسبت به جامعیت آن نگاه ویژه داشته باشیم؛ کارکرد الگو باید اصلاح مشکلات در همه عرصه ها باشد.

دوایی بیان کرد: تدابیر سند الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت باید بر روی اصلاح روش ها متمرکز باشد.

الگوی پیشرفت باید ما ار از الگوی های خنثی و یا الگوهای غربی نجات دهد

همچنین محمد رضا قائمی نیک تحلیلگر مسائل اجتماعی با اشاره به اینکه موقعیت انقلاب اسلامی در مواجهه با جهان شرق و غرب در مبانی سند الگوی پیشرفت به خوبی تبیین نشده است، گفت: الگوی پیشرفت باید ما ار از الگوی های خنثی و یا الگوهای غربی نجات دهد.

وی ادامه داد: الگوی پیشرفت باید مسیر ما را از سایر الگوها جدا سازد، از این رو باید دیدگاه همه ما نسبت به الگو اینگونه باشد که با اجرای این الگو پس از چند سال مسیرمان از غرب به صورت کلی متمایز کند.

با روند آشوبناکی در زمینه سند نویسی  مواجه هستیم

محمد مهدی شاه آبادی دکترای سیاست گذاری عمومی دانشگاه تهران نیز در این نشست علمی با اشاره به ساختار الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت گفت: پویایی الگو در سند لحاظ نشده است.

وی با اشاره به جایگاه حقوقی سند ادامه داد: در زمینه ساختار و روند تدوین الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت باید مشخص شود که چگونه باید از بدنه حوزوی و دانشگاهی و مدیران در فرایند تدوین استفاده ببریم؛ نقد مرکز پژوهش که حاکی از آن است که مجلس در فرایند تدوین سند مشارکت نداشته است.

دکترای سیاست گذاری عمومی دانشگاه تهران با بیان اینکه نسبت الگو با سایر اسناد باید تبیین شود، تأکید کرد: با روند آشوبناکی در زمینه سند نویسی  مواجه هستیم؛ همچنین نظام مسأله یابی در سند الگو کمرنگ است و این موضوع باید تقویت شود.

وی بر ضرورت اولویت بندی در سند الگوی پیشرفت تأکید کرد و با بیان اینکه این سند فاقد تجربیات گذشته است، گفت: تعیین اولویت ها و مسائل باید با آینده پژوهی صورت می گرفت؛ همچنین احساس می شود این سند فاقد نظریه پشتیبان است، از این رو باید گفت با مکانیزم های اجماع و وفاق برآیند توافقی در زمینه نظریه صورت می گرفت./841/ز502/س