جایگاه ایران بین ۵ تولیدکننده نخست آسیا در زیست فناوری

به گزارش خبرگزاري رسا، زیست فناوری به عنوان پاک‌ترین فناوری به هر نوع کنش هوشمندانه بشر در آفرینش، بهبود و عرضه فراورده‌های گوناگون با استفاده از جانداران گفته می‌شود که این فناوری در دنیای امروز به عنوان اقتصادی‌ترین فناوری نیز به شمار می‌رود.

* آغاز زیست‌فناوری در جهان و ایران

زیست فناوری از نظر تاریخی قدمتی کهن (پیش از میلاد) دارد، اما بشر بی آنکه بداند این پدیده چیست از میکروارگانیسم‌ها برای بهبود زندگی خود بهره می برد، مثلا شیر را به ماست و قند را به الکل تبدیل یا از مخمر در فرآیندهای تخمیری استفاده می کرد.

بهتر است بدانیم زیست‌فناوری نخستین‌بار در سال 1919 از سوی «کارل ارکی» به مفهوم کاربرد دانش‌های پزشکی و زیستی و اثر مقابل آن در فناوری‌های ساخت بشر به کار برده شد.

با کشف لویی پاستور علمی تحت عنوان میکروب شناسی در این حوزه ایجاد شد و با کشف پنی‌سیلین در زمان جنگ جهانی دوم این علم وارد حوزه مهندسی شد.

پس از مشخص شدن ساختمان دی ان ای توسط واتسون و کریک و پیشرفت مهندسی ژنتیک در سال 1970 میلادی بشر قادر به دستکاری ژنتیکی شد.

در ایران نیز حدود 30 سال از عمر این فناوری جدید می‌گذرد و مسؤولان کشور ما هم سرمایه‌گذاری‌هایی را برای تربیت نیروی انسانی در این حوزه و ایجاد چند مرکز تحقیقاتی انجام داده‌اند به طور مثال مؤسسه تحقیقات واکسن و سرم‌سازی رازی و انستیتو پاستور از موسسات قدیمی فعال کشور در حوزه زیست‌فناوری هستند.

پس از به نتیجه رسیدن فعالیت‌های انجام شده، سند تشکیل ستاد توسعه زیست فناوری ذیل زیرمجموعه معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری در اسفندماه سال 90 از سوی شورایعالی انقلاب فرهنگی تصویب شد و به دنبال آن فعالیت‌های منسجم‌تری در این حوزه شکل گرفت.

* زیست‌فناوریِ آکادمیک

زیست فناوری در دانشگاه‌ها نیز به عنوان یک رشته بین رشته ای تدریس می‌شود چرا که این دانش در حوزه هایی مانند مهندسی شیمی، پزشکی، کشاورزی، میکروبیولوژی، نانوتکنولوژی و غیره کاربرد دارد.

با وجود این که زیست فناوری یک رشته میان رشته‌ای است زمینه های شغلی فراوانی برای فارغ‌‌التحصیلان دوره کارشناسی این رشته وجود دارد.

اشتغال در واحدهای آموزشی به منظور تدریس، اشتغال در مراکز تحقیقاتی و پژوهشی به منظور کشف ابعاد جدیدی از این رشته، اشتغال در واحدهای صنعتی مرتبط با زیست فناوری و فرآیندهای حفظ محیط زیست و اشتغال در زمینه دارویی و کشف و تولید انواع دارو، واکسن و سرم از جمله بازارهای شغلی برای دانش آموختگان این رشته است.

* کاربرد زیست‌فناوری در اجتماعات

از دانش زیست فناوری در حوزه های دارویی، کشاورزی، دام و طیور، تغذیه و زیست محیطی، پزشکی و درمانی، مهندسی زیست، کاتالیست های زیستی، زیست توده و انرژی زیستی بهره‌گیری می‌شود.

* ایران و پیشرفت در زیست‌فناوری

دانشمندان ایرانی در حوزه زیست فناوری فعالیت‌های بسیاری داشته و به پیشرفت‌هایی دست یافتند، به طوریکه در حال حاضر پژوهش‌ها و تحقیقات محققان کشورمان در مجلات معتبر به چاپ می‌رسد.

ایران در زیست فناوری جایگاه خوبی از نظر تولید محصول و مقاله در منطقه، آسیا و دنیا دارد، به طوریکه بین 5 تولیدکننده نخست در آسیا در حوزه زیست فناوری قرار دارد؛ ایران در حوزه داروسازی نیز رتبه هشتم دنیا را در اختیار دارد و البته در اقتصاد زیستی هم بخصوص در حوزه دارو عملکرد موفقی داشته است.

در جدول زیر تولیدات علمی ایران در مقایسه با رقبای منطقه‌ای تا سال 2014 آمده است:

* اقتصاد زیستی چیست؟

اقتصاد زیستی به تمام فعالیت‌های اقتصادی مبتنی بر تولید منابع زیستی تجدیدپذیر و تبدیل آن‌ها به غذا یا محصولات با پایه زیستی و سوخت زیستی اشاره دارد به طور کلی می‌توان گفت اقتصاد زیستی زنجیره تأمین را در حوزه‌های مختلفی مانند کشاورزی، جنگل‌داری و غذا برعهده دارد.

* ایران و اقتصاد زیستی 31 میلیارد دلاری

ایران برای موفقیت در حوزه اقتصاد زیستی برنامه‌ریزی گسترده‌ای داشته است به طوریکه براساس این برنامه‌ریزی پیش‌بینی می‌شود ایران تا سال 1404، حدود 31 میلیارد دلار در این حوزه تولید و فروش داشته باشد.

پیش‌بینی کارشناسان و مسؤولان براساس برنامه‌ریزی انجام شده در حوزه‌های مختلف اقتصاد زیستی به شرح جدول زیر است:

مصطفی قانعی دبیر ستاد توسعه زیست فناوری معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری در این باره معتقد است: فناوری زیستی به عنوان فناوری شناخته شده است که می تواند تراز اقتصادی کشور را به کلی جابجا کند و برای تحقق این امر به دنبال آن هستیم که از شتاب دهنده‌ها استفاده کنیم.

وی استفاده از کود زیستی را در بهبود اقتصاد مؤثر دانسته و می‌گوید: استفاده از کود زیستی می تواند محصولات کشاورزی را تا حدودی افزایش داده و یک سوم واردات کود شیمیایی به ایران را کاهش دهد./1360//101/خ