نشست علمی «مقایسه مبانی ارزش های انسانی و ایثار در فرهنگ ملل»

به گزارش خبرگزاری رسا، به همت مرکز دانش پژوهان شاهد و ایثارگر کشور و مرکز بین المللی توسعه علم، فرهنگ و عقلانیت و با همکاری جمعی از دانشگاه ها و مراکز علمی سومین نشست علمی از سلسله نشست های علمی همایش بین المللی «نوع دوستی و همزیستی مسالمت آمیز از دیدگاه ادیان» با عنوان «مقایسه مبانی ارزش های انسانی و ایثار در فرهنگ ملل» در دانشکده زبان ها و ادبیات خارجی دانشگاه تهران برگزار گردید.

در این نشست علمی دکتر علی رضا ولی پور رییس دانشکده زبان ها و ادبیات خارجی دانشگاه تهران به تبیین موضوع «گفتمان و بسامد واژه های ارزشی در زبان ملل» پرداخت و گفت: واژه های همچون ایثار در فرهنگ ها و زبان ملل دنیا به صورت مشترک بیان گردیده است.

استاد دانشگاه تهران افزود: می توان با بررسی بسامدهای یک واژه در زبان های مختلف به نقاط مشترک خوبی رسید و از همان جا گفتگوی با دیگر ملت ها را بر اساس مبانی ارزشی و انسانی و اخلاقی آغاز کرد.

حجت الاسلام دکتر طاهر امینی گلستانی رییس موسسه بین المللی صلح و ادیان دومین سخنران این نشست علمی بود.

وی به بررسی موضوع «ضرورت بازشناسی غرب و نقش گفتگوهای میان دینی و میان فرهنگی» پرداخت و گفت: مساله مهم دراین زمینه این است که ابتدا غرب شناسی به صورت صحیح اتفاق بیفتد. باید دانشمندان غربی و رهبران مذهبی در غرب را به خوبی شناخت و سپس وارد دیالوگ و گفتگو بر محور مسائل فرهنگی و ارزشی شد.

وی افزود: دانشمندان غربی نیز به جای ایران هراسی باید به ایران شناسی روی آوردند که برخی از این دانشمندان چنین کرده اند و باب گفتگوهای دینی و فرهنگی مفتوح شده است.

وی اشاره کرد: ادیان الهی و توحیدی نقاط مشترک فراوانی دارند که می تواند با تبیین این نقاط مشترک به همزیستی بین ملت های پیرو ادیان الهی دست یافت.

سومین سخنران این نشست علمی دکتر محمد حسین رمضان کیایی، رزمنده دوران دفاع مقدس و عضو هیات علمی دانشگاه تهران به تبیین موضوع «جهان شمولی ایثار و مقاومت در ادبیات» پرداخت و گفت: بررسی ادبیات های گوناگون در دنیا انسان را به این حقیقت رهنمون می نماید که مساله ایثار یک مساله جهان شمول و فراگیر است. وی افزود: البته ایثار نمونه ها و مصادیق گوناگونی دارد که از جمله آنها ایثار اجتماعی است.

دکتر رحیم نریمانی چهارمین سخنران این نشست علمی بود. وی به بررسی موضوع «معرفت شناسی ایثار اجتماعی» پرداخت و گفت: ایثار اجتماعی به عنوان یکی از مقوله های مفهومی نسبتا نو وجدید است که البته ریشه های آن در فرهنگ ایرانی- اسلامی وجود داشته است.

وی در این باره افزود: ریشه های ایثار اجتماعی در فرهنگ غنی اسلام است و اگرچه امروز در دنیا غلبه مادیت بر معنویت است لکن در فرهنگ های کهن مثل ایران همواره این مقوله پررنگ بوده است.

پنجمین سخنران این نشست علمی حجت الاسلام دکتر حسین عندلیب استاد سطوح عالی حوزه علمیه قم و استاد جامعه المصطفی العالمیه بود.

وی که دبیری علمی همایش ایثار اجتماعی، نوع دوستی و همزیستی مسالمت آمیز از دیدگاه ادیان» را بر عهده دارد گفت: این سلسله نشست های علمی با هدف تبیین مفهومی و مصداقی «ایثار اجتماعی» صورت می پذیرد که در گام اول گفتمان سازی در سطح نخبگانی و سپس انتقال آن به بدنه مردم و جامعه را دنبال می نماید.

وی در ادامه به تبیین موضوع «همزیستی مسالمت آمیز در سیره اهل بیت و ادیان» پرداخت و گفت: برای تبیین این مساله ابتدا باید به یک سلسله پیش فرض های علمی توجه داشته باشیم. اولین پیش فرض شناخت دقیق مفهوم ایثار است. ایثار به معنای غرض دیگران را بر غرض خویش مقدم داشتن، منفعت غیر را بر معرفت خود مقدم داشتن می باشد. بنابراین یکی از جنبه های این مفهوم، جهاد می باشد که بر اساس معتقدات فقه شیعی و اتفاق قریب به اجماع فقهای شیعه، جهاد ابتدایی و لشگر کشی در دوران غیبت کبری ممنوع و غیر مجاز است و این مساله تنها از شئونات اختصاصی معصوم است. این مبنای فقهی در دکترین سیاسی جمهوری اسلامی ایران و دو رهبر عالی قدر ایران مشاهده می شود و از این روست که همواره حضرت امام خمینی(ره) و مقام معظم رهبری(مدظله العالی) بر این مطلب که ما با هیچ کشوری سر جنگ نداریم تاکید فرموده و تاکید می نمایند. این مطلب یک مطلب مبنایی و فقهی است و همانند حرمت تولید سلاح هسته ای مبنای فقهی دارد.

استاد حوزه علمیه افزود: پیش فرض بعدی که در زیست مسالمت آمیز مهم است آن است که این مساله اولا به ملت ها مربوط است و در مرحله ثانوی به دولت ها مربوط می شود. از منظر فقه سیاسی اگر دولتی در حال جنگ و محاربه با دولت اسلامی نیست می توان با او ارتباط داشت البته مساله بستگی به نظر ولی فقیه که با مشورت با کارشناسان حوزه های گوناگون صورت می پذیرد به سرانجام می رسد. در برخی از این حوزه ها نیز ولی فقیه می تواند تصمیم گیری در این امر به کارشناسان و متصدیان امر همچون وزارت امور خارجه محول نماید و خود نظارت عالی نماید که در اکثر مصادیق این گونه است و فقط موارد حساس و خاص حضرت ایشان ورود محسوس تر و بیشتری دارند.

دکتر عندلیب در ادامه به یکی دیگر از پیش فرض های بحث اشاره کرد و گفت: پیش فرض دیگر بحث نوع دوستی این است که ما باور به وحدت بین پیروان ادیان توحیدی داشته باشیم. همانطور که قرآن کریم به پیامبر دستور می دهد: « قُل يا أَهلَ الكِتابِ تَعالَوا إِلىٰ كَلِمَةٍ سَواءٍ بَينَنا وَبَينَكُم أَلّا نَعبُدَ إِلَّا اللَّهَ وَلا نُشرِكَ بِهِ شَيئًا(آل عمران: 64) بگو: «ای اهل کتاب! بیایید به سوی سخنی که میان ما و شما یکسان است؛ که جز خداوند یگانه را نپرستیم و چیزی را همتای او قرار ندهیم؛ » مقام معظم رهبری(مدظله العالی) در این باره می فرمایند: «اسلام علیه ادیان دیگر نیست. اسلام همان دینی است که وقتی بر مناطق غیر مسلمان مسلط شد، اصحاب ادیان از رحمت اسلام شکرگزاری کردند و گفتند شما بر ما از حکام قبلی خودمان مهربانتر هستید. در همین منطقه‌ی شامات، وقتی فاتحان اسلامی وارد شدند، یهودیان و مسیحی‌هایی که در منطقه بودند، به آنها گفتند شما مسلمانها بر ما مهربانید. آنها با مردم مهربانی کردند. اسلام دین رأفت است، دین رحمت است؛ رحمةً للعالمین است. اسلام به مسیحیت می‌گوید: «تعالوا الی کلمة سواء بیننا و بینکم». مشترکات را با آنها مورد ملاحظه قرار می‌دهد. اسلام علیه ملتهای دیگر نیست، علیه ادیان دیگر نیست؛ علیه زور است، علیه ظلم است، علیه استکبار است، علیه سیطره‌ جوئی است.»(بیانات معظم له در دیدار کارگزاران نظام، 17/01/1386)

استاد دانشگاه بین المللی المصطفی سپس به موضوع برادری انسانی از نگاه قرآن اشاره کرد و افزود: همان طور که استاد فرزانه حضرت آیت الله علیدوست بیان فرموده اند موضوع برادری انسانی 12 مرتبه در قرآن کریم بیان شده است. از جمله در سوره مبارکه اعراف آیه 65 می فرماید: «و الی عاد اخاهم هودا» به سوی قوم عادی که مشرک هستند برادرشان حضرت هود را فرستادیم. تعبیر خیلی جالب است حضرت هود که پیامبر الهی است به عنوان برادر قوم مشرک معرفی می کند. ایات 106 و 161 سوره شعرا، 50، 61، 84 سوره هود، 45 نمل، 36 عنکبوت، 124 و 142 جاثیه همگی بر برادری انسانی اشاره و تاکید دارند.

حجت الاسلام عندلیب مبنای دیگر بحث را «به پنداری دیگران» معرفی کرد و گفت: از منظر دین مبین اسلام و معارف اهل بیت انسان عاقل دیگران اعم از مسلمان و غیر مسلمان را از خود بهتر می داند و نگاه صفر و صدی به انسانها ندارد بلکه همواره نقاط مثبت دیگران را می بیند. وقتی انسان به این درجه رسید که دیگران را بهتر از خود بداند پایه اصلی نوع دوستی و همزیستی مسالمت آمیز شکل می گیرد.

وی در این باره به حدیثی از امیرالمومنین(ع) اشاره کرد که حضرت فرمودند: «لا یری احدا الا قال هو خیر منی» انسان عاقل کسی را نمی بیند مگر اینکه می گوید او از من بهتر است. واژه احد در این حدیث هم شامل همه انسان ها می شود.

ششمین سخنران این نشست علمی سرکار خانم دکتر فرزانه اعظم لطفی، فرزند شهید و عضو هیات علمی دانشگاه تهران بود.

وی به تبیین موضوع «مبانی ارزش های انسانی و ایثار و مرگ سرخ در ایران و هند باستان پرداخت و گفت: در آموزه های ایران داستان های بسیار زیادی از ایثار و مرگ سرخ وجود دارد که بهترین نمونه و عینی تر آنها هشت سال دوران دفاع مقدس بود که نمود بارز و شایسته ایثارگری و مرگ سرخ بود.

وی همچنین به بیان اشعاری از مولوی پرداخت و گفت: مولوی به زیبایی این مقوله را در قالب فاخر شعر بیان کرده است. این استاد دانشگاه تهران سپس به ارائه شواهدی از متون مقدس هندی کرد و گفت: در متون مقدس هندی نیز مفهوم ایثار و مرگ سرخ به خوبی بیان شده است.

در پایان این نشست علمی دکتر عادل مهری مدیر کل مرکز دانش پژوهان شاهد و ایثارگر کشور ضمن تشکر از اساتید و سخنرانان این نشست علمی افزود: در حالی که در شرایط سخت اقتصادی هستیم همچنان شاهد آنیم که مردم ایثارگر ایران اسلامی در صحنه های مختلف ایثار اجتماعی به خوبی می درخشند و رسالت ما این است که این مقوله دینی، اخلاقی، انسانی و ارزشمند را به دنیا معرفی کنیم.

گفتنی است این سلسله نشست ها تا اسفندماه سال جاری در دانشگاه ها و مراکز علمی کشور برگزار خواهد شد و همایش نهایی در اسفندماه 1398 در شهر مقدس قم برگزار می گردد./1350//101/خ