جامعه اسلامى بدون هویت و هویت بدون وحدت شکل نمی گیرد

به گزارش سرویس حوزه و روحانیت خبرگزاری رسا، حجت الاسلام والمسلمین احمد مبلغی در دومین نشست علمی تخصصی با عنوان پیامبر صادق که از طرف بعثه مقام معظم رهبری در سازمان حج و زیارت برگزار شد، ‌خاطرنشان کرد: پیامبر اسلام (ص) با ادبیات و بیان‌های مختلف از جامعه اسلامی می‌خواهد با هم تعاطف، تبادل، تراحم، تناصح، تواصل و تناصح داشته باشند، همه اینها از کارویژه های اصلی دین اسلام بوده و اساس وحدت اسلامی است.

جامعه سازی پیامبر اسلام

رئیس مرکز تحقیقات اسلامی مجلس با اشاره به شیوه جامعه سازی پیامبر اسلام (ص) گفت: هیچ حرکت و جریانی نمی تواند بدون ارائه اعتقادات و مکتب و چارچوب‌های اجتماعی و در نهایت جامعه سازی به توفیق دست پیدا کند.

حجت الاسلام والمسلمین مبلغی همچنین جامعه سازی را نیازمند دو عنصر اساسی روابط و هویت دانست و گفت: هر جامعه برای شکل گیری نیازمند ایجاد روابطی درون خود و خلق یک هویت است و جوامع بدون هویت، وجود خارجی ندارند.

وی جغرافیا، زبان، قومیت، نژاد و دین را از عناصر اصلی هویت ذکر کرد و گفت: سوال این است که پیامبر بزرگ اسلام (ص) برای ایجاد هویت و تشکیل جامعه اسلامی مسلمانان، از کدام یک از عناصر هویت بخش استفاده کرده است؟

حجت الاسلام والمسلمین مبلغی تصریح کرد: بدون تردید، پیامبر اسلام (ص) بر اساس دین خود، که دارای شریعت است هویت امت اسلامی را شکل داده است.؛ البته برای خرد و هویت های قومی و ملی و زبانی درون هویت بزرگ اسلامی اعتبار قائل شد.

امت در قرآن کریم

وی ادامه داد: بر اساس منطق قرآن کریم و در آیه 84 سوره مائده، امت بر اساس شرعه و منهاج شکل می گیرد یعنی هر امت دارای یک روش و طریق و شریعتی است، بنابراین در ورای شکل گیری امت های مختلف، فعل و جعل خداوند قرار دارد.

حجت الاسلام والمسلمین مبلغی خاطرنشان کرد: پیامبر اسلام (ص) بر امت تمرکز کرده و مبنا و پایه این امت نیز دین است. درون این امت نیز خرده هویت‌هایی مانند بیت های ناشی از زبان‌های مختلف، نژادها و قومیت های مختلف جای می‌گیرند.

مذهب و هویت اسلامی

حجت الاسلام والمسلمین مبلغی با اشاره به اینکه مذهب یک خرده هویت بسیار مهم در درون هویت کلان اسلامی است، گفت: مذهب دین نیست، بلکه راهی به سمت دین است، پیراوان هر مذهب اعتقادات خود را دارند ولی همه آنها باید بر روی دین تاکید کنند.

وی اظهار داشت: اگر اتباع مذاهب بر روی دین تاکید نکنند، مذهب آنها تضعیف می‌شود، و فلسفه وجودی خود را از دست میدهد؛ البته اینکه کدام مذهب بر حق است و مشترکات آنها کدام است حرف دیگری و سوال درستی است، ولی این سوال و بحث‌های مربوط به آن فکری و علمی است.

وی افزود: سراسر از اینکه فکری و علمی است هویت اجتماعی نیز بر اساس مذهب شکل می گیرد یعنی امری گریز ناپذیر است و از این رو نباید با این هویت ها معارضه و مبارزه کرد به بیان دیگر این هویت لازمه شکل‌گیری مذهب است.

وی ادامه داد اما آنچه که مقصود اسلام است این است که هویت های مذهبی در درون و هویت اسلامی جای بگیرند نه آنکه هویت های مذهبی به دلیل قرار گرفتن در برابر هم به تضعیف هویت کلان امت اسلامی و هدف هویت ناشی از خود اسلام که فصل اساسی و زیرساخت و مشترک بین همه است منتهی بشود که این نوعی خودزنی است و حرام است

حجت الاسلام والمسلمین مبلغی با اشاره به اینکه پیامبر اسلام (ص) به شدت از فضل خواهی و برتری طلبی نژادی، زبانی و قومیتی و ... نهى می کردند، گفت: مشکل اصلی ما این است که هویت کلان را نادیده گرفته و به خرده هویت ها چسبیده ایم.

وی ادامه داد: هر چند هویت مذهبی، اصالت بالایی دارد تا جایی که اگر کسی به تضعیف هویت مذهبی بپردازد انسان جاهلی است ولی هویت مذهبی باید درون آن هویت کلان یعنی هویت اسلامی تعریف شود و اگر نتواند خود را با هویت بزرگتر اسلامی تراز کند به خود اسلام و پیامبران عملاً و به صورت اجتماعی آنهم فزاینده ضربه می زند.

حجت الاسلام والمسلمین مبلغی تصریح کرد: بر همین اساس است که پیامبر اسلام (ص)، همیشه روی "امت من" تاکید داشتند و ادبیات دینی نیز وصف‌هایی مانند واحده، خیر و وسط و... را برای امت آورده است.

عضو مجلس خبرگان رهبری با اشاره به آیه 110 سوره آل عمران (كُنْتُمْ خَيْرَ أُمَّةٍ...) گفت": قرآن کریم امت اسلامی را بهترین امت ها معرفی کرده است، ولی باید این نکته را توجه کرد که بهترین یعنی چه؟ آیا این وصف، مطلق است یا مشروط به زمینه های و انجام وجود و شروعی است؟

حجت الاسلام والمسلمین مبلغی اظهار داشت:پیامبر (ص) این آیه شریه را در روایتی تفسیر کرده است و فرمود" لا تَزالُ اُمَّتی بِخَیرٍ ما تَحابُّوا "، این روایت یکی از قیود و شروط بهتر بودن امت اسلامی را ذکر کرده است و آن محبت ورزیدن اجتماعی و شکل گیری آن در فضای امت نسبت به یکدیگر است چون که پیامبر (ص) در این روایت فرمود امت من در خیر هستند تا مادام که به همدیگر محبت بورزند.

وی با بیان اینکه محبت اساسی ترین وصف اخلاقی است، گفت: محبت مادر شکل گیری همه صفات دیگر اخلاقی دیگر است.

حجت الاسلام والمسلمین مبلغی گفت: مقصود پیامبر اسلام (ص) از محبت در این روایت، فردی و خانوادگی نبوده بلکه در گسترده ترین و فراخ ترین سطح اجتماعی یعنی محبت بین امت بوده است همانطور که صریح روایت است .

وی ادامه داد: متاسفانه امروزه حتی بین افراد و بخش‌های مختلف یک مذهب هم محبت ها کم شده است و باید مکانیزم های ایجاد و برقراری محبت بین امت را برقرار کنیم.

حجت الاسلام والمسلمین مبلغی اظهار داشت: در برخی روایات دینی بر تناصح و خیرخواهی نسبت به همدیگر و در بخشی دیگر به تواصل و ارتباط خوب با هم داشتن و تعاطف و احساس مشترک تاکید شده است.

وی گفت: پیامبر اسلام (ص) با چه بیانی از ما بخواهد که با هم باید تعاطف( تبادل احساس و عاطفه)، تراحم ( تبادل رحم و رحمت)، تواصل (ارتباط مداوم و پیوسته) و تناصح ( تبادل خیرخواهی) داشته باشیم، اینها اساس یک وحدت اسلامی و از کار ویژه های اصلی دین است.

ابتکارات پیامبر اسلام

رئیس مرکز تحقیقات اسلامی مجلس بیان داشت: پیامبر اسلام (ص) اولین کاری که از حیث اسلامی کرد، این بود اقوامی که با همدیگر اختلاف اساسی داشتند و با وجودی که این اختلاف ها به اسلام مربوط نمی شد، آنها را با هم یکی کرد.

حجت الاسلام والمسلمین مبلغی اظهار داشت: پیامبر اسلام (ص) با ابتکارات خود، کهنه زخم را از بین برد، اوس و خزرج را متحد کرد و مهاجر و انصار را در زیر یک سقف قرار داد و کل افراد جامعه را در یک فرایند تبدیل شدن به برادر های هم به صورت اجتماعی قرارداد. بنابراین ایجاد وحدت و همگرایی از کارویژه های دین است.

وی با بیان اینکه مهمترین فعالیت اجتماعی و برجسته دین، ایجاد وحدت است، گفت: چون جامعه سازی بدون هویت و هویت بدون وحدت نمیشود از این رو جامعه اسلامی نیازمند هویت و هویت نیازمند به وحدت است

حجت الاسلام والمسلمین مبلغی خاطرنشان کرد: پیامبر (ص) اختلاف‌های بر اساس دین را با دین تبدیل به وحدت کردند، ولی ما بر اساس دین، اختلاف ایجاد می‌کنیم.

استاد حوزه علمیه قم افزود: درست است که اختلاف فکری وجود دارد و باید باشد و مذهب بر اساس همین اختلاف فکری پدید می آید بحث درستی و اصولا نادرستی اندیشه بر این اساس شکل می گیرد ولی سخن این است که قواعد جامعه باید به گونه‌ای باشد که با وجود اختلاف فکری و مذهبی، یکپارچه و و همگرا و دارای یک هویت کلان که همه از آن منتفع شوند باید باشند./1350/ج