آموزش؛ راهکار اصلی نهادینه‌سازی سبک زندگی قرآنی در جامعه

به گزارش خبرگزاری رسا،‌ حجت‌الاسلام والمسلمین غلام‌عباس مولوی‌، مدیر مدرسه علمیه سفیران موعود(عج) شهرکرد در گفت‌وگو با ایکنا‌ از چهارمحال‌وبختیاری، با اشاره به اینکه یک جامعه قرآنی پایه‌های بنیانی خود را بر اساس محتوای قرآنی شکل می‌دهد، اظهار کرد: در قرآن کریم اخلاقیات به دو قسم اخلاق الهی و اخلاق فردی تقسیم می‌شود که در اخلاق الهی امور و افعالی که انسان را به خداوند ارتباط می‌دهد مانند یاد خدا، توجه به خدا، خود و رجا و عباداتی که بر این اساس انجام می‌شود، مطرح هستند.

وی ادامه داد: قسم دوم اخلاقیات به رابطه انسان با خود و دیگران مربوط است و اموری را شامل می‌شود که از مبادی گوناگون نفسانی سرچشمه می‌گیرند و میان همه انسان‌ها، اعم از مؤمن یا غیرمؤمن مشترک هستند و از بینش‌ها، شناخت‌ها، تمایلات و گرایش‌های انسان‌ها سرچشمه می‌گیرند.

مولوی گفت: قرآن کریم زمینه‌هایی را برای اخلاقیات الهی و فردی در انسان‌ها ایجاد کرده است که قلب و صدر از جمله این ابزار هستند؛ آیات بسیاری درباره قلب وجود دارند، در آیه ۱۷۹ سوره مبارکه اعراف «وَلَقَدْ ذَرَأْنَا لِجَهَنَّمَ كَثِيرًا مِنَ الْجِنِّ وَالْإِنْسِ ۖ لَهُمْ قُلُوبٌ لَا يَفْقَهُونَ بِهَا» دل را ابزاری برای فهمیدن معرفی می‌کند و اهل جهنم کسانی هستند که از قلبشان برای درک و فهم استفاده نکردند. در آیه شریفه دیگری «وَمِنْهُمْ مَنْ يَسْتَمِعُونَ إِلَيْكَ ۚ أَفَأَنْتَ تُسْمِعُ الصُّمَّ وَلَوْ كَانُوا لَا يَعْقِلُونَ» (یونس/۴۲)، سخن از آن است که برخی قلب‌ها آیات الهی قرآن و سخنان پیامبر(ص) را نمی‌فهمند و حجاب‌ها و موانعی اجازه نمی‌دهند که قلب به درک لازم دست یابد. همچنین در آیات گوناگون خداوند متعال احساسات باطنی انسان‌ها را مربوط به قلب می‌داند که این احساسات از قلب نشأت می‌گیرند.

مولوی به «صدر» به عنوان یکی دیگر از زمینه‌هایی که خداوند در قرآن به آن می‌پردازد، اشاره کرد و گفت: در آیه ۴۶ سوره مبارکه حج، «فَإِنَّهَا لَا تَعْمَى الْأَبْصَارُ وَلَٰكِنْ تَعْمَى الْقُلُوبُ الَّتِي فِي الصُّدُورِ» منظور از صدر در این آیه، روح است و اشاره به این نکته دارد که دل‌های کافران بر روی حقایق بسته است. در آیه دیگری «وَاللَّهُ أَخْرَجَكُمْ مِنْ بُطُونِ أُمَّهَاتِكُمْ لَا تَعْلَمُونَ شَيْئًا وَجَعَلَ لَكُمُ السَّمْعَ وَالْأَبْصَارَ وَالْأَفْئِدَةَ» (نحل/۷۸) اشاره دارد که انسان در بدو تولد، شناخت آگاهانه از جهان ندارد بلكه در طی رشد، با روح خود به کسب آگاهی و شناخت از علوم می‌رسد.

وی با اشاره و استناد به کتاب «مشکات» آیت‌الله مصباح یزدی، بیان کرد: این کتاب شریف به تشریح اخلاق و سبک زندگی بر مبنای قرآن کریم می‌پردازد و همه زوایا و گوشه‌های زندگی روزمره انسان را با نگاه به آیات نورانی وحی بازنمایی می‌کند و مسیر را در سبک زندگی قرآنی مشخص می‌کند.

مصاديق آيات حاوى مؤلفه‌هاى سبک زندگى قرآنى

مدیر مدرسه علمیه سفیران موعود(عج) شهرکرد، ادامه داد: در قرآن کریم لذاتِ نکوهیده و پسندیده معرفی شده‌اند و ارزیابی و سنجش لذت‌ها وجود دارد که داستان بنی‌اسرائیل یا منافقین در این راستاست. قرآن به میل به خوردن و آشامیدن به‌عنوان یکی از موارد التذاد که در نهاد بشر وجود دارد، اشاره دارد و انسان‌ها در بهره‌مندی از روزی دارای اجازه از خداوند هستند و از برخی خودداری‌ها منع شده‌اند. لذا قرآن حدود اخلاقی خوردن و آشامیدن را مشخص کرده و در خصوص اکل و امساک دیدگاه ارزشی دارد و پرخوری را نکوهش کرده است.

مولوی گفت: همچنین قرآن درباره لباس‌، مسکن و مَرکب نکات و مطالب بسیار دقیقی بیان کرده است که در سبک زندگی قرآنی به‌عنوان مرجع مورد استفاده قرار داد، برای نمومه در آیه ۸۰ سوره مبارکه نحل، خداوند بر مقوله مسکن تکیه دارد که محلی برای سکون و آرامش است. نکته اینجاست که خداوند در بسیاری از آیات قرآن از جمله در آیه یاد شده از سوره نحل، بر نسبت دادن تمام نعمت‌ها و نشانه‌های عالم به خودش تأکید دارد تا افکار ما را به سمت توحید افعالی سوق دهد و متوجه شویم که هیچ امری خارج از محدوده قدرت الهی نیست.

این مدرس حوزه در استان بیان کرد: شاید فکر کنیم که قرآن تنها ما را به رُهبانیت و خودداری از آراستگی توصیه می‌کند حال آنکه مثلاً در آیه هفتم از سوره مبارکه کهف، «إِنَّا جَعَلْنَا مَا عَلَى الْأَرْضِ زِينَةً لَهَا لِنَبْلُوَهُمْ أَيُّهُمْ أَحْسَنُ عَمَلًا»، خدا می‌فرماید که هر آنچه در زمین است زینت و آرایش آن محسوب می‌شود لذا به جمال‌دوستی و خواست و گرایش فطری انسان‌ها به زینت و زیبایی توجه شده است.

مولوی با استناد به آیه شریفه «وَهُوَ الَّذِي سَخَّرَ الْبَحْرَ لِتَأْكُلُوا مِنْهُ لَحْمًا طَرِيًّا وَتَسْتَخْرِجُوا مِنْهُ حِلْيَةً تَلْبَسُونَهَا» (نحل/۱۴)، تصریح کرد: در این آیه، قرآن انسان‌ها را به استفاده از ابزار زینت سوق می‌دهد؛ همچنین قرآن کریم به زینت و جمال در بهشت و زینت‌ها و زیبایی‌های اخلاقی نیز اشارات فراوانی دارد.

این مدرس حوزه در استان با اشاره به اینکه قرآن کریم به عواطف و احساسات انسان‌ها نیز پرداخته است، افزود: قرآن به عواطف منفی، آثار و جنبه‌های ارزشی عواطف، غم و شادی، مقوله‌هایی مانند خشم، مهربانی، ترس، پشیمانی، امنیت، امید، توکل و ابعاد روانی احساسات و عواطف توجه کرده است.

راهکارهای نهادینه کردن سبک زندگی قرآنی

مولوی در تشریح راهکارهای نهادینه کردن سبک زندگی قرآنی در جامعه، بیان کرد: راهکار اصلی و مهم‌، آموزش است که باید در مدارس و دانشگاه‌ها بر اساس اقتضائات سنی و ویژگی‌های شخصیتی کودکان، نوجوانان و جوانان به آنها پرداخت.

وی افزود: همچنین می‌توان با پررنگ کردن فرازهایی کاربردی از قرآن کریم و انتشار در رسانه‌ها یا نصب در ادارات و نهادها و معابر و اماکن عمومی، مقوله آموزش سبک زندگی قرآنی را پیش برد. در این راستا می‌طلبد که تولید محتوا صورت بگیرد و کارشناسان به استخراج مطالب کاربردی از آیات نورانی وحی و ارائه به اذهان عمومی از طرق گوناگون بپردازند.

مولوی گفت: قرآن به‌عنوان کتاب پیامبر خاتم(ص)، کتابی است که تا قیامت برای انسان‌ها حرف دارد و محدود به عصر و برهه خاصی نیست، بنابراین هر نسلی که جایگزین نسل قبل می‌شود باید بر اساس اقتضای زمان خودش از مبانی و آموزه‌های به‌روز شده قرآن بهره‌مند شود. هر فردی باید تا حد امکان خود را در معرض دریافت مبانی و مفاهیم آیات الهی قرار دهد و با تلاوت قرآن و بهره‌گیری از معانی و تفاسیر، مقدمات عمل به آن را برای خود فراهم کند.

مدیر مدرسه علمیه سفیران موعود(عج) شهرکرد با استناد به دیدگاه مقام معظم رهبری که حفظ قرآن را مقدمه تدبر دانسته‌اند، گفت: حفظ قرآن اگر به تفکر و تدبر در آیات منجر شود، حق مطلب ادا شده است و تدبر در قرآن نیز پیش‌درآمد عمل به قرآن است.

مولوی گفت: خروجی عمل به قرآن، انسان کامل است که عینیت آن‌ را در نبی خدا(ص) و امامان معصوم(ع) مشاهده می‌کنیم و امام علی(ع) قرآن ناطق است، بدان معنا که ایشان تجسم عملی قرآن بوده و به حقیقت و باطن قرآن پی برده‌اند، همه زندگی آن حضرت از صفر تا صد برگرفته از قرآن کریم است.