جدایی دین از سیاست؛ این بار به بهانه سفر پاپ به عراق

به گزارش خبرنگار سرویس حوزه و روحانیت خبرگزاری رسا، مدتی است که سفر پاپ به عراق و دیدار او با آیت الله سیستانی تبدیل به یکی از داغ ترین اخبار رسانه های دینی شده است؛ در این میان عده ای از زاویه خاص به این رویداد می نگرند و سعی در پدید آوردن ابعاد و زوایای جدید در خصوص  دیدار پاپ فرانسیس با آیت الله سیستانی دارند؛ برخی دیگر نیز دیدار پاپ با آیت الله سیستانی را دستاویزی خوبی برای ضربه زدن به تفکر انقلابی در حوزه علمیه قلمداد کرده و به دنبال ایجاد تقابل میان حوزه علمیه قم و نجف هستند.

در این میان اما سؤوالات مختلفی مطرح است که جریانات تضعیف کننده تفکر انقلابی در حوزه علمیه باید به آنها پاسخ دهند؛ یکی از این سوالات این است که آیا دیدار با آیت الله سیستانی تنها ارتباط میان رهبران بزرگ مسیحیت و اسلام است که این ضریب از اهمیت را پیدا کرده است؟

مکاتبات و ارتباط علمای تشیع و مراجع تقلید با رهبر کاتولیک های جهان در طول سال های اخیر گواهی بر این مدعاست که نباید سفر پاپ به عراق و دیدار با آیت الله سیستانی مرجع تقلید بسیار خاص تلقی گردد؛ به عنوان مثال پاپ در جریان سفر به سریلانکا در هنگام عبور از آسمان ایران با ارسال تلگرامی برای حضرت آیت الله خامنه ای رهبر عالی جمهوری اسلامی ایران ضمن ابراز درودهای صمیمانه خود، از خدا خواست تا بر ملت و کشور ایران برکات صلح و رفاه نازل شود.

در مودی دیگر پاپ در نامه به آیت الله مکارم شیرازی در سال ۱۳۹۵تصریح کرد: «رهبران دینی امروز باید بیش از گذشته برای حفظ کرامت همه انسان ها و حقوق اساسی آنها با هم فریاد سر دهند»؛ پاپ فرانسیس همچنین در حاشیه کنفرانس «پایان برده داری» در واتیکان، نیز با آیت الله سید محمد تقی مدرسی از مراجع تقلید شیعیان عراق دیدار و گفت و گو کرد.

علاوه بر این ارتباط میان کلیسا و حوزه علمیه قم همواره در سطوح مختلف برقرار بوده و دیدارهای نمایندگان و فرستادگان پاپ با مراجع تقلید و دیگر شخصیت های برجسته حوزوی از نشانه های این ارتباط است.

نکته جالب توجه دیگر در خصوص سفر پاپ به عراق، انگیزه های اولیه این سفر است که مهم ترین آن را می توان، دلجویی از مسیحیانی دانست در طول سال های گذشته تحت ظلم داعش و دیگر گروه‌های افراطی قرار گرفته بودند.

با توجه به اینکه عراق، مرکز مسیحیان آشوری در جهان است، تثبیت وضعیت مسیحیان در عراق نیز می‌تواند از اهداف مهم این سفر باشد؛ همان‌طور که از سطور گذشته برمی آید، این سفر در درجه اول با حکومت مرکزی عراق هماهنگ شده و دیدار با آیت الله سیستانی مرجع بزرگ تقلید شیعیان نیز در ذیل این سفر قابل بررسی است.

با این همه دیدار پاپ فرانسیس با آیت الله سیستانی از مدتی پیش بهانه خوبی را به دست کسانی داده است که می خواهند بر طبل جدایی دین از سیاست بکوبند، اما جدایی حوزه قم از حوزه نجف در حالی مطرح می‌شود که حوزه‌های نجف همواره پایگاه و منشأ بسیاری از تحولات سیاسی در جهان اسلام بوده است؛ بررسی تاریخ انقلاب اسلامی، مشروطه، نهضت تنباکو و نقش علما در آن ها مؤید خوبی بر این مدعاست؛ فتوای جهاد آیت الله سیستانی با داعش نیز نزدیک ترین نمونه تاریخی است که در مقابل چشم همگان قرار دارد.

در این میان بیان این اظهار نظر آیت الله سیستانی که خود را دانش آموخته مکتب آیت الله بروجردی و قم می‌داند نیز خالی از لطف نیست؛ حال که چنین تعادل و همکاری میان رهبران جهان تشیع و دو حوزه علمیه بزرگ قم و نجف شکل گرفته است، تلاش برای برهم‌زدن این تعادل و القای وجود تقابل، بسیار عجیب و هشداردهنده به نظر می‌رسد.

مسأله قابل توجه دیگر این است که اگر امروز سفر پاپ به عراق توسط برخی جریانات و رسانه های خاص به عنوان یک رویداد مهم و بزرگ تلقی می‌شود، آیا برترین شخصیت مسیحی جهان تمایلی به سفر به ایران نیز داشته است یا نه؟

شنیده ها حاکی از آن است که اگر ملاحظات سیاسی ایران اجازه دهد، پاپ مایل به سفر به ایران است. این بحث دو سال پیش مطرح شده و مفصلاً در مجامعی که مسؤول تصمیم‌گیری بودند، در این باره گفت‌وگو شده است اما نهایتا صلاح دیده نشد؛ و گر نه زمینه‌های سفر ایشان به ایران وجود دارد؛ مانع اصلی، مسائل سیاسی مانند این بوده که  ترامپ از حضور پاپ استفاده سیاسی کند و او را به عنوان واسطه بفرستد و یا پاپ درخواست‌هایی را مطرح کند که بنا نیست، رهبر انقلاب به آن جواب مثبت بدهند.

ابوالفضل شهبازی /1350/