سبقت قم از نجف در پاسخگویی به نیازهای روز

به مناسبت 8 اردیبهشت سالروز ولادت شیخ طوسی مؤسس حوزه علمیه نجف در مصاحبه ای به بررسی حوزه نجف و حوزه قم پرداخته ایم. 

حجت‌الاسلام غلامحسن محرمی عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی در گفت‌وگو با خبرنگار سرویس حوزه و روحانیت خبرگزاری رسا، با بیان اینکه شیخ طوسی یکی از بزرگترین علمای تاریخ شیعه است، گفت: اگر بگوییم شیخ طوسی بزرگترین عالم شیعه است، سخن گزافی نیست.

حجت الاسلام محرمی اظهار داشت: حوزه های علمیه هم اکنون بر سر سفره علم شیخ طوسی نشستند؛ همانطور که سال ها بعد از شیخ، فقها مقلد او بودند و فتوای مخالف نمی‌دادند.

عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی تقلید فقها در فتوا را نشانگر عظمت علمی شیخ طوسی دانست و افزود: نهایتا پس از یکصد سال جناب ابن ادریس به این مسأله پایان دادند.

وی با بیان اینکه نگارش مدل کنونی علم اصول توسط شیخ مفید آغاز شده است، ابراز کرد: مدل کنونی علم اصول توسط شیخ طوسی تکمیل شده؛ علاوه بر آن فقه کنونی نیز به دست شیخ طوسی تکمیل شده است.

حجت الاسلام محرمی با بیان اینکه شیخ‌ طوسی در علم کلام به عنوان یک الگو مطرح است، ادامه داد: شیخ طوسی در علم رجال نیز چنین جایگاهی والایی دارد و اگر کسی را تایید کند، مورد توثیق خواهد بود.

حجت الاسلام محرمی با اشاره به تأسیس حوزه علمیه نجف به دست شیخ طوسی، گفت: حوزه نجف بزرگترین حوزه شیعه در طول تاریخ بوده؛ البته این حوزه در سال های نزدیک به انقلاب اسلامی رو به ضعف رفت و اگر تلاش‌های آیت الله خویی و آیت‌الله سیستانی نبود، از بین می رفت.

عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی با بیان اینکه حوزه علمیه نجف در حال حاضر در حال احیا و بازسازی خود است، عنوان کرد: حوزه علمیه قم در سال های پس از انقلاب اسلامی قوی ترین زمان خودش را تجربه کرده وروزبه‌روز قوت گرفته و هم اکنون نیز در اوج قدرت و اعلمیت قرار دارد.

وی اظهار داشت: متأسفانه حوزه نجف نتوانست خود را با نیازهای زمان تطبیق دهد و این حوزه در عرصه هایی مانند پاسخگویی به نیازهای روز حکومت با حوزه علمیه قم قابل مقایسه نیست.

حجت الاسلام محرمی با بیان اینکه حوزه نجف راه درازی برای جبران عقب ماندگی ها دارد، ابراز کرد: ضعف حوزه نجف در زمینه سخت افزاری است؛ البته به نظر می‌رسد حوزه نجف در حال باز یابی خود است.

عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی بیان کرد: حوزه علمیه قم منشاء انقلاب اسلامی بوده و خود را نسبت به آن مسئول می داند و همین سبب پیشرفت حوزه علمیه قم در پاسخگویی به نیازهای روز و نظام سازی فقهی شده است؛ اما در مقابل حوزه نجف اگرچه با حکومت ارتباط دارد اما چنین وظیفه ای بر دوش خود احساس نمی‌کند.

وی ادامه داد: حوزه نجف در طول هزاران سال حوزه مرکزی تشیع بوده اما در خلال تاریخ همواره حوزه‌های دیگری از حوزه نجف سبقت گرفتند که حوزه اصفهان در زمان صفویه و حوزه حله از جمله آنها بوده اند.

حجت الاسلام محرمی با اشاره به اینکه بنای اولیه حوزه امروز قم از حوزه نجف تاثیر پذیر بوده است، گفت: با این حال حوزه قم قدیمی تر از حوزه نجف است و در زمان نهضت علمی امام صادق(ع) بنا شده و گسترش پیدا کرده است؛ علمای همچون شیخ طوسی و شیخ کلینی فارغ التحصیل حوزه قم هستند.

وی با بیان اینکه بسیاری از کتاب‌های حدیثی مهم در حوزه قم تدوین شده است، عنوان کرد: حوزه علمیه قم از قرن ۴ ضعیف و تبدیل به یک حوزه محلی شد تا اینکه آیت الله عبدالکریم حائری بنای حوزه امروز قم را گذاشتند.