لزوم مطالبه حداکثری برای تعامل حوزه و رسانه

رسانه ها در دنیای امروز، فکر، فرهنگ، رفتار و هویت فرهنگی جوامع را شکل می دهند و می توانند در بهبود وضعیت زندگی انسان و گسترش صلح و امنیت جهانی موثر بوده و زمینه ساز ارتقای اخلاق و معنویت باشند. در این میان، حوزه علمیه در شرایط کنونی و در عرصه جنگ رسانه ای با ایجاد تعامل با رسانه ها می تواند به عنوان چشم و زبان انقلاب اسلامی برای انتشار پیام انقلاب و اندیشه اسلام ناب محمدی قلمداد شود.

در همین راستا سرویس فرهنگی و اجتماعی خبرگزاری رسا، مصاحبه ای با آقای کمال اکبری عضو هیئت علمی دانشگاه دین و رسانه قم انجام داده است که در ادامه می خوانید:

رسا- پیشینه تعامل بین حوزه و رسانه را توضیح دهید

از سال های دور تعامل بین رسانه و حوزه شروع شده است و درواقع بحث های نهادی بین این دو نهاد ایجاد شد از جمله تشکیل مرکز پژوهش های اسلامی، رادیو معارف و تشکیل دانشکده صدا وسیما که این ها درواقع سه نهاد صداوسیمایی بودند که با رویکرد حوزوی و درواقع با هدف نزدیک کردن این دو مقوله به هم بوده اند. در سالهای گذشته این سه نهاد هم کارکردهای خودشان را داشته اند اما بالاخره نهاد حوزه یک نهاد آموزشی و علمی با اهداف تبلیغ و نشر معارف الهی و اسلامی است و از سویی دیگر رسانه، یک رسانه ملی در سطح منافع جمهوری اسلامی ایران است و سطح حوزه علمیه از قبل هم یک درجه بالاتر دیده شده است و بحث جهان اسلام و تشیع و حفظ کیان تشیع در جهان است.

شاید بتوان گفت این دو نهاد در موارد زیادی با هم مرتبط هستند و همپوشانی دارند اما ممکن است در مواردی نیز از همدیگر دور باشد و اینکه بتوانند این دو نهاد برای رسیدن به اهداف همدیگر را تکمیل کنند.

رسا- نگاه حوزه به رسانه ملی چگونه است؟

همواره حوزه علمیه به گونه ای پشتیبان رسانه ملی بوده و کارشناسان مذهبی و دینی را به سمت رسانه فرستاده و در تولید برنامه های رادیو و تلویزیون کمک کرده و از سویی دیگر منتقد هم بوده و نقدهای مبتنی بر مباحث دینی هم داشته است. این نوع نگاه های حوزه به رسانه ملی نگاه های روبنایی است و در عین حال به یک نوع نگاه های زیربنایی نیازمند هستیم که هم مباحث معرفتی و کارکردهای رسانه ملی را شامل می شود، که حوزه علمیه بتواند نگاه جامعی را به رسانه داشته باشد و از ظرفیت این رسانه به خوبی استفاده کند.

رسا- در عرصه‌های پژوهشی و رسانه‌ای چه ظرفیت هایی در حوزه های علمیه وجود دارد که کمتر مورد استفاده قرار گرفته است؟

حوزه علمیه ظرفیت های پژوهشی زیادی را دارد اما این ظرفیت ها همچنان ظرفیت هستند و به زبان رسانه نزدیک نشدند و درواقع رسانه نمی تواند اینها را هضم کند و روی کار بیاورد و این نیازمند ورود خود حوزویان برای تبدیل زبان پژوهشی خودشان و معلومات بسیار گرانبهای خودشان به امری برای اثر گذاری در رسانه و تبدیل شدن به آثار رسانه ای است تا رسانه بتواند از این ها استفاده کند و این نیازمند این است که خود حوزویان در این عرصه قدم بگذارند و در واقع جاهایی مثل دانشکده صدا و سیما در قم عملا همین کار را قرار است انجام بدهد و بناست که آن آثار فاخر حوزوی را بتواند به زبان حوزوی نزدیک کند تا بتواند در رسانه استفاده شود.

اما گاهی اوقات ما احساس می کنیم که این نهاد ها وظائف اصلی خودشان را انجام ندادند که ما هم هنوز بین نهاد رسانه و نهاد حوزه علمیه دوری هایی احساس می کنیم که در واقع این بعد مسافت به دلیل ناکار کردی ها و کم کار کردی ها نهادهای تشکیل شده است.

رسا- آیا مدیریت کنونی حوزه و وضعیت موجود از این تعامل استقبال می‌کند؟

واقعیت اینکه حضور آیت الله اعرافی در مدیریت حوزه های علمی کشور هم خودش یک فرصت بی بدیلی برای ایجاد این همکاری است. آقای اعرافی علاوه بر اینکه خودش یک شخصیت رسانه‌ای است زبان رسانه های نو و جدید را به خوبی بلد است و دوست دارد همکاری کند. به نظرم این فرصت به وجود آمده هم می تواند آرزویی که در گذشته داشتیم که چگونه این دو نهاد می توانند همکاری کنند و در نشر معارف و ارزش‌های انقلاب اسلامی و در اثر گذاری در جهان نقش داشته باشند، قابل تحقق است. البته همچنان اراده جدی می خواهد و امیدواریم خبرگزاری ها در این زمینه به یکی دوتا مصاحبه اکتفا نکنند و بتوانند این موضوع را پیگیری کنند و مطالبه کنند و این مطالبه را به مطالبه حوزویان رسانه تبدیل کنند و با مطالبه رسانه‌ای این کار قطعاً محقق می‌شود و ما انشاالله شاهد این خواهیم بود که یک همکاری خوبی که هر دو طرف از آن استفاده کنند ایجاد خواهد شد و من هر دو طرف را یک طرف می دانم و آن آرمانهای انقلاب اسلامی است و قطعاً در این موضوع اشتراکات به اندازه است که فقط بتوانند این زبان را به هم نزدیک کنند به راحتی قابل بهره برداری است.

رسا-چرا علی رغم تفاهم‌نامه‌های بین حوزه و مسئولین رسانه ملی کمتر مجالی برای ظهور و بروز اجرا پیدا کرده است؟

در زمانی جلساتی برگزار می شد و بنده هم در آن جلسات حضور پیدا می کردم و بعد از شش ماه مطالعه پیشنهاد هایی که داده شد که خیلی هم کار های مفصلی انجام شد اما عملاً در همان مرحله پیشنهاد باقی ماند. یعنی مباحث زیادی در بین حوزه و رسانه ملی انجام شده است و به مرحله ای رسیدیم که باید اجرایی شود اما این کار صورت نمی گیرد و نهایتاً صدا و سیما کار خودش را کرده و حوزه علمیه هم کار خودش را و در واقع از این گفت و گو ها چیزی اتفاق نیفتاده است.

باید این دو دغدغه های همدیگر را بشناسند و صدا و سیما بداند حوزه چه چیزی را می خواهد و حوزویان هم زبان رسانه را بشناسند. این نیازمند یک سری مبدل‌های میانی است و این خود ما هستیم. اساتید و پژوهشگران دانشکده صدا و سیمای قم و فارغ التحصیلان خوبی که داریم که بعضی از آنها بعد از اتمام ارشد توانستند در دانشکده های دیگر دکتری خودشان را در همین رشته‌های ارتباطات و رسانه بگیرند که این ها الان می توانند در تبدیل کننده زبان حوزه به زبان رسانه نقش آفرینی کنند اما متأسفانه این افراد عمدتا مورد بهره برداری قرار نمی‌گیرند و گاهی اوقات با بی محلی مواجه می‌شوند و گاهی اوقات نیز با کم توجهی نهادهای حوزه مواجه می‌شوند.

رسا- در دوره جدید و با تغییر رویکردی که صدا و سیما گرفته چقدر امیدوار به بخشنامه ها برای تعامل رسانه با حوزه علمیه هستید؟

همین جا باید بگیم که رئیس جدید صدا و سیما آقای دکتر جبلی که خودشان هم هیئت علمی دانشگاه صدا و سیما هستند و در عین حال آدم رسانه ای، متدین، مذهبی و کاملا فرد آشنا به مباحث دینی است، فکر می کنم بتواند این ظرفیت های موجود را فعال کند. یعنی در واقع به جای ماندن در نظریه که چه گونه این ارتباط ها ایجاد شود ما باید بتوانیم نهاد حوزه و رسانه در ظرفیت ها را بروز آوری کنند و دوباره به عقب برنگردیم.

رسا- ممنون از اینکه وقتتان را در اختیار ما قرار دادید.