سرنوشت مبهم اقامتگاه امام خمینی در ترکیه

به گزارش خبرنگار سرویس سیاسی خبرگزاری رسا، سحرگاه 13 آبان 1343 ه.ش کماندوهای مسلح اعزامی از تهران، منزل امام خمینی در قم را محاصره کردند؛ حضرت امام را بازداشت و به همراه نیروهای امنیتی مستقیماً به فرودگاه مهرآباد تهران اعزام و با یک فروند هواپیمای نظامی که از قبل آماده شده بود، تحت الحفظ مأمورین امنیتی و نظامی به آنکارا پرواز کرد.

عصر آن روز ساواک خبر تبعید امام را به اتهام اقدام علیه امنیت کشور در روزنامه ها منتشر ساخت؛ علی رغم فضای خفقان، موجی از اعتراض ها به صورت تظاهرات در بازار تهران، تعطیلی طولانی مدت دروس حوزه ها و ارسال تومارها و نامه ها به سازمان های بین المللی و مراجع تقلید جلوه گر شد.

آیت الله حاج آقا مصطفی خمینی نیز در روز تبعید امام بازداشت و زندانی شد و پس از چندی در 13 دیماه 1343 به ترکیه نزد پدر تبعید گردید. دوران تبعید امام در ترکیه بسیار سخت و طاقت فرسا بود؛ حضرت امام حتی از پوشیدن لباس روحانیت در آنجا ممنوع شده بود؛ اما هیچ یک از فشارهای روانی و جسمی نتوانست آن حضرت را وادار به سازش کند. محل اقامت اولیه امام، هتل بولوار پالاس آنکارا (اتاق 514 ـ طبقه 4) بود. فردای آن روز برای مخفی نگاه داشتن محل اقامت، امام را به محلی واقع در خیابان آتاتورک منتقل کردند. چند روز بعد (21 آبان 1343) برای منزوی تر ساختن ایشان و قطع هرگونه ارتباطی، محل تبعید را به شهر بورسا واقع در 460 کیلومتری غرب آنکارا نقل مکان دادند.

در این مدت امکان هرگونه اقدام سیاسی از امام خمینی سلب شده و ایشان تحت مراقبت مستقیم مأمورین اعزامی ایران و نیروهای امنیتی دولت ترکیه قرار داشت.

اقامت امام در ترکیه یازده ماه به درازا کشید. در این مدت رژیم شاه با شدت عمل بی سابقه ای بقایای مقاومت را در ایران در هم شکست و در غیاب امام خمینی به سرعت دست به اصلاحات امریکاپسند زد؛ رژیم در چند مورد بر اثر فشار مردم و علما ناگزیر شد با اعزام نمایندگانی از سوی آنان برای کسب خبر از حال امام و اطمینان از سلامت وی موافقت نماید؛ در این مدت امام خمینی طی چند نامه به منسوبین خویش و علمای حوزه به صورت رمز و اشاره و در قالب دعا، استواری خود در مبارزه را یادآور شده و همچنین خواستار ارسال کتابهای دعا و کتب فقهی شدند؛ اقامت اجباری در ترکیه فرصتی مغتنم برای امام بود تا تدوین  کتاب تحریرالوسیله - جلد اول را آغاز کند. در این کتاب که حاوی فتاوای فقهی امام خمینی است، برای نخستین بار در آن روزها، احکام مربوط به جهاد و دفاع و امر به معروف و نهی از منکر و مسائل روز به عنوان تکالیف شرعیِ فراموش شده مطرح گردیده است.

حال با گذشت قریب به 60 سال خانه ای که امام ماه ها در آن سکونت داشت دست به دست فروخته شده و محل سکونت یک خانواده ترکیه ای است.

شاید هر کشور دیگری بود تا کنون برای حفظ میراث فرهنگی کشورش اقدام به خرید و مرمت خانه می کرد چرا که این خانه محل اقامتگاه رهبر کبیر انقلاب در تبعیدگاه و حوادث انقلاب از این خانه رهبری می شده است.

اما افسوس که علی رغم وعده مسئولان فرهنگی نسبت به خرید این خانه و تبدیل آن به پل فرهنگی اما همچنان این خانه در حال استفاده شخصی است و بعید نیست چند صباحی دیگر به جهت فرسودگی تخریب و به طور کل کاربری آن تغییر کند.

عجیب تر آنکه موسسه تنظیم و نشر آثار حضرت امام خمینی(ره) که دغدغه افتتاح و گسترش شعب خود در اقصی نقاط کشور را دارد تا کنون در این زمینه اظهار نظری نکرده است و بی تفاوت از کنار این مسئله گذشته است.

بر اساس تحقیقات نگارنده در سایت های منتسب به موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره) حتی توضیحی نسبت به سرنوشت این خانه و اقدامات موسسه در راستای حفظ میراث تاریخ انقلاب نشده است؟ اگر این قبیل امور وظیفه موسسه نیست پس دقیقا موسسه تنظیم و نشر آثار امام چه وظیفه ای دارد؟

حال در این راستا به پاره ای از اخبار جسته و گریخته در رسانه ها اشاره می شود تا بیش از پیش سرنوشت مبهم این میراث تاریخی برای خوانندگان روشن گردد.

مروری بر اخبار رسانه ها پیرامون سرنوشت تبعیدگاه امام در شهر بورسای ترکیه

خبرگزاری مهر در 21 آذرماه 1389 می نویسد:

سید محمد حسینی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی صبح امروز یکشنبه با امید یاردیم سفیر ترکیه در ایران دیدار و ملاقات کرد.

سید محمد حسینی در این دیدار گفت: به دنبال خرید خانه امام خمینی (ره) در بورسا ترکیه هستیم تا این خانه را به یک خانه فرهنگ ایرانی تبدیل کنیم.

وی با اشاره به اینکه شهرداری بورسا از این پیشنهاد استقبال کرده،‌ افزود: نمایندگی فرهنگی ایران در استانبول و آنکارا به دنبال این مساله هستند و ما منتظر دریافت پاسخ مثبت هستیم.

حسینی از سفیر ترکیه در ایران خواست که از طرح این مساله حمایت کند زیرا این خانه فرهنگ سبب ایجاد انگیزه بیشتر برای سفر ایرانیان و علاقمندان به امام خمینی (ره) به این کشور می‌شود.

خبرگزاری جمهوری اسلامی 21 بهمن 1392 نیز در این باره می نویسد:

'علیرضا بیكدلی' سفیر جمهوری اسلامی ایران در تركیه به همراه شماری از كاركنان سفارت، روسای نمایندگی ها، معلمان و ایرانیان مقیم با سفر به شهر بورسا و حضور در محل تبعیدگاه معمار انقلاب اسلامی، با برگزاری مراسمی یاد و خاطره امام راحل را گرامی داشتند و با آرمان های ایشان میثاق دو باره بستند.

اماكنی كه بنیانگذار فقید جمهوری اسلامی ایران به هنگام تبعید به بورسا به همراه خانواده شان در آن اسكان داشتند، اكنون به صورت یك مجتمع آموزشی در آمده است.

با گذشت بیش از 50 سال از تبعید بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران به تركیه و حضور ایشان در شهر بورسا برخی از افرادی كه در آن زمان نوجوانی بیش نبودند ولی اكنون گام به دوران كهنسالی گذشته اند در این محل حضور دارند و از امام راحل به نكویی یاد می كنند.

این افراد ، راویانی زنده با داشتن خاطراتی بسیار از زندگی یازده ماهه رهبر بزرگ انقلاب اسلامی در شهر بورسا هستند.

چرایی برگزارنشدن مراسم مختلف در این محل كه یادآور دوران سخت تبعید معمار انقلاب اسلامی ایران است، پس از سی و پنج سال از پیروزی انقلاب اسلامی همچنان بی پاسخ است، حال اینكه این دوران در تدوین برنامه های امام راحل برای پیروزی انقلاب نقش بسزایی داشته است.

سفر احمدی نژاد به ترکیه و بازدید از محل اقامتگاه امام

پایگاه امیدنامه 9 اسفند 1393 از سفر احمدی نژاد به بورسای ترکیه خبر داد؛ این پایگاه خبری در این باره نوشت:

محمود احمدی نژاد یکی از کارهایی که در بورسا انجام داد این بود که از خانه محل اقامت امام خمینی در زمان تبعید به ترکیه دیدن کرد.

بعد از اقامه نماز جمعه بود که محمود احمدی نژاد برای بازدید از خانه تاریخی محل اقامت رهبر انقلاب ایران در بورسا رفت.

امام خمینی بین سالهای 1964_1963 به مدت 8 ماه در این خانه اقامت داشت. این خانه 35 سال پیش از سوی مالک قبلی فروخته شده و امروز مالک آن فردی به نام تیفون کوکتای است که دیروز همراه محمود احمدی نژاد با تعداد زیادی مهمان در خانه اش مواجه شد.

تیفون کوکتای گفته در مورد مالک سابق خانه هیچ اطلاعی ندارد. اما 35 سال پیش این خانه را با قیمت مناسبی خریده است.

خانم جانسل همسر مالک فعلی این خانه که 35 سال پیش آن را خریده اند در خانه خود از احمدی نژاد و هیئت همراه با شیرینی معروف کستانه پذیرایی کرد که احمدی نژاد حین پذیرایی واکنش صمیمانه ای به میزبان نشان داد.

حال در پایان انتظار می رود موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره) پاسخ روشنی به دغدغه دوست داران امام و علاقه مندان به تاریخ انقلاب اسلامی بدهد.