شماره های 51 فصلنامه علمی - پژوهشی «مطالعات تاریخ فرهنگی» منتشر شد
پنجاه و یکمین فصلنامه علمی - پژوهشی «مطالعات تاریخ فرهنگی» با 2 مقاله منتشر شد.
به گزارش خبرنگار سرویس فرهنگی و اجتماعی خبرگزاری رسا، پنجاه و یکمین فصلنامه علمی - پژوهشی «مطالعات تاریخ فرهنگی» به صاحب امتیازی انجمن ایرانی تاریخ با مدیر مسؤولی علیرضا ملایی توانی و سردبیری علی محمد ولوی منتشر شد.
این فصلنامه در 2 مقاله منتشر شده و عناوین، نام نویسندگان و چکیده مقالات به شرح زیر است:
تحلیل جامعه‌شناختی گسست هویت اجتماعی جنبش ابنطباطبا
محمدرضا بارانی، زینب میرزایی مهرآبادی
چکیده: عباسیان در نخستین دهه های فرمانروایی، با جنبش‌های شیعیِ پیروِ اندیشه سیاسی زید مواجه شدند. یکی از این جنبش ها که در زمان مأمون و به سال 199 هجری قمری رخ داد، جنبش ابنطباطبا است. با آنکه گستره جغرافیایی این جنبش در مدت زمان کوتاهی، از کوفه تا حجاز و از شرق تا اهواز را در برگرفت، به دلیل گسست از هویت اجتماعی ـ خاندانی خود به پیروزی نرسید. تحلیل هویت اجتماعی جنبش ابنطباطبا با تکیه بر نقش زید، مسئله بنیادی این پژوهش است که بر مبنای مطالعات کتابخانه ای و با روش تحلیلی انجام شد. بررسی جامعه‌شناختی گسست هویت اجتماعی جنبش ابنطباطبا، بر اساس چهار محور هویت ساز اجتماعی یعنی، ساختار، فرایند، باورهای جنبش و نیروهای کنش زا صورتبندی شد تا محورهای بنیادین هویت اجتماعی جنبش و نقش زید در دگرگونی این هویت بررسی و هویت شیعی آن روشن شود. یافته های این پژوهش نشان میدهد که زیدبنموسی به همراه دیگر علویان، با بهره گیری از ابزار و رفتارهای ناپسند، در پی گسترش جنبش در میان تمامی مردم منطقه و دیگر سرزمین ها بود. رفتار خشونت بار در اداره شهرها و در برابر رقیبان، مانع از آن شد که آنها باورهای جنبش را نهادینه و مردم را با خود همراه کنند. به سخن دیگر، هویت شیعیِ جنبش، توان نهادینه سازی اندیشه خود را در میان پیروانش نداشت و در نتیجه، با از دست دادن پایگاه اجتماعی شکست خورده و از پیروزی بازماند.
نمود مطربان، آلات و عناصر طرب در شعر حافظ شیرازی
محمد کشاورز بیضایی
چکیده: در تاریخ ایران باستان، مطربان با نام‌هایی همچون گوسان، خنیاگر و رامشگر، جایگاه اجتماعی و فرهنگی قابل ذکری داشتهاند. با آمدن اسلام، دامنه حضور و نفوذ آنان به تاریخ ایران بعد از اسلام و متون ادبی و تاریخی این دوره کشانده شد. دیوان حافظ از نمودهای بارز تجلی این صنف و عناصر و آلات طرب آنان به شمار می‌رود. چرایی و چگونگی نمود مطربان در دیوان حافظ، موضوع تازه و در خور بررسیای است که تبیین ابعاد و زوایای آن، پژوهشی مستقل میطلبد. این جستار با روشی توصیفی ـ تحلیلی درصدد پاسخ‌گویی به این سؤالهاست که مطربان و آلات و عناصر طرب، چگونه در شعر حافظ متجلی شده‌اند و علل و چرایی نمود آنان در شعر وی چه بوده است؟ یافته‌ها نشان میدهد که در شعر حافظ مطربان با نام‌هایی همچون مغنی و مطرب نمود یافتهاند و آلات و عناصر طرب ـ همانند صراحی، دف، چنگ، رباب، می و...ـ با بسامد بالا و به‌منظور ارائه و خلق تصاویر و مضامین عاشقانه، عارفانه و تعلیمی، بازتولید و تکثیر شده‌اند. زمینه‌های مساعد سیاسی، اجتماعی و فرهنگی شیراز عصر حافظ، نقش مثبت و اثرگذار مطربان در تزریق شادی به مردمان، ارتباط تنگاتنگ شعر با موسیقی و آواز، علاقه حافظ به آواز و شاید تبحر وی در این رشته، ناپایداری حال جهان و غنیمت دانستن فرصت و نیز شناخت بالای حافظ از صنف مطربان و ادوات موسیقی، از عوامل و چرایی نمود مطربان در دیوان وی به‌گونه‌ای بسیط و گسترده بوده است.
علاقه مندان جهت کسب اطلاعات بیشتر درباره فصلنامه علمی - پژوهشی «مطالعات تاریخ فرهنگی» می توانند به نشانی تهران، بزرگراه شهید حقانی، چهار راه کوشا ف روبروی ورزشگاه شهید کشوری، سازمان اسناد کتابخانه ملی، طبقه چهارم، اتاق ۱۰، کد پستی: ۱۵۹۹۶۸۸۳۳۱ یا به نشانی اینترنتی این فصلنامه به آدرس http://chistorys.ir/ مراجعه کنند و با شماره تلفن ۰۹۳۹۱۹۴۲۱۵۰ تماس بگیرند.
ارسال نظرات