زندان‌های وحشت در سرزمین سرکوب
برخی زندان‌های عربستان به‌اندازه‌ای مخوف است که از آنها با عنوان گوانتاناموی عربستان یاد می‌شود.
محمد بن سلمان ولیعهد عربستان سعودی بعد از اینکه طی سالهای گذشته خود را به تخت پادشاهی نزدیک‌تر کرد، تلاش گسترده‌ای برای ارائه چهره‌ای اصلاح‌طلبانه از خود به‌کار گرفته است و وانمود می‌کند که رویکردهای سنتی عربستان به پایان رسیده است و مردم این کشور از این پس با آزادی بیان و عمل و رفتار بیشتری زندگی خواهند کرد. وی با توسعه نمونه‌های زندگی مدرن اروپایی در پروژه‌های کلان تلاش دارد خود را به‌عنوان یک نئولیبرال معرفی کند، فارغ از اینکه رویکردهای استبدادی با روحیه وی عجین شده است، رفتاری که طی سالهای گذشته نمودهای مختلف آن در ابعاد سرکوب‌های داخلی، افزایش احکام صادره زندان و اعدام ضد مخالفان سیاسی، نقض گسترده آزادی‌های اقلیت‌های دینی و مذهبی، مهاجران خارجی و نقض حقوق زنان و گسترش فساد شاهد آن هستیم.
از سوی دیگر مقامات ریاض سنگ‌بنای سیاست خارجی خود را مبتنی بر جلب حمایت قدرت‌های غربی برای بقای حاکمیت غیر دموکراتیک خود در عربستان قرار داده‌اند، علاوه بر اینکه تلاش گسترده‌ای در توسعه ایدئولوژی وهابی و تکفیری مبتنی بر این رویکرد در منطقه دنبال می‌کنند که منجر به مداخله گسترده این کشور در امور داخلی دولت‌های دیگر منطقه و بین‌الملل و جنگ‌افروزی ضد برخی از آنها از جمله یمن شده است.
آنچه در این مجموعه مقالات بررسی خواهد شد، ابعاد سیاست‌های متناقض حاکمیت سعودی در دو عرصه داخلی و بین‌المللی و تشریح نقض گسترده مبانی انسانی در رفتارهای حاکمان سعودی است.
سرکوب و خفقان یکی از مهم‌ترین ابزارهای سعودی و دیگر حاکمیت‌های مشابه این کشور در بقای قدرت و سلطه بر اکثریت جامعه است و یکی از مهم‌ترین ابزارهای اعمال این حاکمیت را می‌توان در برپایی زندان‌های مخوف برای ساکت نگه‌داشتن مردم قلمداد کرد.
با وجود فضای امنیتی موجود در عربستان گرچه اطلاعات بسیار کمی نسبت به زندان‌های این کشور وجود دارد، اما مطالبی که گاهی از طریق رسانه‌ها به بیرون درز پیدا می‌کند، ابعادی از این فاجعه را در برابر افکار عمومی جهان باز می‌کند.
به‌طور کلی سیستم زندان در عربستان سعودی به دو بخش تقسیم می‌شود: زندان ویژه «مباحث» (اداره‌کل تحقیقات) و زندان‌های تحت نظارت اداره‌کل زندان‌های وزارت کشور.
الف: زندان‌های مباحث: زندان‌های مباحث مخوفترین زندان‌های عربستان سعودی هستند که زندانیان سیاسی در خصوص موارد مربوط به «تروریسم، امنیت رژیم و مسئولین و خانواده‌هایشان و همچنین گروه‌ها و سازمان‌های سیاسی» در آن نگهداری می‌شوند. زندان‌های مباحث معروف به نظارت‌های شدید، شکنجه‌های فیزیکی و روانی و به‌زور اعتراف گرفتن هستند.
ب: زندان‌های تحت نظارت اداره‌کل زندان‌های وزارت کشور: زندان‌های عمومی و ندامتگاه‌های عربستان را اداره‌کل زندان‌های کشور اداره می‌کند. زندان‌های عمومی برای زندانیانی است که جرایم مدنی دارند و همچنین برای متهمین در همه موارد است. پس از تعیین حکم این افراد، آنها به زندان نوع دوم منتقل می‌شوند، در این نوع زندان‌ها، زندانیان با توجه به جرم و حکمشان، شامل قاچاق، قتل، دزدی، سرقت مسلحانه، تجاوز، اختلاس و... گروه‌بندی می‌شوند. شرایط این زندان‌ها در مناطق مختلف با یکدیگر متفاوت است؛ اما چیزی که در همه زندان‌های سعودی مشترکاً مشاهده می‌شود، کثیفی، تهویه نامناسب و ضعف در مراقبت است.
همچنین مراکز مراقبت از زنان و دختران در عربستان برای زنان و دختران زیر 30 سال وجود دارد که تحت نظارت وزارت امور اجتماعی قرار دارند. اگرچه نحوه برخورد با زنان زندانی در هر منطقه متفاوت است، اما آنچه در همه این زندان‌ها مشترک است، قانونگذاری و نظارت ضعیف در آنهاست. زنان و دختران زمانی از زندان آزاد می‌شوند که پدر، همسر و یا برادرشان حضانت آنها را به‌عهده بگیرد، در غیر این صورت یا ممکن است تا پایان عمر در زندان باقی بمانند و یا به‌انتخاب رئیس زندان به ازدواج مردی مسن درآیند.
علاوه بر اینها خانه‌های نظارت اجتماعی در عربستان تدارک دیده شده که این زندان‌ها برای پسران 7 تا 18 ساله است که تحت نظارت وزارت امور اجتماعی قرار دارند. پسران در این زندان‌ها نه‌تنها تحت مراقبت نیستند، بلکه مورد ضرب‌وشتم و شکنجه نیز قرار می‌گیرند. مسئولین زندان، زندانیان را مقابل خانواده‌هایشان شلاق می‌زنند و به کودکان نیز اجازه نمی‌دهند با خانواده‌هایشان به‌تنهایی صحبت کنند.
فراتر از تمام این سرکوب‌ها و شکنجه‌ها اما در زندان‌های امنیتی موسوم به مباحث رخ می‌دهد، این در حالی است که گزارشگر ویژه مربوط به دستگیری و شکنجه افراد عربستان سعودی در مؤسسه مدافعان حقوق بشر، از موارد متعدد دستگیری مردم به‌علت اعتراض‌های حقوق‌بشری یا دلایل نامعلوم خبر داد که در بازجویی‌ها شکنجه، تهدید و آزار و اذیت شدند. اغلب گزارش‌های رسیده از وضعیت داخلی زندان‌های عربستان، نشان‌دهنده شرایط وخیم و اسف‌بار زندانیان این کشور و نقض کم‌نظیر حقوق آنان است.
آل‌سعود با ایجاد شرایط فوق‌العاده امنیتی در خصوص وضعیت زندانیان و زندان‌ها، تا جایی که توانسته است راه را بر هرگونه اطلاع‌رسانی از داخل زندان‌ها بسته است؛ امری که خود موجب نگرانی از روند در حال جریان در این زندان‌ها و زندانیان می‌شود.
در سال 2011 صدها شهروند عربستانی که در جریان تظاهرات "قطیف" توسط نیروهای امنیتی عربستان بازداشت شده بودند در نامه‌ای به مقامات عربستانی، ضمن شرح وضعیت اسف‌بار خود در زندان "الدمام"، خواستار احقاق حقوق خود شده بودند. در این نامه تأکید شده بود "یک راهروی زندان که 6 سلول و 6 سرویس بهداشتی دارد، گنجایش بیش از شصت نفر را ندارد، اما بیش از 250 نفر در آن نگهداری می‌شوند".
علاوه بر ازدحام شدید جمعیت در زندان‌ها، شرایط وخیم بهداشتی و رفتارهای نامناسب و تحقیرآمیز با زندانیان، تأخیرهای بسیار طولانی در صدور احکام زندانیان نیز یکی دیگر از مصیبت‌های زندانیان عربستانی به‌شمار می‌رود، به‌طوری که یأس و ناامیدی، بر سر اغلب زندانیان این کشور سایه افکنده است.
الحائر؛ گوانتاناموی عربستان
الحائر مخوفترین، بزرگ‌ترین و مستحکم ترین زندان سعودی است که بسیاری از مخالفان سیاسی حاکمیت عربستان، یا کسانی که به‌بهانه رویکردهای تروریستی بازداشت شده‌اند، دوران محکومیت خود را در این زندان سپری می‌کنند. زندان الحائر در سال 1983 افتتاح شده است و یکی از بزرگ‌ترین زندان‌های عربستان به‌شمار می‌رود. این زندان در 40کیلومتری جنوب ریاض پایتخت عربستان واقع شده است که با تدابیر شدید امنیتی اداره می‌شود. مدیریت این زندان تحت نظر سازمان تحقیقات عمومی عربستان است.
زندان الحائر مجموعه‌ای از ساختمان‌ها با دیوارهای بلند و اتاق‌های تاریک است که بیشترین تدابیر امنیتی در کشور در مورد آن رعایت می‌شود. بسیاری از متهمان و محکومان به اقدامات تروریستی به‌علاوه فعالان سیاسی مخالف حاکمیت عربستان در این زندان به‌سر می‌برند. درهای این زندان همواره به‌روی کمیته‌های حقوق بشری جهان بسته است و اقدامات و تجاوزهای صورت‌گرفته از زندانیان سیاسی همواره از دیده‌ها پنهان است، حتی اگر بر اثر فشارهای بین‌المللی بازدیدهای مختلفی از این زندان صورت بگیرد، این بازدید شامل بخش‌های پیش‌بینی‌شده و در زمان بسیار اندک خواهد بود. این زندان حدود 38 سلول دارد و در زمان حاضر بالغ بر 1300 زندانی در آن به‌سر می‌برند.
یکی از زنان بازداشت‌شده به‌نام "می الطلق" در این رابطه می‌گوید که او و دوستش به‌علت درخواست برای انتقال به زندان القصیم برای سهولت در ملاقات خانواده مورد شکنجه قرار گرفته است. آنها برای دستیابی به مطالبات خود اعتصاب غذا کرده بودند، اما زندانبانان زن به‌اندازه‌ای آنها را با شلاق کتک زدند که بیهوش شدند و سپس برای مجازات به زندان انفرادی منتقل شدند.
سازمان عفو بین‌الملل در گزارش سالیانه خود مربوط به سالهای 2016 و 2017 اعلام کرد که مقامات عربستان روش‌های وحشیانه‌ای را برای شکنجه و بدرفتاری با زندانیان به‌کار می‌گیرند تا بتوانند از افراد بازداشت‌شده اعتراف بگیرند و ضد آنها در دادگاه استفاده کنند.
سازمان دیده‌بان حقوق بشر نیز در گزارشی تأکید کرد که دولت عربستان از قوانین سختگیرانه خود در زمینه مبارزه با تروریسم برای توقیف صدها نفر از اشخاص برای زمان‌های نامشخص استفاده می‌کنند. محکومیت بسیاری از این افراد انتقاد از حاکمیت است و بسیاری از آنها مورد محاکمه‌های محرمانه و غیرعادلانه قرار می‌گیرند.
سایت سعودی لیکس در این رابطه نوشت که یک مقام امنیتی سابق سعودی به‌تازگی جزئیات یک تیم ویژه امنیتی را فاش کرد که زندانیان آزادی بیان را در زندان‌های آل‌سعود تحت دستور دربار سلطنتی به‌شیوه‌های وحشتناکی شکنجه می‌کنند. بر اساس این گزارش یک افسر امنیتی سابق سعودی فاش کرد: «وقتی دستور شکنجه بازداشت‌شدگان آزادی بیان در یک روز مشخص می‌شود، نگهبانان از سلول‌ها خارج می‌شوند و افرادی با لباس مشکی بدون نشان دادن اطلاعاتی مبنی بر هویت خود برای شکنجه بازداشت‌شدگان می‌آیند».
این افسر امنیتی سابق سعودی تأکید کرد: «نگهبانان، افسران و حتی مقامات سعودی از شکنجه و تحقیر بازداشت‌شدگان لذت می‌برند، من اغراق نمی‌کنم وقتی می‌گویم جشن‌های شکنجه دسته‌جمعی برای بازداشت‌شدگان در عربستان سعودی برگزار می‌شود، این امر واقعاً اتفاق می‌افتد».
این مقام سابق سعودی همچنین فاش کرد: مهمانی‌های شکنجه دسته‌جمعی به‌طور دوره‌ای برای زندانیان در زندان‌های بدنام عربستان سعودی برگزار می‌شود. مسئولان اداره زندان، بازداشت‌شدگان را در سالن‌های بزرگ جمع می‌کنند و این زندانیان کاملاً برهنه می‌شوند و با چوب و زنجیر آهنی مورد ضرب‌وشتم قرار می‌گیرند.
حساب کاربری «معتقلی الرأی» که از فعال‌ترین صفحات در زمینه حمایت از زندانیان سیاسی عربستانی است، نیز اخیراً نوشت که «محمد بن سلمان» ولیعهد سعودی دستور به صدور احکام بسیار سختگیرانه و شدید علیه روحانیون دینی و فعالان سیاسی داده است.
در این راستا دادگاه جنایی ریاض احکام چندین نفر از زندانیان سیاسی را اخیراً صادر کرده است. «شیخ ابراهیم الدویش» 15 سال، «محمد کدوان الالمعی» 20 سال، « دکتر قاسم القثردی الامعی» هشت سال، «دکتر رشید الالمعی» هشت سال، «منصور الرقیبه» فعال رسانه‌ای 18 سال و «عبدالرحمن المحمود» نیز 25 سال به زندان محکوم شده‌اند.
ارسال نظرات