حوزه و حضوری تاریخی در اندیشه رهبر معظم انقلاب (۲)

به گزارش خبرنگار گروه سیره امامین انقلاب خبرگزاری رسا، زمان، همانند رودخانه ایی سیال انسانها ار در خود غوطه وری میکند و با خود می برد؛ اما درک لحظه ها است که عده ای را از دیگران متمایز میکند و انسانهای فرزانه ی تاریخ را در بین افراد عادی و معمولی همچون نوری بر سایرین می نمایاند. همانان که فرصتهای مناسب را می جویند و از آن بهره وری میکنند موقعیتها را در می یابند و بهترین عمل ممکن را در آن انجام می دهند؛ به شکار لحظه ها می روند و با قلبی مطمئن و سرشار از ایمان، قدر فرصتهای زرین را میدانند. و تنها آن ها هستند که در لحظه ها حضوری فعال می یابند و به تماشا و انفعال بسنده نمیکنند و در لحظه ها برخوردی فوری و مناسب با نیاز از خود نشان میدهند و مسیر تاریخ را معین میکنند و از چیزی سخن می گویند که جز اصحاب تاریخ آن را نمی فهمند!

رهبر معظم انقلاب بر همین عنصر زمان شناسی و اقدام در لحظه و تاریخ ساز مقاطع مختلف بشریت تاکید میکنند و می فرمایند: «در آن وقتهایی که من در مشهد، در همین حوزه و همین مدرسه وهمین مدرس، مشغول بودم و برای بعضی از طلاب درس می گفتم؛ بعد از جلساتی که همیشه با طلاب جوان داشتم، سفارشم این بود که ببیند نیاز لحظه چیست ،هنر این است در عالم اسلام، هزاران نفر بودند که حسین بن علی (ع)، پدر حسین بن علی (ع) و مادر حسین بن علی (س) و خاندان آنها را دوست داشتند و حاضر بودند که در رکاب امام حسین و در کنار آن حضرت کار و تلاش کنند. همچنین یزید و یزیدیان و همه ی کسانی را که در ماجرای کربلا شرکت داشتند، دشمن می داشتند؛ اما آنها حبیب بن مظاهر نشدند، زهیر نشدند، آن غلام تازه مسلمان نشدند. و در میان بنی هاشم علی اکبر و ابوالفضل نشدند. چرا؟ به خاطر این که در لحظه ی نیاز، حضور پیدا نکردند آن وقتی که دین به من احتیاج دارد، اگر من نیاز آن وقت را نشناسم و به آن نیاز پاسخ ندهم، چه فایده که خودم را آماده و مستعد کمک برای دین بدانم؟ وقتی بیمار به این داروی فوری و فوتی احتیاج دارد، شما آن وقتی می توانید افتخار کنید که به کمک این بیمار شتافته اید که در آن لحظه، این دارو را بدهید؛ والا آن لحظه که گذشت، شما صد برابر آن دارو را هم که بدهید، چه فایده ایی دارد؟ » (1)

نیاز لحظه ها را برآوردن تکلیف دشوار حوزه های معاصر خصوصا حوزه عصر انقلاب اسلامی است. در دوران پیشین لحظه های ویژه اندک بودند در طول حیات یک عالم دینی، مواردی معدود رخ میداد که لحظه های حساس سرنوشت ساز و حضور بود. اما جهان اسلام و شیعه در سده اخیر خصوصا پس از سلسه وقایعی که ایران اسلامی با جنگ های ایران و روس ، پدیده استعمار و مشروطه و سر انجام انقلاب شکوهمند اسلامی با آن رو برو شد، در تحولی ژرف فرو افتاد و لحظه های ویژه فراوان داشت. نهضت اسلامی ایران و پیروزی آن، بر توالی لحظه ها افزود و آناتِ بارور را فراوانتر ساخت و این همه، رسالت حوزه های دینی را مضاعف کرد چرا که جهان در عصری قرار گرفته بود که آبستن حوادث متعدد و پیچ‌های تاریخی بود. اینک، روحانیت بایستی خود را متناسب با این لحظه ها آماده کند و حضوری فعال و نقش آفرین در خط مقدم مبارزه ای تمدنی ایفا نماید.

رهبر معظم انقلاب به دو نکته ی اساسی راجع به حضور فعال حوزه در لحظه ها توجه داده اند:
«نیاز لحظه را برآورده کردن کار کمی نیست. اولاً، درک و استعداد و تیزبینی میخواهد ،ثانیاً شجاعت و شهامت می خواهد که وقتی دیگران کاری را نمیکنند، او انجام دهد» (2)

شجاعت و شهامت عنصر کلیدی حضور در زمان است. بدون آن گسترده ترین اطلاعات خنثی و بی اثر میماند و ره به جایی نمی برد. چه بسیار آگاهان که در گام اول از پای ماندند و یا حتی به وادی حضور هم ره نیافتند و در درون خود، با حقیقتی مواجه شدند که راهی جز تسلیم و سر افکندگی برای ایشان باقی نگذاشت. چه بسیار عالمان که در سیطره ی وحشتی خود ساخته، کامهایشان خشکید و زبانهایشان در دهان قفل شد و قلمهایشان در زمانی که جهان شیعه تشنه حکم ایشان بود، واژه ایی برکاغذ ننوشت. زبانها و قلمهایی که اگر در صحنه حاضر می شد، فتح الفتوحی را رقم میزد و سالیان سال پیش از این ایام میتوانست ظلم و تباهی را به کناری زند و درشرایطی مساعدتر، حکومتی دینی را بر پا کند.

از این رو اگر حوزه بخواهد در زمان حضوری فعال بیابد و در «لحظه ها» خود را کارآمد بیابد، بایستی به عنصر شجاعت و شهامت بیش از پیش اهتمام ورزد. نظام تعلیم و تربیت حوزوی،  بایستی چنان باشد که حوزویان را نه تنها در عرصه ی تحقیق و تعمیق که در میدانهای عمل و زندگی نیز، شجاع و با شهامت بار بیاورد؛ خودکم باوری را از ایشان بزداید؛ روحیه‌ی احقاق حق را در آنان زنده بدارد؛ صراحت لهجه در ایشان بیافریند؛ از ملاحظه کاری دورشان سازد و دلی آرام و مطمئن و مقاوم در در مسیر حق به آنان عطا کند.

(1) سخنرانی در دیدار با علما و روحانیون رفسنجان (1361/2/7)
(2) سخنرانی در دیدار با علما و روحانیون نیشابور (1365/4/29)