استقلال کشور در گرو پژوهش های بنیادین است

قرار گرفتن دروس معارف اسلامی در برنامه آموزشی مقطع کارشناسی کلیه رشته‌های تحصیلی دانشگاهها و مراکز آموزش عالی کشور از جمله اقدامات اساسی شورای عالی انقلاب فرهنگی است که به منظور توسعه و تعمیق باورها و اندیشه‌های دینی و انقلابی و تحوّل مثبت در رفتارهای فردی و اجتماعی نسل جوان دانشگاهی و مقابله آگاهانه با شبهات و تفکرات التقاطی صورت گرفته است.
نقش بالقوه این دروس در اسلامی شدن مراکز آموزش عالی و منور ساختن فضای آموزشی و پژوهشی نسل جوان دانشگاهی به فروغ ایمان و معنویت، بر صاحب‌نظران دینی و فرهنگی و کارشناسان مسایل دانشگاهی پنهان نمی‌باشد.
دستیابی به این اهداف ارزشمند در گرو تأمین و حضور مدرّسان مؤمن، متخصص، متعهد و زمان‌شناس در کرسی تدریس دروس معارف اسلامی و انجام پژوهش‌های بنیادین و کاربردی در این زمینه است.
نوشتار زیر حاصل گفت‌وگوی خبرنگار خبرگزاری رسا با غلامحسن گرامی، معاون پژوهشی دانشگاه معارف اسلامی در این زمینه است.


فعالیت های معاونت پژوهش دانشگاه معارف اسلامی را در سال 88 بیان کنید.

وظیفه اصلی معاونت پژوهشی دانشگاه معارف اسلامی، تهیه و تدوین کتابهای درسی و کمک درسی است که در حال حاظر دروس عمومی در چهارده واحد در سطح کارشناسی برای کلیه رشته های دانشگاهی تدریس می شود. تهیه متن درسی و کمک درسی آن بر عهده این معاونت می باشد.

منظور از کمک درسی، جزوه ها و فصلنامه هایی است که برای استادان معارف اسلامی در جهت آشنایی بیشتر آنها با سرفصل های مصوب هر درس می باشد، که در این زمینه به دو روش مقالات سفارشی و استفاده از مقالات آماده استفاده می کنیم.

آیا فصلنامه ها به صورت تخصصی و مخصوص یک گرایش است؟

بله، در حال حاضر سه فصلنامه از سوی معاونت پژوهش به استادان معارف بر اساس گرایش های مختلف تهیه شده است که می توان از فصلنامه اندیشه نوین دینی برای استادان درس مبانی نظری اسلام نام برد. این نشریه دارای رتبه علمی و پژوهشی است. همچنین فصلنامه انقلاب اسلامی که در آستانه قرار گرفتن در فهرست مجلات علمی و پژوهشی کشور است و آخرین فصلنامه پژوهشی هم اخلاق نام دارد که متناسب با درس اخلاق اسلامی است.

البته لازم به ذکر است که دو فصلنامه دیگر هم در حال تهیه است که در سال آینده به صورت منظم به چاپ خواهد رسید.

نحوه استقبال از این فصلنامه ها چگونه است؟

مخاطب اصلی این فصلنامه ها استادان معارف دانشگاه های کل کشور می باشند که این مجموعه کمک شایانی در جهت بالا بردن اطلاعات آنها و همچنین آگاهی از مهمترین و به روزترین مباحث در زمینه دروس معارف به آنها ارایه می کند و البته همیشه موسسات دیگری خواستار این فصلنامه بوده اند که در این جهت همکاری لازم را انجام داده ایم.

همچنین در جهت ارسال مقالات به نشریه برای چاپ با رغبت زیادی از سوی استادان مواجه بوده ایم به گونه ای که تا دو شماره بعدی هر نشریه از ماه ها قبل مقالات رسیده، داوری شده برای چاپ آماده می باشد.

سومین فعالیتی که معاونت پژوهشی به آن می پردازد،اصلاح کتابهای درسی است، در این جهت کتابهایی که چاپ شده ممکن است کاستی هایی دیده شود که باید مورد ارزیابی دقیق قرار گیرد و به همین جهت ما جلسات نقد کتابهای درسی را به صورت مستمر در طول سال گذشته انجام داده ایم. این جلسات با روال خاصی به صورت منظم برگزار شده است.

 در مورد جلسات نقد کتاب توضیحات بیشتری بفرمایید.

ما طرحی جدی در سال جاری دنبال کردیم تا ده کتاب از کتابهای معارف نقد و ارزیابی شود. هر کتاب برای سی نفر کارشناس با فرم مخصوص فرستاده و بعد از جمع بندی نظریات، جلسات نقد را با حضور مولفان کتب مربوطه به صورت حضوری تشکیل می دهیم که در بهمن ماه، شش کتاب از سه گرایش علمی مورد ارزیابی قرار گرفت.

این کتاب ها در گرایش تفسیر عبارت بودند از کتاب تفسیر نهج البلاغه آقای دلشاد تهرانی، تفسیر موضوعی قرآن تالیف جمعی از نویسندگان.

در گرایش انقلاب اسلامی دو کتاب، آشنایی با قانون اساسی دکتر نظر پور، و کتاب ایران، دیروز، امروز، فردا، تالیف دکتر نسلی.

در گرایش اخلاق، دو کتاب اخلاق مبانی و مفاهیم تالیف دکتر داودی و کتاب آئین زندگی به قلم دکتر شریفی.

همچنین نقد چهار کتاب در گرایش مبانی نظری اسلام و تاریخ اسلام در طول چهار جلسه در اسفند ماه برگزار خواهد شد که کتابهای اندیشه اسلامی جلد یک و دو از آثار آیت الله سبحانی و دکتر محمد رضایی و تاریخ تمدن اسلام دکتر جان احمدی و تاریخ امامت حجت الاسلام حمید احمدی است.

ما امیدواریم اصلاحات مورد نظر مولفان که در جلسه نقد مورد قبول آنها واقع شده است برای ترم مهر سال 89 اعمال شده و کتاب ها در ویراست جدید ارائه شود.

فعالیت دیگر معاونت پژوهش، جشنواره معارف اسلامی است که هدف اصلی آن جمع آوری پژوهش های استادان معارف اسلامی و جمع بندی و اولویت بندی آنها است. قصد ما این است که این جشنواره هر ساله برگزار شود و امسال دومین همایش آن برگزار شد و از نفرات برتر تجلیل به عمل امد.

از دیگر همایش های دیگری که در جهت غنی سازی پژوهش در حوزه معارف اسلامی برگزار می کنیم، همایش های علمی مرتبط با دروس معارف اسلامی است. همایش اخلاق اسلامی در سال جاری برگزار شده و همایش ملی تفسیر و نهج البلاغه در اردیبهشت سال آینده برگزار خواهد شد. این همایش با گرایش علمی و کاربردی متناسب با درس تفسیر قرآن و نهج البلاغه است که هم اکنون جلسات متعددی با کارشناسان برگزار کرده ایم و مقالات در حال ارزیابی است.

به نظر شما ضرورت پژوهش در علوم اسلامی و به خصوص پژوهش در دروس معارف اسلامی چیست ؟ 

امروز در کشور ما علومی در حال تدریس است که زیر بنای آن فرهنگ غربی است و ما تا در همه علوم از جمله علوم انسانی، پژوهش های بنیادین و اساسی انجام ندهیم نمی توانیم استقلال واقعی داشته باشیم، به عبارت دیگر استقلال کشور در راستای استقلال علمی است.

در کشور ما شالوده علوم، غربی است و این همان چیزی است که رهبری بارها در مورد آن تذکر داده اند که این مساله باعث شده است تا بسیاری از طلاب و دانشجویان با علوم غربی مانوس شوند، این در حالی است که ما باید با تسریع در روند پژوهش، نه تنها علوم انسانی را بومی کنیم ،بلکه بتوانیم به مرحله تولید علم دست پیدا کنیم.

در خصوص پژوهش در حوزه دروس معارف اسلامی هم می توان به این نکته اشاره داشت که در عصر حاضر در علوم کلام، فلسفه، اخلاق، مباحث و سوالات زیادی ایجاد شده است که البته سرمنشاء تعداد زیادی از آن در غرب است، مباحثی مانند کثرت گرایی دینی، علم و دین، خداشناسی و غیره، که این گونه مسائل باید به زبان جدید پاسخ داده شود.

در بین برخی دانشجویان دیده می شود که نسبت به کتاب های معارف اشکالاتی دارند و به عنوان مثال می گویند این نوع کتاب ها هیچ ربطی با رشته تحصیلی ما ندارد، به این سوال چگونه پاسخ می دهید؟

شاید به نظر بعضی دانشجویان برسد که این درس ها اضافی است و حتی ما از جانب مسؤولان هم چنین حرفهایی را شنیده ایم که بر کاهش یا حذف این دروس تاکید کرده اند اما نگاه ما این است که کسی که در یک کشور اسلامی وارد یک رشته دانشگاهی می شود باید با علوم اسلامی رابطه ایجاد کند، تا به عنوان مثال روانشناسی مؤید دین تربیت شود نه روانشناسی که سرشار از نظریات مادی گرایانه مانند فروید یا اقتصاددانی که از اسلام بیگانه است، یا پزشکی که زیربنای آن نظریه داروین است پرورش یابد.

در چنین فضایی، حداقل کاری که می توانیم انجام دهیم این بوده است که 14 واحد درسی برای معارف اسلامی تدوین کنیم و وارد فضای دانشگاه کنیم.

البته در سه سال اخیرما به شکل جدی، طرح جامع تدوین کتب معارف اسلامی را که دارای ابعاد گوناگون است پیگیری کرده ایم که یکی از جنبه های آن، تدوین کتب معارف ویژه هر گرایش در دانشگاه ها است.

در این جهت چه اقداماتی را انجام داده اید؟

این کار بسیار زمان بر است و نیروهای متخصصی را طلب می کند به عنوان مثال اگر ما بخواهیم کتابی با عنوان اخلاق پزشکی بنویسیم، به پژوهش‌گری نیازمند هستیم که در مرحله اول با مسایل پزشکی آشنا بوده و در مرحله دوم در علم اخلاق کار کرده باشد، همین طور در اخلاق مهندسی، اخلاق هنر.

این نوع کتاب ها به محققانی نیاز دارد تا با تلفیق دو علم به صورت تخصصی، طرحی نو در اندازند و صد البته این نوع مباحث می تواند ارتباط بیشتری با دانشجو برقرار کند.

اگر چه نباید این نکته را از یاد برد که نمی توان تمام دروس مانند تاریخ اسلام را به صورت گرایشی تنظیم کرد اما در بیشتر مواد درسی این مطلب امکان پذیر است.

با تشکر از این که وقت خود را در اختیار ما گذاشتید./919/گ402/ع