قم، زیارتگاه اهل بیت؛ نگاهی به برکات حضور حضرت معصومه

اشاره: حضرت فاطمه معصومه سلام‌الله‌علیها، بانویی که حضور نورانی‌اش در سرزمین ایران منشأ تحولات عظیم علمی، فرهنگی و معنوی گردید؛ هجرتی که نه تنها زمینه‌ساز شکوفایی شهر مقدس قم شد، بلکه این شهر را به یکی از کانون‌های اصلی نشر معارف اهل بیت علیهم‌السلام در جهان اسلام بدل ساخت.
قم، به برکت وجود حضرت معصومه (س)، به مأمن و مأوای طالبان علم و حقیقت تبدیل گشت؛ حوزه علمیه‌ آن با تربیت هزاران عالم، فقیه، اندیشمند و مبلّغ دینی، نقش بی‌بدیلی در پاسداری از معارف ناب اسلام و صدور آن به اقصی نقاط جهان ایفا کرده است. این شهر مقدس، به محوریت هدایت دینی، گفتمان‌سازی فرهنگی و حمایت از جریان‌های مقاومت اسلامی نیز شناخته می‌شود.

در همین راستا خبرنگار سرویس فرهنگی و اجتماعی خبرگزاری رسا، گفت‌وگویی با حجت الاسلام محمدحسین حق‌جو بنیان‌گذار مرکز مشاوره دینی در خصوص زیارت و آثار و برکات حضرت معصومه سلام‌الله‌علیها، داشته است که در ادامه خواهد آمد:

 

هجرت حضرت معصومه (س) به قصد دیدار برادر بزرگوارشان، امام رضا (ع)، یک نقطه عطف بود. این سفر باعث شد مسیر برای آمد و رفت بسیاری از امامزادگان و علویان به ایران هموارتر شود. البته سختی‌ها و شهادت‌هایی هم در این مسیر‌ها رخ داد. نتیجه این حضور این است که امروز ما در ایران، بر اساس آمار موثق و مورد تأیید مورخین، بین پنج هزار تا هشت هزار امامزاده با شجره‌نامه معتبر و منتسب به ائمه اطهار (ع) داریم. این تعداد در هیچ کشوری در دنیا، حتی عراق، عربستان، سوریه یا لبنان که زمانی مراکز حضور ائمه بودند، وجود ندارد. این اولین دستاورد بزرگ است.

 

 

در بین شهر‌های ایران، هیچ شهری به اندازه قم این تعداد امامزاده ندارد. ما در شهر قم و توابع آن، حدود چهارصد امامزاده مستند داریم. این تراکم بی‌نظیر است و قم را به حرم اهل بیت تبدیل کرده است، همانطور که در روایات از امام صادق (ع) نقل شده است.

 

 

 

تأثیرات بسیار عمیق و گسترده‌ای داشته. قم به برکت این حضور، تبدیل به بزرگترین مرکز تربیت نیروی انسانی برای تبلیغ و ترویج معارف اهل بیت در جهان شده است. ما میلیون‌ها مبلغ، مدرس، مدیر و پژوهشگر داریم که در قم تربیت شده‌اند و در سراسر ایران و جهان فعال هستند. به طور مشخص، حدود سیصد هزار طلبه یا دانش‌آموخته حوزوی داریم که پس از فارغ‌التحصیلی از قم، هم‌اکنون در ۹۲ کشور دنیا به زبان‌های محلی، معارف اهل بیت (ع) را ترویج می‌کنند.

 

در حال حاضر، چیزی حدود ۲۶ هزار طلبه و دانشجوی خارجی از سراسر دنیا به صورت رسمی و با پرونده در مراکز علمی قم، مثل جامعه المصطفی العالمیه، مشغول به تحصیل هستند. این غیر از افرادی است که ممکن است به صورت آزاد یا موقت حضور داشته باشند. این افراد از کشور‌های مختلف، حتی از اروپا، آمریکا، ژاپن می‌آیند و پس از طی مقاطع مختلف تحصیلی (کارشناسی تا دکترا)، به کشور‌های خود بازمی‌گردند و منشأ فعالیت‌های فرهنگی و ترویج تفکر شیعی می‌شوند. جالب است بدانید بسیاری از این عزیزان برای سفر به وطن خود، به دلیل حساسیت‌ها، مجبورند از چند کشور عبور کنند تا مبدأ سفرشان (ایران) مشخص نشود.

 

 

در قم صد‌ها عنوان مجله علمی-پژوهشی، ترویجی و تبلیغی با تیراژ‌های مختلف تولید می‌شود. همچنین صد‌ها و بلکه هزاران جلد کتاب در موضوعات متنوع دینی، فرهنگی، اجتماعی، روانشناسی، حقوق، مدیریت و حتی امنیتی و نظامی تألیف و به زبان‌های مختلف دنیا ترجمه می‌شود. یکی از ناشران بزرگ قم می‌گفت کتاب‌هایی دارند که به بیش از ۷۰ زبان زنده دنیا ترجمه شده است.

 

 

قم به نوعی یک مرکز زمینه‌ساز و مدیریت‌کننده برای صد‌ها مرکز خدماتی، فرهنگی، پزشکی، مسجد، حسینیه و مراکز علمی دیگر، هم در داخل و هم در خارج از کشور است. بسیاری از بیمارستان‌ها، درمانگاه‌ها، مراکز خیریه و صندوق‌های قرض‌الحسنه در سراسر کشور، با هدایت و نظارت مراجع و حوزویان شکل گرفته و اداره می‌شوند.

 

 

 

قم مرکز اصلی تربیت مراجع تقلید شیعه در دوران معاصر بوده و خواهد بود. بسیاری از مراجع بزرگ فعلی و گذشته، از جمله حضرت امام خمینی (ره)، آیت‌الله گلپایگانی، آیت‌الله اراکی، آیت‌الله بهجت و دیگران، تحصیلات اصلی خود را در قم گذرانده‌اند، حتی اگر مدتی را هم در نجف بوده باشند. تعداد مراجع تقلید با تأثیرگذاری جهانی که از قم برخاسته‌اند، حتی نسبت به نجف اشرف هم قابل توجه است.

 

 

یکی از برکات مهم حضور امامزادگان، ایجاد فضا‌های معنوی پویا در سراسر کشور است. برگزاری مراسم دعا (کمیل، توسل، ندبه)، زیارت‌خوانی (عاشورا، جامعه کبیره)، و مجالس وعظ و سخنرانی در این بقاع متبرکه، به تقویت ارتباط مردم با خداوند و اهل بیت (ع) کمک شایانی می‌کند. حرم حضرت معصومه (س) که گل سرسبد این فضاها است و دائماً برنامه‌های متنوع فرهنگی و معنوی در آن جریان دارد. اگر حضرت معصومه (س) نبودند، آیا قم این جایگاه معنوی را داشت؟ قطعاً خیر.

 

 

بله؛ یکی دیگر از دستاورد‌های مهم، معجزات و کراماتی است که از حضرت معصومه (س) و سایر امامزادگان در سراسر کشور نقل شده و می‌شود. اگر بنا بر جمع‌آوری این موارد باشد، حجم آن فوق تصور است. حل مشکلات مردم، شفای بیماران، بچه‌دار شدن، گشایش در کار و زندگی از طریق توسل به این انوار مقدسه، امری رایج و مشهود است.

 

 

یکی از برکات بسیار بزرگ، جذب میلیارد‌ها تومان وقف، نذر، هدیه و صدقات مردمی برای امور خیریه است. علمایی که در قم تربیت شده‌اند، با حضور در شهر‌ها و روستا‌ها و حتی خارج از کشور، مردم را به این امور تشویق کرده‌اند. ساخت مساجد، حسینیه‌ها، مراکز فرهنگی، بیمارستان‌ها، مدارس علمیه، صندوق‌های قرض‌الحسنه و... عمدتاً با همین کمک‌های مردمی و موقوفات انجام شده است. موقوفات حضرت معصومه (س) و آستان قدس رضوی نمونه‌های بارز آن هستند. زمانی می‌گفتند دولت به آستان قدس بدهکار است!  که نشان‌دهنده عظمت این پشتوانه مردمی است.

 

 

 

موارد متعدد دیگری هم تست. مثلاً آشنایی عمیق‌تر مردم ایران با معارف قرآن و اهل بیت، عقاید، اخلاق و سبک زندگی اسلامی، در مقایسه با بسیاری از کشور‌های مسلمان دیگر، مرهون همین حوزه و محوریت حضرت معصومه (س) است. همچنین، تقویت روحیه استکبارستیزی، ظلم‌ستیزی، عدالت‌گرایی و حق‌گرایی در جامعه، یکی از محصولات فکری همین مکتب است. ایران امروز از نظر تعداد حافظان قرآن در رده‌های اول جهان قرار دارد و این هم از برکات همین فضای معنوی و حوزوی است. برگزاری ده‌ها و صد‌ها همایش و اجلاسیه بین‌المللی با محوریت مقاومت، کفرستیزی و تبیین ارزش‌های دینی، و حضور نیرو‌های مؤثر تربیت‌شده در قم در این مجامع جهانی، چه به عنوان میزبان و چه مهمان، از دیگر دستاوردهاست. تربیت صد‌ها مشاور متخصص در رشته‌های مختلف خانواده، کودک، تحصیل و... و اعزام آنها به مراکز مربوطه، و همچنین تربیت نیرو‌های حوزوی برای پذیرش مسئولیت‌های مدیریتی، آموزشی و اجرایی در نهاد‌های مختلف کشور، نشان‌دهنده پویایی و تحول حوزه علمیه در دوران معاصر است.

 

 

آن روحیه بلندهمتی، خدامحوری و ایثارگری است که در مرتبطین با حضرت معصومه (س) و اهل بیت (ع) دیده می‌شود.
زیارت‌نامه حضرت معصومه (س) حاوی ۲۳ درخواست متعالی از خداوند است که خود اینها انسان‌ساز است. تعهد و نگاه طلاب به خدمت برای خدا، نه برای پول، مثال‌زدنی است و آمار بالای شهدای روحانیت نسبت به جمعیتشان گواه همین روحیه ایثار است.
امیدواریم خداوند توفیق قدردانی از این نعمت بزرگ، یعنی وجود حضرت معصومه (س)، را به همه ما عنایت فرماید و این تلاش‌ها زمینه‌ساز ظهور امام عصر (عج) باشد.