راههای تقویت اتحاد ملی و تحقق قوی شدن کشور

اشاره: اتحاد ملی و قدرت داخلی ستونهای اصلی پیشرفت و امنیت پایدار کشور هستند. دشمنشناسی دقیق و آگاهی از تهدیدهای مشترک همراه با تقویت شاخصههای هویتی و فرهنگی زمینه انسجام اجتماعی و همبستگی ملی را فراهم میکند. محور وحدت که نقش رهبری در آن برجسته است با مدیریت اختلافات فرعی و هدایت درست از تفرقه جلوگیری و ثبات اجتماعی را تقویت میکند. نخبگان علمی و فرهنگی با تبیین دستاوردهای داخلی، تولید علم و ارائه تحلیلهای مستدل، انسجام ملی را تقویت و استقلال کشور را تضمین میکنند. حوزههای علمیه نیز با هدایت فکری، تبیین پیشرفتهای علمی و فناوری مانند برنامه هستهای و صیانت از ارزشهای دینی نقش مؤثر در ارتقای امنیت روانی، اعتماد عمومی و قدرت ملی دارند.
در همین زمینه خبرنگار گروه سیره امامین انقلاب خبرگزاری رسا، گفتوگویی با حجتالاسلام والمسلمین سعید صلحمیرزایی، عضو مجلس خبرگان رهبری انجام داده است که در ادامه تقدیم خوانندگان گرامی خواهد شد:
رسا ـ به باور شما مهمترین عواملی که میتواند اتحاد ملی، همانطور که در بیانات رهبر معظم انقلاب مورد تأکید قرار گرفته است در بلندمدت تقویت کند چیست؟
یکی از مؤثرترین عوامل در تقویت اتحاد ملی، دشمنشناسی است. وقتی ملت ایران بهدرستی متوجه شوند که یک دشمن واحد وجود دارد و هدف اصلی او صرفاً مسئولان یا مجموعههای حاکمیتی نیست بلکه در صدد تهدید تمامیت ارضی و استقلال کشور است این آگاهی میتواند یک عامل وحدتبخش بسیار قوی باشد.
علاوه بر این تقویت شاخصههای هویتی و ملی نیز نقش مهمی دارد. هویت ملی ما شامل اسلام، تمدن ایرانی-اسلامی پیشرفته و پیشینه تاریخی مشترک است که همه این عناصر میتوانند زمینه همبستگی اجتماعی را تقویت کنند. نشان دادن این ارزشها و مشترکات به مردم باعث میشود حس تعلق و اتحاد ملی بیشتر شود.
همچنین وجود یک محور مشخص برای وحدت در هر جامعه ضروری است. رهبر جامعه میتواند نقش محور وحدت را ایفا کند و با تشخیص مسائل اصلی و فرعی از ایجاد مناقشات کماهمیت جلوگیری کند. بسیاری از اختلافات فرعی ممکن است اگر به درستی مدیریت نشوند به منازعات جدی و فرسایشی تبدیل شوند، اما رهبر جامعه با هدایت صحیح میتواند این اختلافات را به حداقل برساند و وحدت ملی را مستحکمتر کند.
در این میان نخبگان و افراد صاحبنظر نیز نقش اساسی دارند. نخبگان میتوانند با آگاهسازی مردم، ارائه تحلیلهای منطقی و تبیین مشترکات هویتی و تهدیدهای دشمنان، زمینه همگرایی و انسجام اجتماعی را فراهم کنند و پل ارتباطی میان مردم و رهبری باشند.
بهطور خلاصه اتحاد ملی در بلندمدت بر شناخت دشمن مشترک، تقویت شاخصههای هویتی، وجود یک محور وحدت و نقش مؤثر نخبگان تکیه دارد.
رسا ـ راهبرد قوی شدن که رهبر معظم انقلاب بهعنوان جایگزین «مذاکره تحت فشار» مطرح کردهاند، در عرصههای داخلی و خارجی چه ابعادی دارد و چگونه میتوان آن را تقویت کرد؟
قوی شدن یک ملت یا کشور امری چندبعدی است و عوامل متعددی در تحقق آن نقش دارند. به نظر میرسد یکی از مهمترین این عوامل ایمان باشد. باورهای ایمانی قوی همان چیزی است که قدرت یک ملت را واقعی و پایدار میکند. بسیاری از کشورها منابع فراوانی مانند نفت و پول دارند اما اگر ایمان و انگیزه درونی برای بهکارگیری این امکانات وجود نداشته باشد این توانمندیها عملاً به قوت واقعی تبدیل نمیشوند. ایمان به مردم و جامعه جرات میدهد، قدرتها را متحد و هماهنگ میکند و توانمندیها را چند برابر میکند.
عامل دوم وحدت مردم است. همانطور که انقلاب اسلامی نشان داد رمز پیروزی و ماندگاری آن اتحاد مردم و همبستگی اجتماعی بود. وحدت وقتی در عرصههای سیاسی، اقتصادی و فرهنگی نمود پیدا کند، قدرت ملت را در بزنگاههای حساس دوچندان میکند.
عامل سوم پاکیزگی جامعه و رعایت ارزشها است. قرآن کریم در آیات متعدد به آسیبهای گناه و انحطاط جامعه اشاره کرده است؛ ملتهایی که فساد و شیوع گناه در آنها گسترده شود معمولاً دچار ضعف و شکست میشوند. این مسئله مستلزم نظارت همگانی، امر به معروف و نهی از منکر است؛ به این معنا که هر فرد مسئولیت اجتماعی داشته باشد و جامعه را از نظر اخلاقی و دینی سالم نگه دارد. این امر در سطح حاکمیتی نیز اهمیت دارد و نیازمند تشکیلاتی منسجم برای پاسخگو کردن مسئولان و محافظت از هویت ملی است.
عامل بعدی مسئولیتپذیری اجتماعی است. هر فرد فارغ از جایگاهش - از خانهدار و کارگر گرفته تا مهندس و پزشک - باید محیط و کشور خود را متعلق به خود بداند و برای ارتقای آن تلاش کند. وقتی هر کسی سهم خود را در ساختن جامعه قوی ایفا کند، میانگین توان و قدرت کشور بالا میرود و اثرگذاری جمعی شکل میگیرد.
عنصر بعدی علم و دانش است. رهبر معظم انقلاب بارها به اهمیت علم اشاره کردهاند. کشورهایی که علم را بهعنوان ابزار قدرت به کار میگیرند، توانمندی بالایی در دفاع، اقتصاد، فرهنگ و سیاست دارند. علوم پایه، مهندسی، علوم تجربی و علوم اسلامی همه نقش مکمل در تقویت ملت دارند. تجربه دفاع مقدس نشان داد که بدون علم و دانش دفاعی، توانایی مقابله با تهدیدها ممکن نبود.
به طور خلاصه قوی شدن یک ملت ترکیبی از ایمان، وحدت، پاکیزگی و پایبندی به ارزشها، مسئولیتپذیری اجتماعی و علم است. این عناصر نهتنها قدرت ملی را افزایش میدهند بلکه جامعه را به الگویی قابل اتکا در عرصه داخلی و خارجی تبدیل میکنند.
رسا ـ با توجه به بیانات رهبر معظم انقلاب مهمترین پیام معظم له برای جامعه علمی و فرهیخته کشور چیست و وظیفه این قشر در قبال تأکید بر تقویت داخلی چگونه تعریف میشود؟
به نظر میرسد پیام اصلی رهبر معظم انقلاب برای جامعه علمی و نخبگان کشور حول چند محور اساسی است. نخستین محور اتحاد ملت است. بسیاری گمان میکنند که اهمیت اتحاد تنها محدود به دوران جنگ است در حالی که معظم له تصریح کردند که این موضوع همواره ضروری و جاری است. نخبگان علمی و فرهیخته میتوانند با گفتمانسازی و فرهنگسازی زمینه حفظ و تقویت این وحدت را فراهم کنند و نغمههای تفرقهافکن را خنثی سازند. اتحاد باید حول محور اسلام و هویت ملی ایران تقویت شود.
محور دوم غنیسازی و پیشرفت علمی داخلی است. در برخی محافل ممکن است درباره اهمیت غنیسازی و پیشرفتهای علمی تردید ایجاد شود، اما رهبر معظم انقلاب بر ضرورت آن تأکید دارند و نخبگان وظیفه دارند این اهمیت را با استدلالهای علمی، تاریخی و مستدل برای جامعه تبیین کنند. این کار به کاهش تهدیدپذیری کشور و تقویت استقلال ملی کمک میکند.
محور سوم مقاومت در برابر مذاکره تحت فشار است. معظم له تأکید کردند که مذاکره تحت فشار نه تنها سودمند نیست بلکه ممکن است زیانآور و تهدیدآفرین باشد. جامعه علمی باید این موضوع را روشن کند و با ارائه مستندات و تحلیلهای دقیق، اهمیت حفظ استقلال و قدرت کشور در برابر فشارهای خارجی را تبیین نماید.
نهایتاً رهبر معظم انقلاب بر قوی شدن و افزایش توان داخلی تأکید دارند. نخبگان علمی نقش محوری در این بخش دارند؛ آنها میتوانند به عنوان تولیدکنندگان دانش، منتقلکنندگان آن به جامعه و اتصالدهندگان دانشگاه و حوزه به صنعت و بخشهای مختلف کشور عمل کنند. با این فعالیتها قدرت علمی و اجرایی کشور در همه حوزهها ارتقا مییابد و موانع پیشرفت داخلی به تدریج برطرف میشوند.
به طور خلاصه وظیفه جامعه علمی و نخبگان کشور شامل تقویت اتحاد ملی، تبیین اهمیت پیشرفت علمی داخلی، مقاومت در برابر فشارهای خارجی و افزایش توانمندی داخلی است و از این طریق میتوان پیام رهبر معظم انقلاب را در جامعه نهادینه کرد.
رسا ـ نقش حوزههای علمیه در تبیین دستاوردهایی مانند فناوری هستهای برای افکار عمومی و همچنین تقویت گفتمان وحدتآفرین به جای تخریب، چگونه باید باشد؟
حوزههای علمیه همواره در تاریخ انقلاب اسلامی از سالهای پیش از پیروزی تا امروز نقش فعال و پیشرو داشتهاند. طلاب و روحانیون ما نهتنها در صفوف مقدم انقلاب و دفاع مقدس حضور داشتند بلکه با هدایت مراجع عظام سطح بالایی از رهبری فکری و عملی جامعه را بر عهده داشتهاند. این حضور میدانی و هدایتگری باعث شد بالاترین درصد شهدای انقلاب اسلامی و دفاع مقدس از میان روحانیون و طلاب باشد.
امروز نیز حوزههای علمیه میتوانند در دو عرصه مهم نقشآفرینی کنند: اول، تقویت وحدت و مقابله با تفرقه. طلاب و روحانیون باید همچنان با گفتمانسازی وحدتآفرین نغمههای تفرقهافکن را خنثی کرده و وحدت ملی و دینی را تقویت کنند. در کنار این فعالیتهای تبلیغی حوزهها باید به تقویت دینداری، حفظ شعائر دینی و مبارزه با گناه و ضد هنجاریها در جامعه معطوف باشد. طلاب بهعنوان نگهبانان و مرزبانان شریعت مسئولیت دارند از خطوط قرمز اخلاقی و دینی دفاع کنند و اجازه ندهند بیاخلاقی یا ضد ارزشها در جامعه عادیسازی شود.
دوم تبیین دستاوردهای علمی و فناوری برای افکار عمومی و تولید علم اسلامی-انسانی. حوزهها میتوانند با تبیین دستاوردهایی مانند فناوری هستهای، پیشرفتهای علمی و عناصر هویتی کشور هم به افزایش آگاهی مردم کمک کنند و هم آرامش و ثبات روانی جامعه را حفظ نمایند. این تبیین باعث میشود مردم نسبت به توانمندیهای ملی و استقلال کشور اطمینان پیدا کنند و دشمنان نتوانند با ایجاد ترس یا ناآرامی روانی، امنیت اجتماعی را تهدید کنند.
در مجموع وظیفه حوزههای علمیه نه تنها شامل هدایت و فرهنگسازی دینی و وحدتآفرینی است بلکه به عنوان حامی اخلاق، مرزبان ارزشها و تولیدکننده و تبیینکننده علم و پیشرفتهای کشور نیز نقشآفرینی میکنند و با این فعالیتها، ثبات، امنیت روانی و قدرت ملی جامعه تقویت میشود.