نمایندگان کمترین استفاده را از کتابخانه مجلس دارند

به گزارش سرویس سیاسی خبرگزاری رسا، محمدباقر قالیباف، رئیس مجلس شورای اسلامی، امروز شنبه، در آئین گرامیداشت روز کتاب، کتابخوانی و کتابدار، با بیان اینکه آن‌طور که باید و شاید، به مجموعه‌ی بحثِ کتابخانه‌ها، کتابداری و کتاب‌خوان‌ها توجه نشده است؛ گفت: این ضعف از جانب ما وجود دارد و باید به آن توجه کنیم. البته ما خود نیز تلاش کرده‌ایم هر جا که توفیق خدمت داشته‌ایم، در این عرصه تا حد توان خود—نه اینکه ادعا کنم کار قابل توجهی انجام داده‌ایم—غفلت نورزیم.

رئیس قوه مقننه بیان کرد: ممکن است نتوانسته باشیم آن‌گونه که شایسته است از عهدهٔ این مسئولیت برآییم و حق کتاب را با توجه به ارزشی که دارد—که توضیح خواهم داد—ادا کنیم. امیدوارم که ان‌شاءالله بتوانیم در این مسیر موفق شویم. در سطح کشور نیز وظایفی داریم که باید از منظر جایگاه مجلس به آن توجه کنیم. امیدواریم با دعای خیر این توفیق نصیب ما شود تا بتوانیم این وظیفه را به انجام برسانیم. همین سخنان نیز برای من نوعی تکلیف ایجاد می‌کند تا در ماه‌ها و سال‌های آینده نسبت به این امر مهم غفلت نکنیم.

وی ادامه داد: در دین اسلام، بحث کتاب، قلم، بیان، تبیین، خرد، علم و دانش در سراسر قرآن کریم از مسائل مبارک و ارزشمند شمرده شده است؛ چرا که اساس بعثت نیز بر همین امور است. بنابراین، هر تلاشی هم که انجام دهیم، باز آن‌گونه که باید و شاید حق این ارزشمندی ادا نمی‌شود.

قالیباف با بیان اینکه کتاب، عصاره و نتیجهٔ خرد جمعی و زیست بشری است که به‌صورت مدون و منظم در اختیار ما قرار گرفته است؛ تصریح کرد: کتاب همهٔ تجربهٔ زیست بشر و حتی مباحث وحی را در اختیار ما می‌گذارد. کتاب گنجینه‌ای پایان‌ناپذیر است که باید از آن بهره ببریم و از آن غفلت نکنیم.

رئیس مجلس اعلام کرد: طبیعتاً این هم وظیفهٔ عقلی ماست، هم وظیفهٔ شرعی ما، و هم وظیفهٔ ما از منظر جایگاه اجتماعی‌مان. بشریت در برابر این موضوع مسئول است، به‌ویژه در نظام مقدس جمهوری اسلامی که باید بیش از پیش به آن توجه شود. اگر می‌خواهیم دنیا را بشناسیم و اگر می‌خواهیم راه میان‌بُر بزنیم تا این چند دههٔ زندگی را به غفلت سپری نکنیم، باید از تجربه‌های گران‌سنگ بشریت استفاده کنیم.

رئیس قوه مقننه اظهار داشت: ما یک محیط تربیتی، آموزشی و علمی داریم که از مهدکودک و دبستان آغاز می‌شود و به دانشگاه می‌رسد. این مسیر در بخش‌هایی مورد توجه قرار گرفته و در برخی جاها نیز اشکالاتی دارد، اما در ذهن بسیاری از ما، این مسیر رسمی تربیت و آموزش شناخته می‌شود. با این حال، حقیقت این است که نقشی که اجتماع و جامعه در تربیت انسان دارد—جامعه‌ای که فرد در آن تنفس می‌کند، حرکت می‌کند و پیش می‌رود—به‌مراتب مهم‌تر است.

وی با بیان اینکه مدرسهٔ حقیقی انسان، جامعه است؛ چه انسان بخواهد، چه نخواهد؛چه به آن توجه کند، چه نکند؛ عنوان کرد: چه نخبه باشد، چه فردی عادی؛ چه باسواد و چه بی‌سواد. همه تحت تأثیر جامعه قرار دارند و جامعه بر رفتار، تربیت و زندگی آنان اثرگذار است.

قالیباف در ادامه گفت: به گمان من، این «دانشگاه جامعه» که هستهٔ اصلی آن خانواده است و نخستین اجتماعی است که هر انسان با آن روبه‌رو می‌شود، اگر همچون یک دانشگاه به آن نگریسته شود و اگر آن را همچون موجودی زنده در نظر بگیریم—که بدون تردید جامعه یک موجود زنده است—کتاب، همچون خونی است که در آن جریان دارد.

رئیس مجلس عنوان کرد: کتاب فقط آن چیزی نیست که صرفاً در مسیر مدرسه، مباحث آموزشی، آزمون‌های تستی، کنکور، نمره و درس خلاصه شود. البته این‌ها نیز بخشی از موضوع‌اند و ناگزیر جزئی از زندگی محسوب می‌شوند؛ اما واقعاً در سطح جامعه، نقش کتاب، کتاب‌خوانی و فرهنگ کتاب‌خوانی مهم‌ترین نکته‌ای است که گاهی از آن غفلت می‌کنیم.

وی افزود: من شخصاً تا زمانی که در شهرداری بودم و به‌طور مستقیم با مردم سروکار داشتم و آثار و نتایج آن را مشاهده می‌کردم، هرگز به این اندازه عمق این موضوع را درک نکرده بودم. همان‌جا بود که فهمیدم کتابخانه چقدر مهم است و چگونه می‌توان آن را هم از نظر کالبدی، هم از نظر محتوایی و هم از نظر ایجاد فرصت‌ها در دسترس مردم قرار داد و این جریان را پیش برد.

قالیباف تصریح کرد: اینجاست که انسان وقتی به گذشته نگاه می‌کند، درمی‌یابد که در حق جامعه، مردم، کتاب و فرهنگ کتاب‌خوانی کوتاهی شده است و باید دید چگونه می‌توان این موضوع را در خانواده‌ها به یک فرهنگ تبدیل کرد تا در سطح جامعه نیز تثبیت شود.

رئیس مجلس با بیان اینکه برخی تصور می‌کنند با ظهور فضای مجازی، از ارزش کتاب کاسته می‌شود. به نظر من چنین نیست؛ تاکید کرد: ابزارها و نرم‌افزارهایی که در حوزه فضای مجازی پدید آمده‌اند، بستری مناسب فراهم کرده‌اند تا بتوانیم کتاب و کتاب‌خوانی را در همین فضا تعمیق و گسترش دهیم و آن را از جهت هویتی و شناختی تقویت کنیم؛ به ویژه در نبردهای امروز که جنگ‌های شناختی و روانی محسوب می‌شوند. باید به‌صورت جدی به این موضوع توجه کرد.

رئیس قوه مقننه اظهار داشت: امروز دیگر مانند گذشته تجزیه‌های فیزیکی شاید در مراحل آخر رخ دهد، اما تردید نکنیم که بزرگ‌ترین تجزیه از تجزیهٔ ذهن‌ها آغاز می‌شود؛ آن‌هم در جنگ شناختی که امروز شاهد آن هستیم. کافی است از جمعیت ۹۰ میلیونی ما حتی یک نفر از جامعه جدا شود؛ همین یک نفر نیز بر کلیت جامعه و زندگی ما اثر می‌گذارد. در این میان، نقش کتاب—البته کتاب مفید، مؤثر و سالم—بسیار مهم است. از سوی دیگر، اگر به محتوای کتاب توجه نشود، به همان میزان ممکن است آسیب‌زا باشد؛ همان‌گونه که هر کالایی می‌تواند هم جنبه مثبت داشته باشد و هم جنبه منفی.

وی با تاکید بر توجه جدی به حوزه حکمرانی مسئله کتاب، ادامه داد: انقلاب اسلامی به ما آموخته است و ما انقلاب را این‌گونه فهمیده‌ایم که فرهنگ اصالت دارد. امام خمینی (ره)—آن مرد الهی که جز برای خدا سخنی نگفت و جز در راه خدا گامی برنداشت—که این انقلاب عظیم را پدید آورد، به ما نشان داد که اصل بر فرهنگ است و در نظام مقدس جمهوری اسلامی، اصالت با مسائل فرهنگی است.

قالیباف تاکید کرد: بنابراین در بحث حکمرانی فرهنگی باید باور داشته باشیم که نمی‌توان سطحی به مسائل فرهنگ نگاه کرد؛ بلکه حکمرانی باید «فرهنگ‌پایه» باشد و در همهٔ موضوعات اساس کار تلقی شود. آنچه در دوران دفاع مقدس، جنگ را—حتی در بعد مادی—به پیروزی رساند، رویکرد فرهنگی در میدان جنگ بود.

رئیس مجلس با بیان اینکه در دوران بنی‌صدر، هرگز نگاه فرهنگ‌پایه به جنگ وجود نداشت؛ حتی اجازه نمی‌دادند که جنگ از منظر فرهنگی دیده شود؛ گفت: ادبیاتی که در هفت—هشت ماه نخست جنگ به کار گرفته می‌شد، نسبتی با فرهنگ ما نداشت. اگر تاریخ جنگ را مرور کنید، خواهید دید که پس از عزل بنی‌صدر و خروج او از کشور، چه تفاوتی میان هفت—هشت ماه نخست جنگ و هفت—هشت سال ادامهٔ جنگ وجود دارد. این تفاوت، تفاوت میان حکمرانی فرهنگی و حکمرانی فرهنگ‌پایه است. عظمت یک حرکت فرهنگ‌پایه و قدرت روحی و مادی‌ای که ایجاد می‌کند و پیروزی‌هایی که به همراه دارد، در همین مقایسه آشکار می‌شود.

رئیس قوه مقننه خاطرنشان کرد: تردید نکنیم که در اقتصاد نیز همین‌گونه است؛ در سیاست نیز همین‌گونه است. اگر امروز می‌بینیم اخلاق در عرصه سیاست جایگاهی ندارد، علت آن این است که نگاه ما به سیاست فرهنگ‌پایه نیست. اگر سیاست فرهنگ‌پایه شود، ممکن نیست اخلاق در آن حاکم نباشد. این‌ها مسائلی بسیار مهم‌اند که باید به آن‌ها توجه کنیم.

وی افزود: در سفر اخیر به پاکستان، یکی از فعالان فرهنگی به من اطلاع داد که کتابخانه‌ای با حدود شصت‌هزار نسخه خطی فارسی در آنجا وجود دارد؛ مجموعه‌ای بسیار نفیس که حتی امکانات اولیهٔ نگهداری از آن نیز فراهم نیست. این موضوع برای من شگفت‌انگیز بود و قول دادم که پیگیری کنم. این ماجرا بار دیگر اهمیت «جغرافیای فرهنگی» را برای من روشن کرد.

قالیباف تصریح کرد: ما همان‌طور که وظیفه خود می‌دانیم از خاک و جغرافیای طبیعی کشورمان دفاع کنیم—چنان‌که در جنگ‌های اخیر با قدرت دفاعی خود پاسخ دشمن را دادیم و امروز به آن افتخار می‌کنیم—باید به همان میزان از جغرافیای فرهنگی‌مان نیز حفاظت کنیم. کتاب در این حوزه می‌تواند نقش ابزاری راهبردی را ایفا کند؛ همان‌گونه که در طول تاریخ، زبان و فرهنگ فارسی در سرزمین‌های دور نفوذ داشته است.

رئیس مجلس ادامه داد:‌ نسخه‌های خطی و آثار فرهنگی موجود در خارج از مرزهای ایران، بخشی از هویت ما هستند. حفظ و گسترش آن‌ها وظیفه‌ای ملی است. نگاه حکمرانیِ فرهنگ‌پایه یعنی هم به داخل کشور توجه کنیم و هم در سرزمین‌های دور فرهنگ و اندیشه‌های خود را تقویت و ترویج دهیم.

وی با بیان اینکه از نظر فکری و فرهنگی، ضروری است که اندیشمندان، صاحبان قلم، و کسانی که دل در گرو ایران عزیز، اسلام، قرآن و مکتب اهل‌بیت(ع) دارند، بیش از پیش تلاش کنند؛ افزود: موضوعات مهمی مانند مسئله فلسطین، امت اسلامی، جنگ اخیر ۱۲ روزه و حتی دوران دفاع مقدس در جهان اسلام، فرصت‌هایی هستند که باید از آن‌ها بهره گرفت و با استفاده درست از ظرفیت کتاب و تولید اندیشه، وظیفه خود را به‌درستی انجام داد.

قالیباف با تاکید بر اینکه اهمیت کتابخانه مجلس در این است که حافظه تاریخی این کشور در آن گرد آمده است؛ تاکید کرد: این مزیتی است که فقط اینجا وجود دارد و در جای دیگر کمتر می‌توان نمونه‌ای شبیه به آن یافت. ممکن است کتابخانه‌های دیگری در حوزه‌های مختلف فعال باشند، اما اینجا مجموعه‌ای است که حدود ۱۲۰ سال اسناد و منابع تاریخی و پژوهشی در آن جمع‌آوری شده و با مدیریت دانش مناسب—به‌برکت زحمات فراوان همکاران در طول سالیان—سامان داده شده است.

رئیس مجلس تصریح کرد: مراکز پژوهشی و کتابخانه‌های دیگر که در کشور فعالیت می‌کنند، نباید فعالیت موازی با این کتابخانه انجام دهند. باید از این کار پرهیز کرد. در عوض، لازم است بر مزیت بی‌بدیل اینجا تمرکز کنیم؛ مزیتی که این کتابخانه را به مرجعیت اسناد و پژوهش‌های تاریخی تبدیل کرده است. باید این بخش را در اولویت قرار داد، آن را غنی‌سازی کرد، از ظرفیت آن بهره برد و آن را پیش برد تا این کتابخانه به قطب تولید فکر و دانش حکمرانی تبدیل شود.

وی با بیان اینکه ما نیازمند ارتباط مؤثر و مستمر میان این مرکز—به‌ویژه با توجه به مرجعیت اسناد آن—و نمایندگان مجلس و نخبگان هستیم؛ اعلام کرد: نباید از این موضوع غفلت شود. به‌ویژه نخبگانی که نقش تصمیم‌سازی برای تصمیم‌گیران کشور را دارند، به‌شدت به بهره‌گیری درست از این حافظه تاریخی نیازمندند.

قالیباف تصریح کرد: من که از نزدیک با نمایندگان مجلس ارتباط دارم و شما نیز بهتر از من می‌دانید، معتقدم که نمایندگان کمترین استفاده ممکن را از این مجموعه ارزشمند برای کار و مأموریت خود دارند. باید حتماً فرصتی فراهم شود تا این ارتباط تقویت شود؛ از همین رو تأکید می‌کنم که ارتباط مستمر و مؤثر با نمایندگان مجلس و نخبگان جامعه ضروری است. نخبگانی که برای حکمرانی کشور تصمیم‌سازی می‌کنند، باید از تجربه‌ها و اسناد گذشته عبرت بگیرند و بهره ببرند. از دست دادن این فرصت به هیچ قیمتی پذیرفتنی نیست، زیرا آثار آن در تصمیمات امروز و فردای کشور بسیار مؤثر خواهد بود.