سبک زندگی اسلامی بنا کردن زمینه های فردی و اجتماعی زندگی بر اساس اسلام است
حجت‌الاسلام مصطفی اسکندری، عضو هیأت علمی پژوهشگاه اندیشه سیاسی اسلام در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری رسا با اشاره موضوع سبک زندگی اسلامی گفت: سبک زندگی اصطلاحی است که در جامعه‌شناسی مطرح شده و منظور از آن الگوها و شیوه‌های رفتار فرد در بهره بردن از زندگی است.
وی افزود: این مطلب در میان جامعه‌شناسان به تازگی رایج شده است اما باید گفت این مطلب از قدیم وجود داشته است، به عنوان مثال در کتاب‌های روایی شیعه مانند اصول کافی جلد 6 با عنوان زی و تجمل این سخن ذکر شده است.
نویسنده و پژوهشگر حوزوی خاطرنشان کرد: مرحوم علامه مجلسی در بحارالانوار جلد 71 و مرحوم شیخ حر عاملی صاحب وسائل الشیعه در عنوان «احکام العشره» این نکات را طرح کرده‌اند؛ البته باید دانست این اصطلاح قلمرو وسیع و حوزه گسترده‌ای را شامل می‌شود.
سبک زندگی یعنی زمینه فردی و اجتماعی زندگی را بر اساس اسلام بنا کنیم
وی با اشاره به اینکه سبک زندگی را می‌توان به دو بخش فردی و اجتماعی تقسیم کرد، ادامه داد: بخشی که به زندگی فردی و خانوادگی زیرمجموعه‌هایی مانند نوع پوشش و لباس، تفریح و سرگرمی، نوع تغذیه و آداب غذایی، اسباب و اثاثیه منزل، نوع خودرو، میزان و تنوع مصرف، و مسافرت را در برمی‌گیرد.
حجت‌الاسلام اسکندری ابراز داشت: بخشی دیگر به موضوع زندگی اجتماعی و بیرون از خانه ارتباط می‌یابد، در اینجا رفتارهایی مانند عادات و رسوم، شیوه برخورد و سخن گفتن با دیگران، شیوه برپایی مراسم و جشن‌ها، نوع تعامل با دیگران، وجدان کاری، و مسؤولیت‌پذیری از موارد موضوع زندگی اجتماعی بازمی‌گردد.
وی افزود: معنای سبک زندگی اسلامی این است که زمینه‌های فردی و اجتماعی زندگی را با دین تطبیق دهیم.
عضو هیأت علمی پژوهشگاه اندیشه سیاسی اسلام با اشاره به اینکه به یک معنا می‌توان گفت علمای گذشته مباحث سبک زندگی دینی را مطرح کرده‌اند، ادامه داد: مرحوم علامه مجلسی(ره) پس از جمعآوری بحارالانوار، به جمعآوری کتاب حلیة‌المتقین پرداخته اما زبان این کتاب متعلق به 400 سال پیش است و امروز کارایی گذشته را ندارد.
وی خاطرنشان کرد: بازنویسی حلیة‌المتقین و اضافه کردن مطالب جدیدی به آن برای ایجاد سبک زندگی دینی اسلامی مؤثر است.
غرب از همه راه‌ها فرهنگ خود را به جهانیان عرضه کرده است
حجت‌الاسلام اسکندری با اشاره به اینکه برای مقابله با فرهنگ غرب باید شیوه‌های آنان را بشناسیم، افزود: باید بدانیم آنان چگونه وارد فرهنگ جامعه ما شدند، اگر به شیوه‌های آنان نگاه کنیم درمی‌یابیم آنان از همه وسایل موجود بهره بردند.
وی اظهار داشت: غرب با استفاده از نظام آموزشی، کتاب‌های درسی، الگوها و گروه‌های مرجع مانند هنرپیشه‌ها و بازیکنان، عروسک‌ها و رسانه‌ها برای به دست گرفتن فرهنگ استفاده می‌کنند و تنها به یک زمینه اکتفا نمی‌کند.
عضو هیأت علمی پژوهشگاه اندیشه سیاسی اسلام با بیان اینکه اگر بخواهیم با غرب مقابله کنیم باید کاری همه جانبه انجام دهیم، ابراز داشت: البته در برخی از روش‌های غرب باید تغییراتی دهیم مانند اینکه گروه‌های مرجع را از هنرپیشگان و بازیکنان به سایر گروه‌ها مانند دانشمندان و علما تغییر دهیم و آنان را به عنوان الگو مطرح کنیم.
وی گفت: باید جنبه‌های مختلفی از اسلام را به مردم بشناسانیم، به عنوان مثال یکی از مشکلات ما این است که مردم گمان می‌کنند اسلام برای لذت و تفریح هیچ برنامه‌ای ندارد یا گمان می‌کنند؛ یگانه راه لذت بردن روی آوردن به محرمات است.
حجت‌الاسلام اسکندری اظهار داشت: اسلام هم برای تفریح و سرگرمی مردم برنامه‌ریزی کرده است، و باید راه‌های حلال آن را برای مردم بیان کنیم، ما در بیشتر مجالس به بیان محرمات و عذاب‌های ناشی از آن پرداختیم.
وظیفه مبلغان بیان سبک زندگی اسلامی برای مردم است
وی با بیان اینکه فناوری یک امر خنثی است و منافاتی با نوع زندگی اسلامی ندارد، اضافه کرد: به عنوان مثال فناوری‌های ارتباطاتی را می‌توان در مسیر صحیح یا غلط آن به کار گرفت، اما در این به کارگیری، معیارها و شاخص‌هایی وجود دارد که باید حتما به آن توجه شود.
عضو هیأت علمی پژوهشگاه اندیشه سیاسی اسلام با بیان اینکه اسلام معیارهایی کلی برای ایجاد سبک زندگی اسلامی بیان کرده است، ادامه داد: به عنوان مثال یکی از این معیارها را می‌توان جمال و زیبایی دانست؛ اسلام هیچ وقت نمی‌خواهد جامعه یک جامعه ژولیده باشد در روایات بسیاری داریم که خداوند زیبا است و دوست دارد که جمال را در افراد ببیند، البته با این توجه که این جمال و زیبایی نباید سبب غقلت دیگران باشد.
وی به معیار دیگری برای سبک زندگی اسلامی را مطرح کرد و گفت: ثروتمند بودن جامعه موضوعی است که اسلام در نظر گرفته است و نمی‌خواهد یک جامعه فقیر و گدا بپروراند، از طرفی ثروتمند بودن را مد نظر داشته اما در ضمن پرهیز از دنیاطلبی و دل بستن به دنیا را نیز در نظر گرفته است؛ به صرفه‌جویی و محدودیت در مصرف توجه نشان داده است و هر چیزی را که با حاکمیت و یاد خدا منافات داشته باشد منفور دانسته است.
حجت‌الاسلام اسکندری خاطرنشان کرد: همچنین وظیفه مبلغان بیان سبک زندگی برای مردم است، این مطالب در کتاب‌ها وجود دارد اما ما آن را بیان نکردیم، کسانی مانند علامه مجلسی به این فکر رسیدند که این کتاب‌ها را به فارسی بازگردانند، که در زمان خود به این کار دست زدند.
وی ادامه داد: در این زمان نیز باید این کار انجام شود و امروز هم جای این کارها وجود دارد، در سال گذشته کتاب مفاتیح الحیاة آیت‌الله جوادی آملی منتشر شد که نمونه‌ای از این کار بود و چاپ‌های متعددی داشته است.
ضرورت استفاده از بیان هنری در ارائه سبک زندگی
این نویسنده و پژوهشگر حوزوی با اشاره به اینکه چاپ‌های متعدد کتاب مفاتیح‌الحیاة نشان‌دهنده این است که این قبیل کتاب‌ها مورد استقبال مردم قرار گرفته است و مردم به این موضوع علاقه‌مند هستند؛ اما باید دانست که این کتاب‌ها کافی نیست و باید در این زمینه به تولید انبوه دست پیدا کنیم.
وی اظهار داشت: باید کتاب‌های مختلفی درباره سبک زندگی دینی تولید شود که با نسل جوان سازگار شود، همچنین الگوهایی دربرابر گروه‌های مرجع غربی مطرح شود مانند امام معصوم(ع)، اصحاب ائمه(ع)، علما و بعضی از رزمندگان، البته نه تنها در قالب‌های عادی بلکه باید از قالب‌های هنری مانند داستان، رمان و فیلم نیز استفاده کنیم.
حجت‌الاسلام اسکندری ادامه داد: یکی از راه‌کارهای اسلامی کردن سبک زندگی طراحی برنامه‌های اقتصادی و اجتماعی بر اساس آموزه‌های فرهنگی و اسلامی است.
وی اظهار داشت: تا کنون و پس از انقلاب اسلامی پنج برنامه توسعه به اجرا گذاشته شده است که روالی که در این پنج برنامه داشته‌ایم، اسلامی نبوده است؛ 4 برنامه از این برنامه‌های توسعه بر اساس لیبرالیسم تنظیم شده و طبیعی است که این‌ها سبک زندگی دیگری غیر از اسلام را در زندگی مردم به وجود می‌آورد و بیرون کردن آن از زندگی مردم به راحتی ممکن نخواهد بود.
عضو هیأت علمی پژوهشگاه اندیشه سیاسی اسلام اظهار داشت: برای ایجاد سبک زندگی اسلامی باید از ریشه‌ها شروع کنیم؛ امروزه در نظام آموزشی و نظام دانشگاهی ما خدا مطرح نیست، اگرچه در کنار درس‌ها 4 واحد درس معارف گذاشتیم اما خدا در این نظام آموزشی حضور ندارد.
علوم انسانی وابسته به دیدگاه مکاتب نسبت به انسان است
وی با اشاره به اینکه در برنامه‌ها و سریال‌های صدا و سیما نیز با مشکلات بسیاری مواجه هستیم، ادامه داد: ممکن است سریال فاخری نیز تولید شده باشد؛ اما نوع سریال‌هایی که از سیما پخش می‌شود همان مدل‌های زندگی غربی را مطرح می‌کنند و یکی از موانع ایجاد سبک زندگی دینی وجود برنامه‌های این چنینی صدا و سیما است.
حجت‌الاسلام اسکندری ادامه داد: وظیفه حوزه علمیه طرح مجدد آموزه‌های اسلام با زبان روز است، نه فقط به صورت عربی ما امروز باید به عربی بپردازیم؛ اما کتاب‌ها را باید به فارسی بنویسم و منبرها را با این وسیله تغذیه و مفیدتر کنیم؛ کتاب‌های ما چون به زبان عربی است، در جهان خواننده ندارد.
وی با اشاره به ضرورت اسلامی‌سازی علوم انسانی خاطرنشان کرد: امروز برخی معتقد هستند که علوم اسلامی و غیر اسلامی ندارد، در علوم انسانی نوع دیدگاه‌های نسبت به انسان در آن تأثیرگذار است؛ نمونه‌اش هم وجود دو نظام لیبرالیسم و کمونیست داشتیم که مبتنی بر دیدگاه مختلف آنان از انسان بود.
این نویسنده و پژوهشگر حوزوی اظهار داشت: به عنوان مثال در اقتصاد، اسلام نظامی را معرفی کرده است اما متأسفانه در مجامع علمی به آن پرداخته نشده است؛ شاید اولین کتابی که در این زمینه کار شده است کتاب اقتصادنا است.
وی ابراز داشت: در زمینه‌های دیگر جامعه نیز هم همین‌طور است دانشگاه‌های ما باور نکردند که اسلام نظام دارد و به خارج کردن سبک زندگی اسلامی نرفتند؛ از این رو برنامه‌های ما برگرفته از غرب است و باید در این زمینه تغییر اساسی داده شود./914/ت301/ن