خواندن آیةالکرسی سبب تقویت حافظه می‌شود
به گزارش خبرگزاری رسا، کتاب«نسیم هدایت، رهنمودهای بزرگان به طلاب جوان» تدوین شده از سوی علی وافی، دربردارنده چهل پرسش و پاسخ درباره آداب و رموز طلبگی و صد‌ها نکته آموزنده درباره شیوه طلبگی است.
با توجه به اهمیت طرح این مباحث برای طلاب به ویژه طلاب جوان و تازه‌وارد به حوزه‌های علمیه، خبرگزاری رسا اقدام به انتشار بخشی از محتوای این کتاب کرده است.
در فصل هفدهم این کتاب، در بخش پیوست‌ها می‌خوانیم:
اهمیت یادداشت مطالب
آیت‌الله رضا استادی:
به نظر بنده بیش از مسأله حافظه، باید به یادداشت کردن مطالب بکر و تازه و علمی و سازنده مقید بود. ممکن است کسی در همه ابعاد، حافظه نداشته باشد و تحصیل آن هم برایش میسر نباشد، از ضبط و یادداشت نباید غفلت کرد و از مثل مرحوم آیت‌الله شهید مطهری باید آموخت که چه اندازه به یادداشت مطالب اهمیت می‌داده است به طوری که اکنون یادداشت‌های او به صورت کتاب نشر یافته است.
در پاسخ سؤال قبل گفته شد که یکی از عوامل مهم، یادداشت نکردن است. عامل دیگری که می‌تواند، موجب فراموشی یک مطلب شود، اکتفا به یک بار مطالعه کردن است. از اساتید شنیده‌ایم و نوشته‌اند که «الدرس حرف و التکرار الف» تکرار برای فراموش نشدن بسیار مؤثر است.
تمرکز افکار
در مورد شهید آیت‌الله مطهری(ره) نقل می‌کنند که ایشان عادت داشت وقتی که به نوشتن کتابی مشغول است، فقط همان را بحث کند، یعنی سعی می‌کرد فکر خود را چند جای مختلف درگیر نکند. درگیری فکر، در چند موضع گوناگون، از عوامل تضعیف حافظه است. کار روی یک نسخه از کتاب، در حافظه بسیار مؤثر است.
به عقیده روان شناسان، تصور حضور در یک صحنه یا شرایطی که انسان در نظر دارد در آن صحنه یا شرایط قرار بگیرد، از عوامل ضد فراموشی و تقویت حافظه است. مثلا اگر فردا تصمیم دارید که به بانک بروید، ولی فراموش می‌کنید؛ صحنه‌ای را در ذهن مجسم کنید که در بانک مشغول شمارش پول هستید. همین صحنه سازی ذهنی از عوامل تقویت حافظه است. تکرار درس نیز در عدم فراموشی مؤثر است.
به کارگیری صحیح حافظه
حافظه، معجونی از دو بعد «مادی» و «معنوی» است. عدم به کارگیری صحیح حافظه موجب ضعف آن می‌گردد که این امر به نوبه خود افت تحصیلی را به همراه دارد. یکی از مهم‌ترین عوامل ضعف حافظه، عدم به کارگیری آن است. برای تقویت حافظه باید به تمرکز، تداعی و تکرار، توجه شود.
عوامل حفظ و تقویت حافظه از دیدگاه معصومین(ع)
ناگفته پیداست برای رسیدن به حد ایده آل حافظه، عوامل گوناگونی دخالت دارند و توجه و پرداختن به همه آن‌هاست که حافظه ما را به درجه مطلوب از فعالیت آن می‌رساند.
تکیه بی دلیل به یک و یا چند مورد و غفلت از موارد دیگر، کاری است ناصواب که به هیچ عنوان ما را به مقصود نخواهد رساند. اما در اینجا، تنها به بیان پاره‌ای از عوامل تقویت آن با استفاده از بیانات پیشوایان معصوم دینی می‌پردازیم:
علاقه و قصد قوی برای یادگیری:
داشتن انگیزه و علاقه و مشخص بودن هدف از مطالعه یک مطلب، یا بررسی یک واقعه و جریان خارجی، نقش مهمی در به یاد سپاری و حفظ آن در حافظه دارد.
هرگاه مطلبی با علاقه خوانده شود دقائق آن فهمیده شده و ضمنا در ذهن بهتر باقی خواهد ماند. اما علاقه نداشتن به یک مطلب موجب مطالعه گذرا و سرسری بوده و هیچگاه جای خاصی را در حافظه پیدا نخواهد کرد.
قال علی: من احب شیئا لهج بذکره
هر که چیزی را دوست بدارد همواره زبانش به آن چیز گویاست.
نوشتن مطالب:
جایگاه و اهمیت علم و دانش اندوزی که اولیاء دین نیز بر آن تأکید و اصرار دارند بر کسی پوشیده نیست. اما باید توجه داشت که علم، تنها با خواندن و مطالعه به دست نمی‌آید. علم در واقع آن بخش از خوانده‌هاست که در ذهن استقرار یابد و در وقت لزوم به یاد آید.
از آنجا که هیچ حافظه‌ای نیست که تمام مطالب خوانده شده را در خود حفظ کند باید ذهن را در حفظ مطالب یاری کرد و یکی از مؤثرترین راه‌های کمک به حافظه، نوشتن مطالب است...
خلاصه کردن مطالب، به همراه داشتن قلم و کاغذ در همه اوقات، علامت زدن مطالب مهم کتاب‌ها، نوشتن حاشیه بر مطالب و... مورد توصیه بزرگان است.
البته باید دانشت که یادداشت و نوشتن، تنها یک وسیله است و نه هدف. هر نوشته‌ای باید خوب فهمیده شود که با دیدن آن نوشته تمام مطالب و جزئیات به یاد آورده شود.
قال الصادق: اکتبوا فانکم لا تحفظون حتی تکتبوا
بنویسید، زیرا هر چیزی تا نوشته نشود در خاطر نمی‌ماند.
دقت و تفکر در مطالب:
... برای آن‌که مطالب بهتر و بیشتر در حافظه باقی بماند لازم است پس از مطالعه هر مطلبی دقایق و یا حتی ساعاتی پیرامون آن اندیشه شود، که این اندیشه موجب برکت یافتن معلومات ذهنی و توسعه فعالیت قوه عقلی خواهد گردید.
قال الصادق: کثرة النظر فی الحکمة تلقح العقل
دقت زیاد در مطالب علمی، نیروی عقلانی را بارور می‌سازد.
تکرار مطالب:
تکرار و انجام چند باره هرکاری، گرچه در ظاهر امری است ملال آور و موجب خستگی، اما بسیار مفید است... بدون تکرار، مطلب عمق لازم را در ذهن پیدا نکرده و نمی‌تواند مدت زیادی در حافظه باقی بماند.
کان رسول الله: اذا حدث الحدیث أو سئل عن الامر کرره ثلاثا ...
روش رسول خدا(ص) چنان بود که هرگاه تکلم می‌فرمودند و یا از امری مورد پرسش قرار می‌گرفتند سه مرتبه تکرار می‌کردند.
بحث و مناظره:
ماندگاری مطالب در حافظه از طرفی نیازمند تکرار است و نباید با یک بار خواندن، امید زیادی به استقرار مطلب در ذهن داشت و از طرفی طرح سؤال و جواب، تأثیر شگرفی در روشن شدن زوایای موضوع مورد مطالعه داشته و به یادگیری و حفظ مطالب کمک می‌نماید. از این‌رو یکی از مؤثرترین روش‌ها برای فهم صحیح و تکرار مطالب، روش بحث و مناظره است...
قال رسول الله(ص): تذاکروا و تلاقوا و تحدثوا، فان الحدیث جلاء القلوب
با یکدیگر مذاکره و ملاقات و مباحثه نمایید زیرا مباحثه سبب صیقل دل‌هاست.
تجربه اندوزی:
بخشی از عقل آدمی که آن را «عقل الطبع» تعبیر می‌کنند قابل رشد نبوده، و هر کس حدی از آن را به عنوان موهبت الهی با خویش دارد. اما بخشی از عقل تحت عنوان «عقل التجربه» با افزایش تجربه‌ها رو به رشد نهاده و به درجات کامل‌تر می‌رسد.
عدم توجه به تجربه‌ها و بی بهره گذاردن عقل از آن‌ها، در واقع ایجاد مانعی است در راه رشد و تعالی آن، که موجب محرومیت از امتیازات بالای علمی و فکری خواهد شد...
قال علی: العقل غریزة تزید بالعلم و التجارب
عقل غریضه‌ای است که با علم و تجربه‌ها زیاد می‌شود.
قرائت قرآن:
بسیار قرآن خواندن تأثیر عجیب و فوق‌العاده مهمی در تقویت حافظه دارد. حفظ کردن آیات و سوره‌های قرآن علاوه بر این‌که شفا و رحمت برای مؤمنین است در باروری نیروی حافظه نیز بسیار مؤثر است...
قرآن خود را به عنوان نوز معرفی می‌کند و بدیهی است که ارتباط با نور هر چیز تاریک را روشن می‌سازد و وقتی نور قرآن وارد حافظه شود، علم نیز در حافظه توقف نداشته و سردرگم نیست.
قال رسول الله: ثلاثة یذهبن النسیان و یحدثن الذکر: قراءة القرآن و السواک و الصیام
سه چیز فراموشی را بین می‌برد و حافظه می‌آورد: تلاوت قرآن، مسواک زدن و روزه
خواندن آیةالکرسی:
در بعضی کتب تفسیری حدود 30 فایده برای آیةالکرسی نقل شده است. از جمله این‌که، آنچه حفظ کرده فراموش نمی‌کند و هرلحظه بخواهد می‌تواند از آن استفاده کند و نیز آیةالکرسی موجب تقویت حافظه است...
ذکر خدا:
هنگامی که نام خدا برده می‌شود یک دنیا عظمت، قدرت، علم و حکمت در قلب انسان متجلی می‌گردد... با توجه به این‌که غفلت‌ها و معاصی، زنگار فکر و حافظه بوده و ذکر الهی مانع غفلت و گناه است، تأثیر ذکر دائمی خدا بر حافظه، کاملا روشن است.
قال علی: دوام الذکر ینیر القلب و الفکر
پیوسته به یاد خدا بودن، دل و فکر آدمی را روشن می‌کند.
شایان ذکر است، علاقه‌مندان به تهیه این کتاب می‌توانند به انتشارات شفق به نشانی قم ـ خیابان شهدا ـ کوچه 22 مراجعه کنند یا با شماره 7741028 پیش شماره 0251 تماس بگیرند./997/پ202/ن