اثرات وضعی ربا بر اقتصاد جامعه / سیستم بانکی باید شفاف‌تر عمل کند
حجت‌الاسلام سید محمد ضیاء فیروزآبادی، عضو هیأت علمی دانشگاه مفید در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری رسا، در پاسخ به این پرسش که« چه کنیم که ریشه ربا در جامعه قطع شود؟» با اشاره به انواع ربا در شریعت اسلام، گفت: بحث اصلی ما درباره ربای در قرض است که اضافه گرفتن در آن به صورت مشروط، ربا و حرام است.
وی ادامه داد: ربا اختصاص به دین اسلام ندارد و در سایر ادیان مانند یهودیت و مسیحیت به شدت مورد تقبیح قرار گرفته است، حتی در دین یهود، مسأله ربا یکی از محرمات بزرگ شمرده می‌شود، دین اسلام نیز ربا را حرام دانسته و گیرنده و دهنده آن را محارب با خدا می‌داند.
ضعف سیستم بانکی
این استاد حوزه و دانشگاه، با اشاره به عملکرد بانک‌ها در گسترش ربا اظهار داشت: بخشی از مسائل ربا به عملکرد سیستم بانکی بر می‌گردد و قوانین بانک‌داری اسلامی بدون ربا در مقام عمل اجرا نمی‌شود، هر چند در بحث نظریه‌پردازی درباره مسائل ربوی مشکلاتی وجود دارد.
وی افزود: باید بعد از گذشت سی سال از انقلاب اسلامی، بانک‌داری بدون ربا اجرا شود، ولی به جای آن بهره و سود بانکی به شدت در حال افزایش است، حتی جریمه تأخیر را که حرام است، با نام وجه التزام بازپرداخت، علناً اجرا می‌کنند، درحالی‌که این کلاه شرعی است و با دلایلی مانند منافع بانکی نمی‌شود، حرام خدا را حلال کرد.
بدبینی مردم به نظام اقتصادی کشور
عضو هیأت علمی دانشگاه مفید یادآور شد: مردم نسبت به نظام اقتصادی اسلام بدبین شده‌اند و تصور می‌کنند که نظام اسلامی قادر به حل مسائل مالی آن‌ها نیست و این به ضعف بانکی کشور بر می‌گردد.
وی تأکید کرد: مردم باید متوجه شوند که ربا اگر به خاطر اضطرار هم پرداخت شود، اثرات وضعی و خطرناکی برای اقتصاد جامعه دارد و اقتصاد را به نابودی و تزلزل سوق می‌دهد.
افزایش حیله شرعی
حجت الاسلام فیروزآبادی، افزایش حیله شرعی در بین متدینین جامعه را از عوامل دیگر شیوع ربا دانسته و بیان کرد: معامله سالم با ربا فرق دارد و نمی‌توان به نام سود و نزول، معامله کرد و به آن مشروعیت داد.
وی ادامه داد: همه فقها کلاه شرعی و دور زدن قوانین را حرام می‌دانند، حیله ربوی یکی از آسیب‌های بزرگ در جامعه است، معامله ربوی هر چند اسم معامله سودآور را دارد، اما هیچ نفعی برای جامعه نداشته و تولید ملی و سرمایه کشور را نابود می‌کند.
مشخص شدن مصادیق ربا
این استاد حوزه و دانشگاه، اظهار کرد: باید مفهوم و مصادیق ربا در جامعه مشخص شود و میزان نقش قدرت خرید و تورم در معاملات ربوی برای مردم تبیین شود تا جامعه متوجه شود که چه معاملاتی ربوی است.
وی افزود: الآن در بحث ماهیت پول، دچار مشکل هستیم، بعضی پول را ملاک در معاملات می‌دانند و برخی قدرت خرید را اصل می‌دانند و این‌ها مسائلی است که در ربا نقش اساسی دارد.
کم اعتقادی جامعه نسبت به ربا
عضو هیأت علمی دانشگاه مفید خاطر نشان کرد: مشکل دیگر در بحث ربا، کم اعتقادی جامعه نسبت به مفاهیم دینی مانند قرض‌الحسنه است، جامعه از آثار اجتماعی قرض بدون ربا، غفلت می‌کنند.
وی تصریح کرد: اگر قرض دادن در اسلام هجده برابر صدقه دادن ارزش و ثواب دارد، چرا سنت قرض‌الحسنه و برکات آن را تبلیغ نکنیم تا بانک‌ها و بالتبع مردم به سوی آن بروند.
ربا و عزم همگانی
حجت الاسلام فیروزآبادی،عزم جدی جامعه برای ریشه‌کنی ربا را مهم ارزیابی کرده و گفت: حوزه‌های علمیه با همکاری مسؤولین اجرایی کشور به ویژه بانک مرکزی، باید برای ریشه‌کنی ربا و نهادینه کردن بانک‌داری بدون ربا تلاش کنند.
وی ادامه داد: البته شورای فقهی در بانک مرکزی فعال است و کارهای زیادی انجام داده‌اند، اما در مرحله اول باید نواقص قانون بانک‌داری بدون ربا حل شود و در مراحل بعد قوانین به درستی در بانک‌ها لینک و اجرا شود.
افتتاح بانک اسلامی کامل
حجت الاسلام فیروزآبادی، ابراز داشت: پیشنهاد می‌شود که یک نمونه بانک صد د‌ر‌‌صد اسلامی در کشور تأسیس شود تا ملاک کار بانک‌ها قرار گرفته و گسترش یابد.
وی یادآور شد: البته در سال‌های قبل تصمیماتی درباره بانک اسلامی بدون ربا و بر اساس قوانین اسلامی گرفته شد، ولی اجرا نشد، ما باید یک نمونه را آزمون و خطا کنیم و به جامعه ارائه کنیم و مطمئن باشیم که جواب اقتصاد جامعه را خواهد داد.
ترویج قرض‌الحسنه در کشور
عضو هیأت علمی دانشگاه، ترویج قرض‌الحسنه را در کشور از دیگر راه‌کارهای مهم ریشه‌کنی ربا برشمرد و گفت: نباید گفت که بانک قرض‌الحسنه درست کنیم، باید فرهنگ قرض‌الحسنه را در جامعه گسترش دهیم، قرض‌الحسنه حسابش از بانک جدا است.
وی خاطر نشان کرد: باید صندوق‌هایی در جامعه به جای بانک ربوی ایجاد کرد که انتظار سود و بهره نداشته باشد، مردم برای جهیزیه و ازدواج و مانند آن نیاز به وام و قرض دارند، با این صندوق‌های قرض‌الحسنه اسلامی می‌توان مشکل مردم را به صورت مشروع و مورد قبول اسلام حل کرد.
شفاف شدن سیستم بانکی
این استاد حوزه و دانشگاه در پایان یاد آور شد: البته سیستم بانکی ما نیز باید شفاف‌تر عمل کند، اگر عملکرد سیستم بانکی شفاف باشد، مردم اعتماد بیشتری به بانک‌های کشور می‌کنند و حرکت اسلامی نمودن بانک‌ها و جدا شدن از معاملات ربوی، سریع‌تر می‌شود.
شایان ذکر است، مقام معظم رهبری در دیدار جوانان خراسان شمالی به ارائه فهرستی از آسیب‌های سبک زندگی پرداختند و بیست پرسش مطرح کردند، پرسش‌های زیر بخشی از پرسش‌های مطرح شده از سوی مقام معظم رهبری است:
چرا فرهنگ کار جمعی در جامعه ما ضعیف است؟
علت کار گریزی چیست؟
چرا در روابط همسایگی‌مان رعایت‌های لازم را نمی‌کنیم؟
چرا در زمینه فرهنگ رانندگی، مردمان منضبطی به طور کامل نیستیم؟
حد زادوولد در جامعه ما چیست؟
الگوی تفریح سالم چیست؟
نوع معماری در جامعه ما چگونه است؟ چقدر متناسب با نیازهای ماست؟
در بین ما دروغ چقدر رواج دارد؟
چرا در برخی از بخش‌های کشورمان طلاق زیاد است؟
علت پرخاشگری و بی‌صبری در میان بعضی از ماها چیست؟
چقدر به قانون احترام می‌کنیم؟ علت قانون گریزی در برخی از مردم چیست؟
انضباط اجتماعی در جامعه چقدر وجود دارد؟
وجدان کاری در جامعه چقدر وجود دارد؟
چرا برخی از حرف‌های خوب، ایده‌های خوب، در حد رؤیا و حرف باقی می‌ماند؟
چه کنیم که ریشهٔ ربا در جامعه قطع شود؟
آپارتمان‌نشینی چقدر برای ما ضروری است؟
تجمل‌گرایی چیست؟ بد است؟ خوب است؟ چقدرش بد است؟ چقدرش خوب است؟
چرا در بین بسیاری از مردم ما مصرف‌گرایی رواج دارد؟
چرا پشت سر یکدیگر حرف می‌زنیم؟
چرا در برخی از بخش‌های کشورمان روی آوردن جوان‌ها به مواد مخدر زیاد است؟
چرا صلهٔ رحم در بین ما ضعیف است؟
آپارتمان‌نشینی چقدر برای ما ضروری است؟ چقدر درست است؟
طراحی لباسمان چقدر متناسب با نیازهای ما و عقلانی و منطقی است؟
آرایش در بین مردان و زنان چقدر درست است؟
آیا ما در معاشرت‌های روزانه، به همدیگر به طور کامل راست میگوییم؟
بعضی‌ها با داشتن توان کار، از کار می‌گریزند؛ علت کار گریزی چیست؟
علت پرخاشگری و بی‌صبری و نا بردباری در میان بعضی از ماها چیست؟
حقوق افراد را چقدر در رسانه‌ها ، در اینترنت و... مراعات می‌کنیم؟
تولید کیفی در بخش‌های مختلف، چقدر مورد توجه و اهتمام است؟
چرا به ما میگویند که ساعات مفید کار در دستگاه‌های اداری ما کم است؟
چرا در بعضی از شهرهای بزرگ، خانه‌های مجردی وجود دارد؟ این بیماری غربی چگونه در جامعه ما نفوذ کرده است؟
چه کنیم که طلاق و فروپاشی خانواده، آنچنان که در غرب رایج است، در بین ما رواج پیدا نکند؟
چه کنیم که زن در جامعه ما، هم کرامت و عزتش حفظ شود، هم وظائف اجتماعی‌اش را انجام دهد و هم حقوق اجتماعی و خانوادگی‌اش محفوظ بماند؟
چه کنیم حق همسر، حق فرزندان رعایت شود؟/978/ت302/ن