بررسی و نقد یگه رایج در ایران با نظر به منابع اصلی یگهای
به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، پایان نامه «بررسی و نقد یگه رایج در ایران با نظر به منابع اصلی یگهای» پژوهشی از «علی محمد پور ابراهیم» به بررسی یگه رایج در ایران اهتمام ورزیده است.
بر اساس این گزارش، در چکیده این پایان نامه می‌خوانیم:
چکیده:
از جریان هایی که در ایران رشد چشم گیری یافته، یگه است. یگه در اصل خود یکی از مکتب‌های فلسفی هند و در زمره مکاتب راست باور (اَستیکه) هندویی است. صورتی از یگه در دهه چهل وارد ایران شد و در سال 1374، با رسمیت یافتن آن از سوی سازمان تربیت بدنی رشد فزون‌تری به خود گرفت. وجود بیش از 170 مرکز آموزش یگه با بیش از یک میلیون نفر فراگیر در ایران و نیز بیش از 250 عنوان کتاب درباره یگه نشانه هایی از این گسترش است. برای بررسی یگه رایج در ایران که گمان می‌شود نسبتی با یگه کلاسیک داشته باشد، نخست می‌باید مکتب یگه کلاسیک (پتنجلی یگه) با استفاده از منابع اصیل یگه ای معرفی گردد.
بر پایه مطالعات انجام گرفته این مکتب با استفاده از مبانی نظری سانکهیه، شالوده معرفت شناختی و جهان شناختی نظریه نجات را فراهم کرده و با ترکیب آن با راه عملی دست یابی به آن نظریه که ویژه مکتب یگه است، راه نجاتی را فرا روی سالک می‌نهد. هدف سالک در این مکتب شناخت خویشتن حقیقی و تمییز بین خود و نا خود است که در پرتو آن شخص به اتحاد با برهمن دست می‌یابد و به مقام زنده آزادی می‌رسد. پس از مطالعات یادشده برای بررسی یگه رایج در ایران ابتدا منابع یگه ای چاپ شده به فارسی بررسی شده تا محتوای علمی آن‌ها و میزان مطابقت مطالبشان با مکتب یگه کلاسیک سنجیده شود. سپس برای شناخت بهتر با مسؤولان انجمن یگه و مربیان و پیشکسوتان یگه در ایران مصاحبه انجام گرفته و فعالیت‌های آموزشی یگه و کم و کیف آن‌ها گزارش گردیده است.
پس از بررسی‌های پیش گفته پایان نامه به این نتیجه رسیده است که یگه رایج در ایران دارای نارسایی‌های فراوانی است و با یگه کلاسیک فاصله بسیاری دارد. اینک به برخی از آن‌ها اشاره می‌شود:الف) بیشتر منابع یگه ای چاپ شده در ایران از علمیت لازم برخوردار نیستند زیرا در تدوین آن‌ها از منابع اصیل استفاده نشده است. ب) این یگه صرفاً شکل ناقصی از هتهه یگه است. ج) منابع یگه در ایران به صورت بسیار سطحی به یگه پرداخته‌اند و در برخی موارد دارای اشتباهاتی در تعریف یگه و انواع و اقسام آن هستند. د) آموزش یگه در ایران به صورت ناقص ارائه می‌گردد این آموزش‌ها صرفاً شامل تعداد اندکی از آسنه های یگه است. می‌توان ادعا کرد که آموزش یگه در این سطح هم در ایران به بلوغ نرسیده است. هـ) نظام آموزش یگه در ایران دارای انسجام سازمانی نیست و سلایق مربیان در آن نقش مهمی دارد. و) در ایران یگه به عنوان یک رشته ورزشی معرفی شده است و روشی برای کسب آرامش.
کاربردهای چهارگانه یگه:
1ـ در کاربردهای عمومی و رایج، یگه را به پدیده هایی اطلاق می‌کنند که در جوهر خود شاید بیشتر نوعی ورزش یا روشی برای تندرستی باشد.
2ـ از طرفی یگه را به طور شایع معادل ریاضت به کار می‌برند و مرتاضان را از هر نوعی که باشند یگی می‌خوانند.
3ـ علاوه بر این دو کاربرد یگه در نجات شناسی هندویی عنوانی است معادل (راه) یا (طریق) که بر هر یک از راه‌های سه‌گانه نجات، یعنی طریق عمل، طریق معرفت و طریق دلدادگی اطلاق می‌کنند.
4ـ در معنای خاص کلمه به ویژه وقتی سخن از فلسفه و عرفان هندو می‌گویند یگه یکی از شش مکتب نجات هندویی است. یگه را در این کاربرد باید روشی برای توقف کامل کلیه کنش‌های ذهن دانست که البته نه برای کسب توانایی‌های فوق عادی یا صرف به دست آوردن سلامت جسمانی و روانی بلکه برای برطرف کردن جهالت محنت آفرین ناشی از عدم تمییز خویشتن حقیقی خویش از ماده مطرح می‌شود.
مبانی نظری یگه:
1ـ معرفت شناسی یگه:
مکتب یگه در معرفت شناسی تابع مکتب سانکهیه است. از طرفی معرفت شناسی و کل زیر ساخت های فلسفه یگه در پی نظامی است که با آن بتواند لزوم خاموش کردن تموجات ذهن را برای دست یابی به معرفت نجات بخش توجیه کند.
2ـ هستی شناسی و جهان شناسی یگه:
شناخت وجود و جهان هرگز نخستین و مهم ترین دغدغه یگه نبوده است. به همین سبب پتنجلی به موضوع پرکریتی (ماده) و کیفیت‌های آن (گونه‌ها) فقط به طور گذرا، آن هم برای تبیین رابطه آن با زندگی روانی ـ ذهنی و با موضوع نجات می‌پردازد. در این خصوص یگه از تلاش‌های جهان شناختی نویسندگان مکتب سانکهیه بهره برداری می‌کند.
3ـ خداشناسی یگه:
از آن جا که مکتب یگه از طرفی با سانکهیه در بخش وسیعی از اندیشه مشترک است و از طرف دیگر بر باور به خدا پای می‌فشرد آن را احیاناً (سانکهیه خداباور) خوانده‌اند. خدا در یگه عبارت از نفس متعالی و وجودی کامل است که از همه نفوس متمایز و برتر است. او بر همه کس و همه چیز قاهر و چیره است و توانایی و دانایی او را حدی نیست.
تاریخچه حضور یگه در ایران:
برخی صاحب نظران و نویسندگان در زمینه یگه بر این باورند که پیشینه یگه در ایران بسیار دیرینه‌تر از تاریخ معاصر است. استناد آنان به سنگ نوشته‌ها و تصاویر کشف شده در تخت جمشید است. با توجه به تمدن کهن ایران زمین این دیدگاه دور از ذهن به نظر نمی‌رسد. اما اثبات این ادعا پژوهشی کامل و دقیق و نیز اسناد و شواهدی بیش از این می‌طلبد. درباره پیشینه یگه در دوران جدید به دلیل نبود اسناد و مدارک کافی در این خصوص و نیز سازمان یا مرکزی که از ابتدا متولی یگه در ایران باشد، نمی‌توان به صورت قاطع تاریخ دقیقی را مشخص کرد اما از بررسی منابع موجود درباره یگه و نیز مصاحبه با دست اندر کاران انجمن یگه چنین به دست می‌آید که زمان شروع ترویج یگه در ایران به آغاز دهه چهل باز می‌گردد. در آن دوره مجید موقر با نوشتن مقالاتی در ماهنامه مهر سهم زیادی در آشنا نمودن جامعه ایرانی با یگه داشته است.
ارزیابی منابع نظری یگه ای ایرانی:
1ـ عدم تناسب یگه در ایران با یگه کلاسیک:
آن چه به عنوان یگه در ایران رایج است صرفاً شکل بسیار ناقصی از هتهه یگه است و اگر می‌بینیم که در ایران به یگه رایج اطلاق پتنجلی یگه یا راجه یگه می‌شود این به دلیل عدم آشنایی افراد با یگه کلاسیک و عدم شناخت نسبت به گونه‌های رایج یگه است.
2ـ نارسایی‌های منابع یگه ای در ایران:
بیشتر نویسندگان و مترجمان منابع یگه در ایران آشنایی کمی با مکتب یاد شده داشته و برخی با آن کاملاً بیگانه هستند تا آن جا که دست اندر کاران تعلیم یگه نیز به این واقعیت اعتراف دارند. هیچ خواننده‌ای با مطالعه این منابع آشنایی درست و کاملی با آموزه‌های فلسفی و نظری مکتب یگه پیدا نمی‌کند.
شایان ذکر است، پایان‌نامه «بررسی و نقد یگه رایج در ایران با نظر به منابع اصلی یگه ای» پژوهش پایانی «علی محمد پور ابراهیم»، برای اخذ مدرک کارشناسی ارشد دانشگاه ادیان و مذاهب قم است که در تابستان 1389 دفاع شده است و استاد راهنمای آن «علی موحدیان عطار» و استاد مشاور آن «حجت الاسلام باقر طالبی دارابی» است. /9193/پ201/ی