اراده استوار، کلید نهادینه سازی سبک زندگی اسلامی ایرانی در جامعه

امروز وجود تضادهای گوناگون فرهنگی و تبلیغ این تضادها از سوی برخی رسانه ها و وجود نگرش های متفاوت میان افراد جامعه سبب شده که افراد جامعه ناخواسته به فرهنگی گرایش پیدا کنند که ممکن است ضد اسلامی باشد. از سوی دیگر، تفاوت در نگرش های افراد به برخی طرح های فرهنگی سبب اجرای سلیقه ای این طرح های فرهنگی می شود. در این میان، نمایان سازی بعد زیبای طرح ارائه شده سبب جذب افراد جامعه به آن خواهند شد و این نشان دهنده اهمیت تبلیغ در جامعه است.

از این جهت معرفی و شناسایی سبک زندگی اسلامی و ارائه آن به جامعه نیازی بوده شیوه زندگی افراد جامعه را دگرگون خواهد ساخت. از این رو درباره اهمیت نهادینه کردن سبک اسلامی ایرانی در جامعه با حجت الاسلام و المسلمین غلامحسن محرمی، استاد حوزه و دانشگاه به گفت و گو نشستیم که در ادامه تقدیم خوانندگان می شود.

رسا - اگر منبرهای اسلامی را به عنوان رسانه در نظر بگیریم، روحانیان چه نقشی در تبلیغ عمومی شدن سبک زندگی اسلامی ایرانی دارند؟

منبر به عنوان رسانه اسلامی ابزار بسیار خوب و مفیدی بوده که ابتدا باید ظرفیت ها و مزیت های آن به درستی شناخت و سپس از آن استفاده کرد؛ اما در این میان، منبر به تنهایی کافی نیست و تبلیغ همگانی نیازمند ابزارهای گسترده تری است.

سبک زندگی اسلامی در جامعه، باید جریان سازی شود و حوزویان با داشتن اراده محکم و استوار، می توانند به تبلیغ این طرح بزرگ فرهنگی بپردازند. البته امروز زندگی مدرنیته به عنوان سبکی فراگیر در جامعه پذیرفته شده و تغییر آن دشواری های زیادی به همراه دارد.

رسا - آیا سبک زندگی مدرنیته با سبک زندگی اسلامی در تضاد است؟

یکی از مشکلات بزرگی که ما با آن روبه رو هستیم، گرایش بیش از اندازه افراد جامعه به سبک زندگی و تمدن گرایی غربی بوده که کشورهای بیگانه آن را در جوامع ما وارد کرده اند و امروز با استفاده از آن، فشار هایی با نام تحریم بر کشور ما وارد می کنند.

وابستگی به غرب از جمله تلاش های این کشورها برای کم رنگ کردن سبک زندگی اسلامی و جایگزین کردن فرهنگ غربی به جای فرهنگ اصیل اسلامی است. وابستگی از جمله دام هایی بوده که کشورهای غربی برای مسلمانان گسترانیده اند تا آنان را وابسته به خود کنند؛ بنا بر این، مسلمانان باید با هوشیاری هدف های این کشورها را بشناسند و از پیروی از آن ها خودداری کنند.

مسلمانان ابزارهای نیرومندی برای مقابله با گسترش فرهنگ غرب در جامعه اسلامی دارند. در گذشته ما شاهد بودیم که مرجعیت دینی با یک فتوا و تحریم کالاهای خارجی اقتصاد کشور های غربی را دچار رکود می کرد و این نشان دهنده قدرت مسلمانان و مرجعیت دینی است.

رسا - آیا امروز می توان همچون گذشته، استفاده از برخی کالاهای خارجی را تحریم کرد؟

امروز وابستگی در جامعه ما به شدت گسترش یافته و به همین سبب کشورهای غربی با استفاده از این ابزار و با تکیه به رشد مصرف گرایی، می تواند از تحریم های خود نتیجه به دست آورد.

رسا - اگر جامعه خود کفا شود، می توان سبک زندگی اسلامی را در جامعه نهادینه کرد؟   

اگر خودکفایی در جامعه صورت بگیرد و فرهنگ قناعت در جامعه نهادینه شود، بسیاری از مشکلات ما نیز حل خواهد شد و در آن صورت، رابطه ما با دیگر کشورها بر پایه نقاط قوت ما خواهد بود، نه بر اساس نقاط ضعف.

رسا - در سال های گذشته توجه به سبک زندگی اسلامی پررنگ تر شده دلیل آن چیست؟

دشمنان اسلام همواره با تبلیغ فرهنگ غربی خود در تلاش بودند که فرهنگ قدرتمند اسلامی را سست کنند. در این میان رهبر معظم انقلاب با شناخت کامل و به موقع این نقشه های شوم سبک زندگی اسلامی را به عنوان طرحی برای مقابله با این تهاجم فرهنگی معرفی کردند.

یکی از هدف های مهم رهبر معظم انقلاب از ارائه این طرح، زنده کردن شعارهای انقلاب و آرمان های اهداف بنیانگذار انقلاب اسلامی بوده که نشان دهنده دوراندیشی و هوشیاری ایشان است. از سوی دیگر رهبر معظم انقلاب با شناسایی و معرفی سبک زندگی اسلامی، یکی از عوامل حفظ جامعه از انحراف ها و هدایت آن است.

از مهمترین هدف های مردم ما در قیام علیه شاه، مبارزه با استبداد و از بین بردن وابستگی فرهنگی و اقتصادی به دیگران بوده که هدف نخست مردم محقق شده، اما هدف دیگر هنوز هم به صورت کامل محقق نشده است.

امروز عواملی در جامعه وجود دارند که مانع تحقق خودکفایی و عدم وابستگی می شود که مصرف گرایی و استفاده از کالاهای تجملی از آن جمله است. در صورتی که دوری از تجمل گرایی و ساده زیستی سبب خواهد شد که وابستگی اقتصادی و فرهنگی به غرب کاسته شده و از بین برود.

بنا بر این پشتیبانی از تولید کنندگان داخلی و تقویت غیرت ایرانی از مهم ترین عوامل خودکفایی هستند که با محقق شدن آن ها گام مهمی در جهت نهادینه سازی سبک زندگی اسلامی برداشته می شود.

رسا - حوزه های علمیه چگونه می توانند سبک زندگی را به شیوه ای عملی به جامعه ارائه دهند؟

حوزه های علمیه مهم ترین کانون های دینی در جامعه بوده که با وجود شناخت عمیق و گسترده از سیره اهل بیت(ع) می توانند تصویری روشن و عملی را به جامعه ارائه دهند. همچنین جامعه اسلامی ما روحیه پذیرش سیره اهل بیت(ع) را دارا هستند و این مزیتی بوده که حوزه های علمیه می توانند از آن استفاده کنند.

البته حوزه علمیه در این زمینه نیز با مشکلات زیادی رو به رو بوده که نظام آموزشی در کشور، از آن جمله است. یکی از کاستی های که نظام آموزشی دارد، غربی بودن آن بوده که باید این کاستی برطرف و این نظام اصلاح و اسلامی شود.

در نظام آموزش ما، روش و علوم به کار گرفته شده هر دو غربی هستند؛ در صورتی که در دوره معاصر شاهد آن بودیم که نظام آموزش سنتی در حوزه های علمیه ما سبب تربیت رهبرانی بزرگ و فقیهانی دانشمند شده است.

امام خمینی(ره)، شهید مطهری، آیت الله طالقانی، شهید بهشتی، علامه امینی، شهید مفتح و علامه طباطبایی از جمله بزرگوارانی هستند که در همین حوزه های علمیه پرورش یافتند. بنا بر این فاصله گرفتن از این نظام آموزشی که این گونه افرادی را تربیت کرده و توجه به نظام های آموزشی و علوم غربی، مانعی در راه اجرای سبک زندگی اسلامی در جامعه خواهد بود.

از سوی دیگر وجود برخی کاستی ها در جامعه ما بر این مشکلات اضافه شده که از جمله آن ها توجه به درآمدزایی در مسأله آموزش علوم و نشر فرهنگ دینی از جمله این عوامل بوده که سبب مادی گرایی در جامعه می شود و این مشکل دیگری در راه اجرا نشدن سبک زندگی اسلامی در جامعه است.  

مبنا قرار دادن هدف های اقتصادی در تولید علم و دانش، کار نادرستی بوده که مراکز علمی را به دکان داری می کشاند. تبدیل مراکز علمی به کانون های درآمد زایی و فاصله گرفتن آن ها از فرهنگ سازی، چیزی بوده که اساس دینی و مذهبی ندارد و امروز متاسفانه تعداد این مراکز در جامعه به سرعت در حال گسترش است.

رسا - حوزه های علمیه چگونه می توانند الگویی مناسب برای روابط اجتماعی و فرهنگی را به جامعه ارائه دهند؟

جامعه ما اسلام محور بوده اما برخی نظام های موجود در داخل برخی نظام های اجتماعی درون جامعه، سبب فاصله گرفتن از این مزیت شده است؛ برای نمونه شهرنشینی نظامی بوده که به صورت چشمگیری در حال گسترش و توسعه است.

در این نظام، برخی از کاستی ها وجود داشته که با هدف های اساسی اسلام همخوانی ندارد؛ برای نمونه، اسلام همواره به صله رحم و دوری از تشریفات سفارش می کند؛ در این میان شهرنشینی فضایی را به وجود آورده که گرایش به تشریفات میان افراد جامعه پر رنگ شده و به آن توجه بیش از اندازه می شود.

از سوی دیگر، اسراف و مصرف گرایی از دیگر نتیجه های گسترش نظام شهرنشینی بوده که سبب فاصله گرفتن افراد جامعه از آموزه های دینی می شود؛ در صورتی که در گذشته افراد جامعه با هم زیستی در کنار یکدیگر، صله رحم انجام می دادند.

شهرنشینی سبب ایجاد و تقویت فرد گرایی در جامعه می شود؛ در صورتی که اسلام همواره به جمع گرایی سفارش می کرد و این از نقاط ضعف نظام شهرنشینی است. حوزه های علمیه می توانند با تبلیغ شیوه های زندگی اسلامی، الگویی درست را به جامعه ارائه دهند؛ اما موضوع های دیگر از دسترس حوزه های علمیه خارج بود که ایجاد شهرک های اسلامی و طراحی لباس ملی از جمله این موضوع ها هستند.

 رسا - با تشکر از حضرتعالی که به سؤالات ما پاسخ دادید.

/9452/403/ر