دیپلماسی تنش زدا یا روحیه انقلابی
به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، همان گونه که می دانیم انقلاب اسلامی ایران با دمیده شدن روحیه مبارزاتی و انقلابی امام خمینی(ره) بر پیکره ملت به ثمر نشست؛ از همان آغاز برخی جریانات با اینکه جرأت ابراز نداشتند اما چنین تفکراتی را تندروی می دانستند و سعی داشتند روحیه سازش کارانه خویش را به جامعه تحمیل کنند.
پس از حمله ناجوانمرادنه صدام به ایران و طولانی شدن روند جنگ تحمیلی، عده‌ای از درون نظام سعی بر آن داشتند با سیاست تنش زدایی خود کاری کنند که جنگ هرچه زودتر به پایان برسد؛ با وجود مخالفت‌های شدید امام خمینی(ره) این جریان توانست حرف خود را به کرسی نشانده و شرایط را برای پذیرش قطعنامه 598 فراهم کنند.
با گذشت بیش از سه دهه از عمر انقلاب اسلامی همچنان این دو تفکر در درون نظام وجود دارد و هریک طرفدارن خود را دارد؛ هرکدام از این دو جریان طرز فکر خود را به مصلحت نظام می دانند و تصور می کنند که با فراگیر کردن رویکرد خود در کشور به انقلاب و مردم خدمت بزرگی در راستای رسیدن به آرمان‌های بلند انقلاب اسلامی ارائه خواهند کرد.
در این مجال می خواهیم به بررسی رویکرد این دو جریان نسبت به حادثه دلخراش منا و نتایج حاصل از آن بپردازیم.
دولت یازدهم با رویکردی اعتدالی و سیاست تنش زدایی روی کار آمد و به دنبال تعامل سازنده با کشورهای دنیا حتی آمریکا است؛ دولت به ویژه در همه عرصه‌های سیاست خارجی خود همین رویه را دنبال می کند.
متأسفانه این دولت در حادثه اخیر نیز موضع گیری ملایمی داشت و سعی کرد از طریق دیپلماسی و مذاکره این مسأله را حل کند؛ این درحالی است که عربستان به هیچ وجه مسؤولیت این حادثه را قبول نکرده و حتی حاضر به ابراز تسلیت نیز نشده بود.
رییس جمهور محترم در نخستین سخنرانی خود پس از این حادثه در سازمان ملل، فاجعه منا را ناشی از بی‌کفایتی و سوء مدیریت مجریان برگزاری مراسم حج دانست و بدون آنکه آل‌سعود را مستقیم خطاب قراد دهد تنها از دولت عربستان درخواست کرد بی درنگ، به مسؤولیت بین المللی خود در تأمین دسترسی کنسولی فوری برای شناسایی سریع و بازگرداندن بدون تأخیر اجساد مطهر عمل نمایند.
پس از انتقاد رییس جمهور، بلافاصله فردای آن روز عادل الجبیر وزیر خارجه عربستان واکنش تند و اهانت آمیز به رییس جمهور و ملت ایران نشان داد؛ او با لحنی مستکبرانه گفته بود «آخرین افرادی که می‌توانند درباره مراسم حج و خانه خدا اظهار نظر کنند ایرانی‌ها هستند زیرا پیش از این با تظاهرات یا هرج و مرج در مکه مشکلات زیادی برای حجاج و زوار بیت‌الله الحرام ایجاد کرده و سبب شهادت زائران شده‌اند.
همچنین آخرین کسی که می‌تواند از دموکراسی سخن بگوید، ایران است که با اعزام هزاران جنگجو به سوریه و روشن کردن آتش فتنه بین طوائف سوری، از بشار اسد حمایت کرده، بنابراین آخرین کسی که باید از دموکراسی در سوریه سخن بگوید رییس جمهور روحانی است».
مسؤولان تصمیم گرفتند علی جنتی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی و هیأتی از تهران را به عربستان اعزام کند تا مستقیما در جریان روند درمان مجروحان این حادثه قرار گیرند اما دولت عربستان برای وزیر کشور ما روادید صادر نکرد و دولتی که سعی داشت احترام را به پاسپورت ایرانی بازگرداند بار دیگر با توهین و تحقیر سعودی ها مواجه شد.
سرانجام محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه در صحن مجمع عمومی سازمان ملل به سراغ شیخ صباح الاحمد الجابر الصباح، امیر کویت رفت تا پا در میانی کند و از دولت عربستان بخواهد که ویزای هیأت ایرانی را صادر کند؛ سعودی‌ها در نهایت نیز با وساطت او با سفر یکی از مسؤولان ارشد غیرسیاسی ایرانی به عربستان موافقت کردند؛ به همین دلیل به جای صدور ویزای وزیر ارشاد، روادید حسین قاضی‌زاده هاشمی، وزیر بهداشت، صادر شد.
عملکرد منفعلانه دولت در این زمینه موجب شد که حتی آیت الله هاشمی شاهرودی نیز از موضع غیر فعال دولت در برابر این جنایت آل سعود، انتقاد کند و مسؤولان دولتی را به اتخاذ مواضع انقلابی و همسو با اندیشه های تابناک امام(ره) و رهبری توصیه کند.
اما رهبر معظم انقلاب همان گونه که خودشان تصریح فرمودند همواره حرکت انقلابی را بر موضع گیری دیپلماتیک ترجیح می دهند، در این مسأله نیز رویکردشان بسیار متفاوت بود؛ ایشان ابتدا نهایت تأثر خویش را با اعلام سه روز عزای عمومی در کشور نشان داد و با این کار عمق فاجعه منا را بر همگان گوشزد فرمود.
پس از گذشت یک هفته با ادامه کارشکنی سعودی‌ها و عدم همکاری با دولت و به نتیجه نرسیدن وضعیت کشته شدگان و مفقودین، رهبر معظم انقلاب در جمع فرماندهان و افسران ارتش حاضر شدند و با لحن شدیدی مقامات سعودی را تهدید کردند.
ایشان فرمودند«دولت عربستان در انتقال ابدان مطهر جان باختگان به وظایف خود عمل نمی کند و جمهوری اسلامی ایران نیز تاکنون با خویشتن‌داری و ادب اسلامی، حرمت برادری را در دنیای اسلام نگه داشته است، اما این را بدانند که اندک بی احترامی به ده‌ها هزار نفر از حجاج ایرانی در مکه و مدینه و عمل نکردن به وظایف برای انتقال ابدان مطهر، عکس العمل سخت و خشن ایران را در پی خواهد داشت.
اما این را بدانند که دست ایران، برتر از خیلی ها است و امکانات بیشتری هم دارد و اگر بخواهد در مقابل عناصر اذیت کننده و موذی عکس العمل نشان دهد، اوضاع آنها خوب نخواهد بود و در هیچ صحنه هماوردی، حریف نخواهند شد.»
این سخنان رهبر معظم انقلاب بازتاب گسترده‌ای در رسانه‌های خارجی داشت و آل‌سعود را به وحشت انداخت تا جایی که در همان روز مقامات عربستان درخواست تشکیل جلسه با هیأت ایرانی را دادند و پیام تسلیت خود را به رهبر معظم انقلاب، رییس جمهور و همچنین مردم ایران ابلاغ کردند و حاضر به همکاری با هیأت ایرانی شدند.
به تصریح سعید اوحدی رییس سازمان حج و زیارت برخورد مقامات عربستان پس از سخنان رهبر انقلاب تغییر کرد و حاضر شدند شهدای ایران را تحویل این هیأت دهند و اجازه سرکشی به سردخانه‌ها را صادر کردند.
افزون‌بر این ماجرا در طول سال‌های پس از انقلاب اسلامی همواره تجربه کردیم که در هرکجا مسؤولان کشور از مواضع انقلابی خود قدری کوتاه آمده‌اند دشمن چندین قدم به پیش آمده و جری‌تر شده است اما در هر زمان که ایستادگی کرده‌ایم آنها نیز شکست خود را در مقابل سیاست ایران پذیرفته‌اند.
بنابر فرموده اخیر رهبر معظم انقلاب «دشمن به دنبال تسلیم شدن نظام اسلامی است و با کوتاه آمدن در مقابل او، دشمنی ها برطرف نمی شود؛ تصور اینکه اگر فلان حرف را نزنیم یا فلان کار را نکنیم و ملاحظه دشمن را بکنیم، دشمنی‌ها کم می شود، نادرست است.»/928/ز502/ش