درون‌مایه‌های علمی حوزه نیازمند ژرف اندیشی پژوهشگران دینی

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، حجت الاسلام والمسلمین احمد مبلغی، رییس مرکز تحقیقات اسلامی مجلس شورای اسلامی، صبح امروز در همایش بزرگداشت هفته پژوهش که از سوی مرکز تحقیقات اسلامی مجلس شورای اسلامی در سالن همایش های مرکز فقهی ائمه اطهار(ع) برگزار شد، اظهار داشت: پژوهش نیازمند کوشش دوباره و تلاشی جهت رونق بیشتر در فضای کشور به صورت عام و حوزه های علمیه به صورت خاص دارد.

مکتب های عمیق شیعی شاهد اهمیت پژوهش در بین علما

وی ادامه داد: از گذشته حوزه صاحب پژوهش های عمیق بوده که دلیل آن اجتهاد شیعی است و ظهور مکتب های فقهی گواهی بر پژوهش های دقیق و قوی در حوزه علمیه است و پس از انقلاب هم فضای پژوهش های عمیق تر فراهم شد و پژوهش های حوزه علمیه قم در مقایسه با دیگر جاها قابل قیاس نیست؛ حوزه علمیه درون مایه های خوبی دارد و برخوردار از اطلاعات بالا و قدرت بر رصد و حساسیت بر موضوع است، هرچند هنوز هم کم است.

اخلاق در پژوهش امری اساسی است

رییس مرکز تحقیقات اسلامی مجلس شورای اسلامی با بیان این که برای ایجاد یک نهضت جهت تقویت پژوهش باید چند رکن اساسی را مورد توجه قرار دهد، ابراز داشت: نخستین مورد اخلاق در پژوهش است که هر نهادی به اخلاق و دین مداری نیاز قوی دارد و اگر این اخلاق رعایت نشود، پژوهش های ما درست و بهینه نخواهد بود و شیعه در گذشته هم این افتخار را داشته که برخی از فقیهان به آداب المتعلمین روی آوردند، بنابراین حوزه علمیه هم باید در پژوهش، اخلاق را به رشته تحریر درآورد که بدون آن توجه به پژوهش و هدفمندی و کارایی آن نمی شود که این امر از احترام به پژوهشگان تا عدم سرقت کالای فکری دیگران با اجتنباب از استخدام کلمات غیر اخلاقی و ذکر منابع و ذکر صاحب اندیشه و عدم رمی صاحب قول دیگر همگی از جمله اخلاق پژوهش است.

وی افزود: در فقه شیعه هم فقیهان ما نسبت به صاحب قول دیگر تواضع داشته است و در مواقع شاذی واژه هایی که مثل عدم مبالات به کار رفته نیز که همین موارد اندک هم مورد اعتراض قرار گرفته است.

حجت الاسلام والمسلمین مبلغی دومین عمل برای ایجاد یک نهضت قوی در پژوهش را فرهنگ پژوهش دانست و یادآور شد: باید مجموعه های فرهنگی و تحقیقی برای حضور دین مدارانه تر و کارآمدتر تلاش کنند و از پرداختن به موضوعات پر اثر و مورد ابتلا و با اهمیت غافل نبوده و ژرف اندیشی نیز از سوی پژوهشگران مورد توجه ویژه قرار بگیرد.

نقد پذیری در پژوهشگران باعث تقویت آنان است

وی نقدپذیری را از دیگر عوامل رشد در پژوهش ها خواند و گفت: وجود نقد امری ضروری است و در حوزه علمیه نقد همیشه به عنوان یک ارزش مورد اهمیت بوده است که اگر نبود توانایی تولید اندیشه های نو را به دست نمی آوردیم؛ بنابراین نقد یکی از اساسی ترین ارزش های فرهنگ پژوهش است و همچنین باید دقت شود از کمیت گرایی جدا شده و روی به کیفیت گرایی بیاوریم و متأسفانه الان کمتر شده است، که رهبر معظم انقلاب نیز در جلسه ای بر این مطلب به شدت تأکید می کردند.

رییس مرکز تحقیقات اسلامی مجلس شورای اسلامی یکی دیگر از ارکان پژوهش را مدیریت در آن دانست و اضافه کرد: فقدان مدیریت صحیح مساوی با هرج و مرج و تداخل و نبود اطالاعات کافی در پژوهش می شود که از کارهای اساسی در بخش مدییرت می توان به رعایت اولویت ها و ایجاد فرایند های کافی و ایجاد یکی وضعیت منظومه ای بین نهادهای پژوهشگر و وجود مرکزی برای رصد مطالب مورد نیاز جامعه و توجه به بودجه پژوهش اشاره کرد.

وی با بیان این که آموزش منهای پژوهش مساوی با عدم کار آمادی و تکراری شدن است، ابراز داشت: از همین رو مرکز تحقیقات اسلامی مجلس شورای اسلامی تأسیس شد؛ این مرکز نهادی تازه تأسیس است که می خواهد از اندیشه های حوزویان در مسیر تبدیل فقه به قانون استفاده کند؛ چرا که ما  نباید تولیدات پژوهشی خود را در فضای خلأ نگه داریم و نگذاریم داروهای فکری و معرفتی بعد از مردن سهراب به جامعه برسد؛ بنابراین این مرکز بستری برای رسیدگی به فقه و تبدیل آن با مکانیزم هایی به قانون فراهم کرده است.

حجت الاسلام والمسلمین مبلغی در پایان خاطرنشان کرد: فقدان یک تجربه در این زمینه کار ما را سخت کرده است؛ چرا که این حوزه گسترده است و ما باید لایحه ها را از ابعاد فقهی و حقوقی در یک وقت کم بررسی کنیم و مهارت ورزی فقهی و حقوقی کنیم که این عمل یک امر تجربه ناشده ای است که کمترین بی احتیاطی با دور شدن از فقه  یا عرضه فقه در فضای غیر تقنینی کشیده می شود./1330/پ202/س