شرح صدر محور تنظیم روابط اجتماعی و بین المللی مسلمانان

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، محسن اسماعیلی، عضو حقوقدان شورای نگهبان بعد ازظهر امروز در برنامه آفتاب شرقی که از شبکه یک سیما پخش شد، با بیان اینکه اولین شاخصه پیامبر(ص) برای روبه رو شدن با مخالفان دین خدا و دعوت آنها به اسلام، شرح صدر بود، گفت: این شاخصه به حدی در حضرت رسول(ص) برجسته و بلند مرتبه است که در آیات سوره انشراح به آن اشاره شده است.

وی افزود: منظور از شرح صدر داشتن ظرفیت بالای روحی، تحمل شنیدن نظر مخالف و راه آمدن با مخالفان است.

عضو حقوقدان شورای نگهبان با تاکید براینکه داشتن شرح صدر به معنای سازشکاری با دشمن نیست، تصریح کرد: منظور از شرح صدر، فدا کردن خود برای دیگران نبوده؛ بلکه منظور این است که با همین اصول و معیارهای خود با دیگران تعامل کنیم.

اسماعیلی با اشاره به اینکه متأسفانه عده ای به خاطر مقام و موقعیت اجتماعی و یا سیاسی که دارند تصور می کنند که همه باید شبیه آنها شده و مطابق میل آنها رفتار کنند، تصریح کرد: پیامبر(ص) با وجود مقام و موقعیتی که داشتند هرگز به خود اجازه نمی دادند که دیگران را مجبور کنند مطابق میل ایشان رفتار کنند؛ بلکه پیامبر (ص) همواره شرح صدر پیشه کرده و با وجود این که میان ایشان و اطرافیان از جمله همسرانشان اختلاف سلیقه و نظر وجود داشت، حضرت رسول(ص) رفتارهای ایشان را تحمل کرده و با آنها تعامل داشتند و این شرح صدر و تحمل حضرت در برابر اطرافیان به حدی بود که خداوند در سوره انشراح در مورد شرح صدر ایشان می فرماید که «توبار این اختلافات را به دوش کشیدی آنقدر که پشت تو شکست و صدای شکستن آن به گوش رسید».

وی با بیان اینکه حضرت رسول(ص) همواره از خداوند طلب شرح صدر داشتند، افزود: هیچ پیامبری دعوت خود را بدون طلب شرح صدر از خداوند آغاز نکرده است و آنها همواره از درگاه خداوند طلب شرح صدر می کردند تا به این وسیله بتوانند بامخالفانشان  صحبت کنند و مخالفان بدون تحمیل سخن و دعوت آنها را بپذیرند.

عضو حقوقدان شورای نگهبان با تاکید بر اینکه هیچ دو نفری در این عالم نیستند که از نظر قیافه و ظاهر کاملا یکسان باشند، ادامه داد: در قرآن کریم دراین زمینه بیان شده که خدا شما را به شکل های مختلف افرید و این تفاوت ها سبب تکامل شما است؛ زیرا اگر همه شما شبیه هم بودید زندگی برایتان قابل تحمل نبود و شیرینی نداشت.

اسماعیلی اظهار کرد: پس بر اساس این کلام قرآن کریم ما باید این تفاوت ها را به رسمیت شناخته و آنها را مدیریت کنیم.

وی با بیان این که شرح صدر نه تنها محور تعاملات اجتماعی و بین المللی مسلمان با یکدیگر و سایر امت ها و نژادها است، گفت: شرح صدر در تعاملات خانوادگی باید مد نظر قرار بگیرد؛ زیرا اختلاف سلیقه به دلیل تفاوت در شخصیت و نسل ها در خانواده امری طبیعی است و اگر اعضای خانواده نسبت به یکدیگر شرح صدر نداشته و رویکرد تحکم را در مقابل یکدیگر به کار گیرند نه تنها کدورت و درگیری ایجاد می شود بلکه بنیان خانواده نیز به مرور زمان از هم می پاشد.

عضو حقوقدان شورای نگهبان تصریح کرد: زن و مردی که با عشق و علاقه با هم ازدواج می کنند باید از همان روزهای اول ازدواج به این مطلب توجه کنند که در بعضی چیزها با هم متفاوت هستند و باید دقت کرد که اولین قدم برای خوشبختی، آرامش و تحکیم زندگی خانوادگی این است که این تفاوت را قبول کنند؛ زیرا نقطه آغاز دیکتاتوری در زندگی این است که مرد بخواهد همسرش را کاملا با خودش تطبیق دهد و در مورد زن هم وضع به همین شکل است.

اسماعیلی با تاکید بر اینکه بدون شرح و سعه صدر با وجود مخالفت و اختلاف سلیقه زندگی برای انسان ها چه در محیط خانواده و چه در جامعه جهانی دشوار می شود، ادامه داد: بسیاری از جنگ های خانمان برانداز و خانمان سوز مانند جنگ جهانی اول و دوم در اثر نبود سعه صدر و عدم تحمل دیدگاه مخالف روی داده است؛ بنابراین سعه صدر لازمه ایجاد آرامش و امنیت چه در خانواده و چه در بعد جهانی است.

وی با بیان این که دست یابی به سعه و شرح صدر کار دشواری نیست، افزود: اولین قدم برای رسیدن به شرح صدر این است که در هنگام قضاوت در مورد دیگران خود را به جای آنها قرار دهیم.

عضو حقوقدان شورای نگهبان با اشاره به حدیثی از امام علی (ع) در مورد شرح صدر ادامه داد: امام علی(ع) در نهج البلاغه در ذیل یک حدیث می فرمایند که« سینه شما یک ظرف است و بهترین ظرف، ظرفی است که گنجایش بیشتری داشته باشد».

اسماعیلی افزود: در تاریخ نمونه های زیادی از شرح صدر وجود دارد که سبب موفقیت های زیادی برای جهان اسلام شده است که در این زمینه می توان به زندگی علامه وحید بهبهانی اشاره کرد که موجب جلوگیری از گسترش خطر تکفیر و وهابیت در جهان اسلام شد.

وی تصریح کرد: یوسف بحرانی از آخرین نسل اخباری ها بود که مروج جریان فکری خطرناکی در جهان اسلام بودند که دیگران را تکفیر می کردند و در نقطه مقابل عالمای شیعه ای هم بودند که به اصولیین معروف بودند که میان اخباری ها واصولی ها قرن ها درگیری بود.

عضو حقوقدان شورای نگهبان افزود: وحید بهبهانی که فقیه بزرگ آن زمان و از علمای بزرگ اصولی در مبارزه اخباری بود؛ بالاخره اخبارگری را منسوخ کرد و برای این منظور پای درس یوسف بحرانی نشست تا بتواند منصفانه او را نقد کند و با آن همه عظمتی که داشت سعه صدر به خرج داد و پای درس و سخن مخالف نشست.

اسماعیلی ادامه داد: علامه وحید بهبانی بعد از مدتی، از یوسف بحرانی خواست تا به جای او بنشیند و به شاگردان بحرانی درس دهد و نقد کند که بحرانی پذیرفت و پس از آن بهبانی به عنوان فقیه زمان، نماز جماعت پشت سر بحرانی را حرام اعلام کرد و بحرانی هم به جای مقابله به مثل، به مردم  گفت که چون وحید بهبهانی از روی هوای نفس صبت نمی کند هر وقت من ازدنیا رفتم او بر من نماز بخواند؛ زیرا بحرانی هم از شرح صدر بالایی برخوردار بود و شرح صدر این دو نفر زمینه هدایت عده زیادی را از خطر افراطی گیری و تکفیر فراهم کرد.

وی افزود: راهکار امروز حل مشکلات خانواده و جهان اسلام داشتن شرح و سعه صدر است و باید دقت کنیم که طبق آیات و روایات اولین مزدی که خداوند به شخص بردبار می پردازد، این است که دیگران مدافع او می شوند.

عضو حقوقدان شورای نگهبان یادآور شد: در حدیثی از معصومین(ع) بیان شده که اگر صبور نیستی خودت راشبیه آن کن؛زیرا عصبانیت نوعی جنون محسوب می شود./968/202/ب3