رشته تخصصی فلسفه فقه در حوزه راه اندازی شود

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، نوزدهمین اجلاسیه اساتید سطح عالی و خارج حوزه علمیه قم با تأکید بر «فقه و نیازهای جامعه و نظام» پیش از ظهر امروز در سالن همایش های مدرسه امام کاظم(ع) برگزار شد.

حجت الاسلام والمسلمین سید محمد واعظ موسوی استاد درس خارج حوزه علمیه در این همایش به ارائه گزارشی از کمیسیون فلسفه فقه پرداخت و اظهار داشت: این کمیسیون با حضور نزدیک به 20 نفر از اساتید سطح عالی و خارج شکل گرفت ولی به جهت اختلاف دیدگاه نیازمند برگزاری جلسه دیگری تحت عنوان کمیته فلسفه فقه بودیم که آن جلسه نیز برگزار شد و ثمرات و نتایج خوبی هم داشت.

وی با اشاره به ضرورت بحث از فلسفه فقه افزود: وجود سؤالات متعدد در مجامع مختلف بویژه در فضای مجازی پیرامون کارآمدی فقه در عرصه های مختلف فردی و اجتماعی، سیاست، خانواده و امور بین الملل نیاز به تجمیع مباحث فلسفه فقه که به صورت پراکنده در جای جای کتاب های سلف صالح وجود دارد را دو چندان کرد.

رییس انجمن ارتباطات و تبلیغ حوزه علمیه با بیان اینکه امروز در کنار فقه و اصول تخصیص رشته ای به نام فلسفه فقه و آموزش آن به طلاب مسأله ضروری است، خاطرنشان کرد: احساس می شود آموزش فلسفه فقه یک مسأله غیرقابل انکار است؛ فلسفه به نحو مطلق تلاش برای هستی شناسی است ولی وقتی به صورت فلسفه مضاف مثل فلسفه فقه درمی آید مراد تحلیل فقه به صورت عقلانی است تا بتوانیم از نظر قلمرو و گسترش و مبانی و نظریه های مختلف، فقه را مورد توصیف قرار دهیم.

وی عنوان داشت: به عنوان نمونه در مورد منابع فقه اختلاف نظر وجود دارد؛ برخی آن را منحصر در ادله اربعه کتاب، سنت، عقل  اجماع می دانند، عده ای هم اجماع را خارج می کنند و عده ای هم می گویند باید سیره عقلا و عناوین دیگری اضافه شود که در دسته سوم گاهی به منابع اضافه شده یک نگاه آلی و کاشف از کتاب و سنت می شود و برخی قائلند خود این منابع مستقل بوده و از موضوعیت برخوردار هستند که این مسأله در جایی غیر فلسفه فقه بحث نمی شود.

حجت الاسلام والمسلمین واعظ موسوی با اشاره به ضرورت های دیگر روی آوردن به فلسفه فقه عنوان کرد: در همین مسأله قبل در مورد نحوه حجیت این منابع است که آیا منابع ظن آور حجت هستند؟ یا منابع قطعی؟ و یا منابعی که اعتبارشان قطعی است باید حجت باشند؟ که این مسائل نه در اصول و نه در فقه مورد توجه قرار نمی گیرد ولی جای بحث دارد.

وی با بیان اینکه مبانی فقه سه نوع تفسیر متنی، حدیث شناسی و کلامی است، خاطرنشان کرد: در همین موضوع نیز مورد اختلاف نظر و تشتت آراء قرار گرفته است به عنوان مثال، فقیه در بخش تفسیر متنی باید به سؤالاتی پاسخ دهد که آیا تنها تفسیر معصوم اعتبار دارد یا تفاسیر دیگران هم معتبر است؟ و یا آیا اصول و قواعد تفسیر متنی منحصرا دینی است و باید از منبع دین گرفته شود یا از منبعی غیر دین نیز اشراب می شود؟ و آیا آگاهی از فضای صدور متن چه اندازه مورد توجه و دقت قرار می گیرد؟

استاد درس خارج حوزه ادامه داد: در بعد حدیث شناسی هم مسائلی وجود دارد که در فقه مطرح نمی شود و بعد از تنیدن در فلسفه فقه باید وارد اصل فقه بشود مثل اعتبار روایات که آیا حدیث مورد اعتماد اصحاب معتبر است؟ یا اعتبار روایت به موثوق الصدور بودن آن است؟

وی با تأکید بر اینکه فقه مضاف دانش نو ظهور و جوانی است که مسائل متعدد، دامنه دار و مورد نیاز جامعه امروز اعم از داخلی و بین الملل را مورد بحث و بررسی قرار می دهد، یادآور شد: از جمله آن بایسته های فقیهان به طور خاص و دانشمندان دین به طور عام را مشخص می کند و یا در عرصه نظام سازی کتب جدید علمی و مبتنی بر پایه های عملیاتی کمک می کند.

حجت الاسلام والمسلمین واعظ موسوی در پایان عنوان کرد: انتظار جوامع بشری در عرصه های زندگی فردی و اجتماعی در چارچوب فقه اهل بیت(ع) صورت می گیرد و این مسأله زمانی کامل می شود که به همه ابعاد فقهی توجه شود تا به این حرف امام راحل برسیم که فرمود: «فقه تئوری کامل اداره انسان و جامعه از گهواره تا گور است»./1330/پ۲۰۲/ی