یادداشت؛
سناریوی جدید اروپا برای نگه‌داشتن ایران در برجام
کشور‌های اروپایی که نمی‌خواهند در مقابل آمریکا بایستند در حال طراحی سناریوی جدیدی هستند که پذیرش آن می‌تواند مشکلاتی را برای ایران به وجود آورد.
به گزارش خبرگزاری رسا، پس از آن که ایران اجرای بخشی از تعهدات خود را در برجام متوقف کرد، کشور‌های اروپایی که نمی‌خواهند در مقابل تحریم‌های آمریکا بایستند در حال طراحی سناریوی جدیدی هستند که پذیرش آن می‌تواند در آینده مشکلات جدیدی برای ایران به وجود آورد.
بالاخره یک سال پس از خروج آمریکا از برجام، شورای عالی امنیت ملی ایران در بیانیه‌ای اعلام کرد جمهوری اسلامی ایران برای تأمین حقوق خود و بازگرداندن توازن به مطالبات طرفین در برجام، خود را متعهد به رعایت محدویت‌های مربوط به نگهداری ذخایر اورانیوم غنی شده و ذخایر آب سنگین نمی‌داند. در این بیانیه به کشور‌های عضو برجام فرصت ۶۰ روزه‌ای داده شده است تا تعهدات خود را به ویژه در حوزه‌های بانکی و نفتی عملیاتی کنند.
اروپا، برجام را به عنوان یک توافق امنیتی برای خود تلقی می‌کند. موگرینی در مصاحبه‌ای به این موضوع تصریح کرده و می‌گوید: «ما مصمم به حفظ برجام بوده و در این عزم خود متحد هستیم. این توافق برای امنیت ما (اروپا) استراتژیک است.» به همین دلیل است که مهم‌ترین نگرانی این کشور‌ها پس از خروج آمریکا از برجام، مسئله خروج ایران از این توافق بوده است. به عنوان نمونه سفیر فرانسه در آمریکا در اندیشکده هادسون در تاریخ ۹ آبان ماه در مورد اختلاف اروپا با آمریکا بر سر برجام می‌گوید: «ما مرتب به این دولت گفتیم و می‌گوییم که اگر ایران برجام را ترک کند، واقعا می‌خواهید چکار کنید؟ ما اکنون در حال تلاش هستیم ایرانی‌ها را برای ماندن در برجام متقاعد کنیم، اما اگر در چهارم نوامبر تحریم‌های نفتی بازگردند و ایرانی‌ها تصمیم بگیرند که به کار غنی‌سازی اورانیوم برگردند، می‌خواهید چکار کنید؟!»
بر خلاف تصور کشور‌های اروپایی ایران در قبال خروج آمریکا از برجام خویشتنداری زیادی از خود نشان داد. به دلیل مماشات ایران با کشور‌های اروپایی این کشور‌ها تمایلی برای هزینه کردن حفظ برجام از خود نشان ندادند و تلاش کردند بدون پرداخت هزینه‌ای، ایران را در این توافق نگه دارند. اکنون که زمزمه‌های خروج ایران از برجام شنیده شده است، کشور‌های اروپایی به دنبال یافتن سناریو‌های جدیدی هستند که با کمترین هزینه، ایران را در برجام نگه داشته و حتی اهرم‌های فشار جدیدی علیه ایران دست و پا کنند.
سناریوی اول: استفاده از سیاست تهدید
کشور‌های اروپایی در نخستین اقدام، تلاش کردند با زبان تهدید، ایران را از این تصمیم منصرف کنند. به عنوان نمونه سه کشور اروپایی و مسئول روابط خارجی اتحادیه اروپا در پاسخ به بیانیه شورای عالی امنیت ملی ایران با رد ضرب الاجل ۶۰ روزه ایران، اعلام کرده‌اند: ما همکاری ایران را بر اساس تعهدات هسته‌ای خود ذیل برجام و NPT ارزیابی خواهیم کرد و بر نقش کلیدی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در تأیید اجرای تعهدات هسته‌ای ایران تأکید می‌کنیم.
با توجه به این که توقف کلی یا جزئی اجرای تعهدات ایران بر اساس مواد ۲۶ و ۳۶ برجام صورت گرفته است، نمی‌تواند مبنای حقوقی برای محکوم کردن اقدامات ایران تلقی شود. بنابراین چنین تهدیداتی بیشتر به با هدف محک زدن ایران است تا ببینند چقدر در تصمیم خود جدی است.
سناریوی دوم: گسترش INSTEX برای تعامل ایران با چین و هند
کشور‌های اروپایی که از یک سو نمی‌خواهند در مقابل تحریم‌های نفتی آمریکا علیه ایران بایستند و از سوی دیگر به دنبال نگه داشتن ایران در برجام هستند، این بار از سناریوی جدیدی سخن می‌گویند. بر اساس سناریوی دوم، اروپا تلاش می‌کند کشور‌های چین و هند را که بزرگترین وارد کنندگان نفت ایران هستند وارد سازوکار INSTEX کند و از این طریق هم امکان فروش نفت ایران را فراهم آورده و هم از زیر پا گذاشتن تحریم‌های نفتی ایران خودداری کند! اما این طرح چه تبعاتی می‌تواند برای ایران داشته باشد؟
INSTEX، سازوکاری محدود به اقلام بشر دوستانه بر اساس بیانیه وزرای خارجه آلمان، انگلیس و فرانسه پس از ثبت INSTEX، این سازوکار قرار است در گام نخست تنها تجارت اقلام بشردوستانه (غذا، دارو و تجهیزات پزشکی) را پوشش دهد.
در اظهارات مقامات اروپایی نه تنها هیچ چشم‌اندازی نسبت به گسترش INSTEX تا جایی که تجارت اقلام تحریم شده از سوی آمریکا را نیز شامل شود مطرح نشده، بلکه به تصریح سفیر آلمان در تهران، اساساً هدف سازوکار INSTEX نقض و دور زدن تحریم‌های آمریکا نیست! در چنین شرایطی تعریف روابط مالی با سایر کشور‌ها در ذیل INSTEX، به معنای پذیرفتن محدودیت‌های این ابزار پشتیبان تجاری در تعامل با کشور‌های غیر اروپایی است. این در حالی است که ایران می‌تواند از ظرفیت پیمان‌های پولی دو جانبه یا لااقل از سازوکار‌های تهاتری قوی‌تری در ارتباطات مالی خود با این کشور‌ها بهره ببرد و خود را به سازوکار محدود اروپایی وابسته نکند.
تعامل با کشور‌های غیر اروپایی ذیل INSTEX یعنی پذیرفتن خودتحریمی
با توجه به این که مقامات اروپایی استفاده از سازوکار INSTEX را محدود به نهاد‌های غیر تحریمی ایران کرده‌اند، گسترش این سازوکار به تجارت با کشور‌های غیر اروپایی، عملاً راه تعامل تجاری نهاد‌های تحریمی ایران همچون سپاه پاسداران انقلاب اسلامی را خواهد بست.
بنابراین تصمیم‌گیرندگان سیاست خارجی کشور نباید به خاطر مماشات با کشور‌های اروپایی در تحریم نفت ایران، تن به گسترش INSTEX برای تجارت با کشور‌های غیر اروپایی داده و مشکلات جدیدی بر سر تعاملات تجاری کشور به وجود آورند. /۱۰۱/۹۶۹/م
منبع: رسالت
ارسال نظرات