حجاب و استاندارد نامشخص رسانه ملی

به گزارش سرویس فرهنگی اجتماعی خبرگزاری رسا، از نظر اسلام حجاب فقط اختصاص به زن ندارد، بلکه نوعی حریم و ساختار است که در روابط میان زن و مرد وجود دارد. حال بعد از چهل سال که از انقلاب شکوهمند اسلامی مردم ایران می‌گذرد شاهد آن هستیم که بزرگان دین و مردم متدیّن از وضعیت حجاب و عفاف در سطح جامعه ناراضی و نگران هستند در حالیکه به نظر می‌رسد بعد از چهل سال، متولیان فرهنگی کشور هنوز اندر خم یک کوچه هستند و گویا استراتژی و نقشه راه برای این مهم ترسیم نکرده‌اند و اگر هم قدمی برداشته‌اند صرفا روی کاغذ و برای خالی نبودن عریضه بوده است.

از باب نمونه شاهد بر این مدعا اظهارات دو مسئول از دو نهاد تأثیرگذار فرهنگی کشور است. حجت‌الاسلام عاملی دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی مورخ ۴ تیر ۱۳۹۸ از بازنگری سند ملی عفاف و حجاب خبر می‌دهد و  تازه یک پروسه طولانی را ذکر می‌کند که با توجه روند عدم تشکیل جلسات شورا به نظر می‌رسد در عمل این بازنگری طرفی نمی‌بندد.

آقای محمد خامه‌یار رئیس ستاد اقامه نماز قم مورخ ۲۳ تیر ۱۳۹۸ تازه اعلام می‌کند که «نهاد‌های فرهنگی در زمینه عفاف و حجاب کار‌های پژوهشی انجام دهند... برخی کار‌های پژوهشی که تاکنون انجام شده یا به جامعه و دستگاه‌های مسئول معرفی نشده یا کاربردی نبوده است» وی همچنین گفته است که «دستگاه‌های فرهنگی باید به ارائه مدلی خاص و فاخر به جامعه اقدام کند و در این راستا از افرادی که رفتارشان تأثیرگذاری بیشتری دارد کمک بگیرند».

در این میان رسانه ملی به دلیل ویژگی‌ها و جذابیت‌های خاص خود می‌تواند به واقع به یک رسانه فرهنگی مؤثر در تمامی ابعاد آن مبدل گردد؛ و این مهم درکشور ما به لحاظ موقعیت ویژه‌ای که در مقایسه با سایر رقبا در اختیار دارد، ضروری است تا با برنامه‌ریزی‌های استراتژیک و عملیاتی و با بهره‌مندی از مدیریتی صحیح و کارآمد، در راستای تحقق اهداف توسعه و ارتقای فرهنگی کشور گام‌هایی بنیادین بردارد. اما مع الأسف از ضعف و خلأ جدّی در این زمینه رنج می‌برد.

برغم تولید برنامه‌هایی با محوریت عفاف و حجاب از قبیل از لاک جیغ تا خدا، بی مرز با حجاب، حجاب راه رستگاری و.. بدلیل فقدان نقشه راه مبتنی بر آموزه‌های اصیل دینی که در صدر نوشتار اجمالا بدان اشارتی شد، عملکرد و برنامه‌های رسانه ملی مصداق ضرب المثل «از قضا سرکنجبین صفرا فزود» می‌شود.

فارغ از انتقاداتی که به برخی از همین برنامه‌ها از لحاظ محتوایی از دیدگاه راقم این سطور هست مرکز ثقل انتقاد به رسانه ملی آن است که «تناقض مسلخ هر اعتقاد و برنامه است».

اگر رسانه ملی منتسب به نظام جمهوری اسلامی «حجاب و عفاف» را بعنوان یک هنجار دینی و ملی تبلیغ، و بی‌حجابی یا بدحجابی را ناهنجاری دینی و ملی تلقّی می‌کند و برای آن ساعت‌ها برنامه می‌سازد، تناقض آنجا رخ عیان می‌کند که همین صدا وسیما، آن هنگام که در پی إغنا و تهییج مردم برای شرکت در مناسبت‌های دینی و ملی مثل انتخابات، راهپیمایی ۲۲ بهمن و روز قدس، کوبیدن بدعهدی آمریکا و استکبار جهانی و.. می‌باشد از همان ناهنجاری، بزعم خود بهترین بهره برداری را می‌کند؛ و یکی از کشتارگاه‌های عفاف و حجاب همین جاست. مردم می‌بینند در یک برنامه یا گزارش خبری افرادی به عنوان نماد بی‌فرهنگی و یا ضعف فرهنگی معرفی می‌شوند و در روز دیگر با همان شکل به عنوان افراد با بصیرت و انقلابی پشت تریبون می‌روند!

این مهم از آنجا نشأت می‌گیرد که به نظر می‌رسد رسانه ملی برای مقوله عفاف و حجاب و چگونگی نهادینه ساختن آن در جامعه نقشه راه و استراتژی مشخصی ندارد؛ لذا شاهد آن هستیم مقوله عفاف و حجاب در برنامه‌های صدا و سیما مبتنی بر رویکرد عوامل تولید کننده دستخوش نوسان است.

بطور مثال در شبکه قرآن و افق غالب برنامه‌های تولیدی از این منظر رویکرد مناسب‌تری را دارند و از سوی دیگر شاهد آن هستیم در برنامه پر مخاطب خندوانه بعضا این مرز‌ها می‌شکند و از یک خانم متخصص بیماری‌های زنان دعوت می‌شود که در حضور مجری مرد و دیگر شرکت کنندگان به راحتی از بیماری زنان سخن به میان بیاورد و به اصطلاح فرهنگ‌سازی کند. یا در برنامه در حال پخش «بوی باران» شخصیت اصلی فیلم، «ترانه» و همسر آینده اش چقدر راحت و چه مقدار طولانی با هم ارتباط دارند و این در حالی است که در فیلم هنوز صیغه محرمیت فیما بین آن‌ها جاری نشده است. یا در برنامه‌های مناسبتی مجریان برنامه با هم و با مهمان‌هایی که دعوت می‌کنند در نوع و کیفیت گفتگو و استخدام واژگان به این مهم توجه ندارند.

مثال‌های فوق نمی‌ از یم تولیدات رسانه ملی است که مؤید ادعای نخستین نگارنده می‌باشد که رسانه ملی نقشه راه و استراتژی مشخص و عالمانه‌ای در مقوله عفاف و حجاب ندارد و این‌ها بدان معناست گویا استاندارد روشنی برای حجاب و حیا و عفاف در صدا و سیما ترسیم نشده است! بر همین اساس است که به جرأت می‌توان ادعا کرد مسأله عفاف و حجاب از مسایلی است که رسانه ملی بدون هیچ طرح مدونی به آن پرداخته است که این امر آثار منفی بسیاری بر جای گذاشته است. بهتر است صدا و سیما به هر طریق استاندارد شفافی برای خود تعریف کند که هم عملیاتی باشد و هم مخاطب را دچار تناقض نکند./918/ی703/س

محمد مقصودعلی