تلخ و شیرین تذکر لسانی

باشگاه نویسندگان حوزوی خبرگزاری رسا | علی خردمردی

عادت کرده‌ام که هنگام رانندگی غرق دریای تفکر شوم. گاهی هم ایده‌های خوبی به سرم می‌زند، اما در کل عادت خوبی نیست. یکی از همین شب‌ها در حال رانندگی مانند همیشه به هر چیزی جز رانندگی فکر می‌کردم و اتفاقا ایام عزاداری هم بود. اتومبیل کناری هم که انگار در کارناوال عروسی شرکت کرده بود، صدای موسیقی مبتذلش آن قدر بلند بود که رشته‌ی افکار مرا پاره کرد. توجهی نکردم و راننده با سرعت از آنجا دور شد. ناگهان یکی از دوستانم که کنارم نشسته بود، گویی درجه حرارتش به صد رسیده باشد، با لحنی حاکی از جوشش درونی از من خواست که خود را به آن راننده برسانم تا به او تذکر دهد. من نیز مخالفت کردم، زیرا در آن شرایط احتمال تأثیر نمی‌دیدم و در نتیجه از سوی دوستم متهم به روشنفکری شدم.

قطعا برای بسیاری از خوانندگان نمونه‌هایی از این دست زیاد اتفاق افتاده است. این روز‌ها که بحث بدحجابی در کشور ما از یک مسئله تبدیل به یک معضل شده است، موضوع نهی از منکر بیشتر مورد توجه قرار گرفته است. گروهی در حدود نهی از منکر با هم اختلاف می‌کنند و دسته‌ی دیگر در روش‌ها.

دعوای گروه اول بر سر این است که در چه مواردی باید نهی از منکر کنیم. آیا مسائلی مانند بدحجابی که امروز دشمن پول‌های زیادی را برای آن هزینه کرده، مشمول نهی از منکر می‌شود و اگر می‌شود تا چه حد باید نیروی خود را صرف این مسئله کنیم یا اصلا موضوع بدحجابی را مسکوت بگذاریم و سراغ مفاسد بزرگ‌تر مانند اختلاس و رشوه برویم. در آن سوی گود، دعوای دیگری نیز وجود دارد که این سوال‌ها برایشان حل شده است و بحثشان این است که این روش نهی از منکر غلط است و آن یکی درست است.

در مورد دعوای گروه اول باید گفت که منکَر چه کبیره باشد و چه صغیره، منکر است. این که برخی از جریان‌های عدالت خواهی به بهانه‌ی مبارزه با فساد اقتصادی، چشم خود را در مقابل مفاسد کوچک‎تری مانند بد حجابی می‌بندند، نشان از یک حرکت افراطی دارد که به نظر می‌رسد سرانجام خوبی نداشته باشد.

اما حرف اصلی در مورد دعوای گروه دوم است. حال که قرار شد تمام منکر‌ها مورد نهی قرار گیرند، چه روش و ضابطه‌ای می‌تواند موثر باشد؟

متاسفانه آنچه بین نیرو‌های مومن و انقلابی مورد غفلت قرار گرفته است، مسئله‌ی اولویت‌بندی مفاسد است. آیا فسادِ رشوه در دستگاه اداری کشور ضربه‌اش سنگین‌تر از بدحجابی نیست؟ رهبر انقلاب بار‌ها فرمودند که اولویت با نهی از منکر مسئولان است. هنگامی که مفاسد را بر اساس میزان خطرشان طبقه بندی کنیم، در می‌یابیم که برای منکری مانند بدحجابی نباید تمام نیروی خود را مصرف کنیم. امروز که بدحجابی تبدیل به یک معضل فرهنگی شده است، باید با احتیاط کامل با آن مواجه شد. رفتار‌های اشتباه برخی افراد در نهی از منکر خانم‌های بدحجاب موجب شده که بلافاصله با این سوال مواجه شوند که تمام مشکل مملکت همین چند تار مویِ بیرون من است؟

در میان شروط امر به معروف و نهی از منکر دو شرط وجود دارد که ناهیان و آمران باید به آن دو توجه ویژه داشته باشند. اول این که امر یا نهیِ ما نسبت به شخصی که مرتکب منکر شده، احتمال تاثیر داشته باشد و دیگری این که امر یا نهی برای آمر و ناهی مفسده‌ای نداشته باشد. یعنی جان یا مال یا آبرویش را در خطر نیندازد.

همان طور که ذکر شد باید با احتیاط کامل با مسئله برخورد کرد و خوب است که ناهی از منکر به نکات زیر توجه داشته باشد.

اولین نکته این است که ناهی از منکر باید بداند که غالب این افراد تحت تأثیر تبلیغات مسموم دشمن قرار گرفته اند و قصد بر هم زدن نظم اجتماعی را ندارند و به آن‌ها به چشم دشمن نگاه نکند.

نکته دوم این است که برخی از خانم‌های بدحجاب منتظر یک تذکرند تا جنجال به پا کنند و برخی دیگر نیز به طور غیر عمد در زمین آن‌ها بازی می‌کنند؛ لذا ناهی از منکر باید شرایط را بسنجد که مبادا تذکرش موجب درگیری و تجمع مردم شود.

مطلب دیگری که باید رعایت شود این است که چنانچه ناهی از منکر در شرایطی است که اگر تذکر دهد، جوّ غالب از او حمایت نمی‌کنند بلکه او را مورد عتاب و حملات لفظی قرار می‌دهند، نباید خود را به مخمصه بیندازد.

در صورتی که موارد قبل رعایت شود، مسئله‌ی بعدی نحوه‌ی تذکر است. بهتر است که این تذکر با جمله‌ای بسیار کوتاه و با لحنی حاکی از آرامش باشد و به هیچ عنوان به بحث و گفتگو کشیده نشود. همچنین فردی که مرتکب منکر شده، نباید این طور احساس کند که بزرگترین مشکل در ذهنِ شخص نهی کننده، حجاب بد اوست و مشکلات دیگر کشور اهمیتی ندارند.

کم‌ترین اثر رعایت این نکات این است که دیگر بهانه به دست دشمنان داده نمی‌شود. طبق توصیه رهبر انقلاب، باید کاری کنیم که مردم شیرینی امر به معروف و نهی از منکر را احساس کنند و این نیازمند یک جنبش عقلانی است./918/ی702/س