منشور روحانیت و لزوم آسیب شناسی حوزه های علمیه

به گزارش خبرنگار گروه سیره امامین خبرگزاری رسا، منشور روحانیت پیام تاریخی و مهم امام خمینی(ره) خطاب به روحانیون سراسر کشور، مراجع عظام، مدرسین و طلاب حوزه های علمیه است که به حق «منشور روحانیت» نام گرفته است.

این بیانات آمیزه ای است از «درایت ها و باورها» و «باید ها و نبایدها» تا همچون مشعل فروزان راهنمای فرزندان روحانی امام راحل در حوزه های علمیه باشد.

فریاد سازنده و سوزنده امام خمینی(ره) در این درد نامه که برخاسته از جان و نشسته بر دلها است، ضمن اینکه درصدد گوشزد کردن خطر نفوذ تفکر لیبرال در حوزه های علمیه است، خط و مشی و راهنمایی است برای راهِ پر فراز و نشیب روحانیتِ متعهّد، برای انجام رسالت خود در آینده که باید حوزه علمیه به صورت عمیق در تمامی حوزه های دینی برنامه ریزی کرده و با مطالعه و بررسی مسائل، از نفوذ افراد لیبرال، وجود بی برنامگی ها، بی مسئولیتی ها، و عملکردهای بی نتیجه و مخالف با رسالت حوزه های علمیه جلوگیری کند.

مسئله آسیب شناسی نهاد روحانیت و ارائه راهکار برای بهبود وضعیت و عملکرد این ساختار و نهاد، تنها به انقلاب اسلامی محدود نمی شود؛ بلکه از خیلی قبل تر از آن نیز این گونه مباحث مطرح بوده است و ظهور احیاگران بزرگی همچون شیخ طوسی و آیت الله وحید بهبهانی و شیخ مرتضی انصاری نیز در راستای درست نگاه داشتن مشی اهالی علوم دین، شایان توجه است؛ اما با پیروزی انقلاب اسلامی و ورود روحانیت به عرصه های مختلف، لزوم وجود آسیب شناسی در حوزه علمیه و ارائه راهکارهای مناسب برای تعامل و فعالیت های حوزه در عرصه های مختلف مملکت، بیش از پیش آشکار می شود؛ از این رو امام راحل در این نامه به نوعی به آسیب شناسی این نهاد فعال و پیش روِ انقلاب پرداختند.

باید عملکرد حوزه های علمیه آسیب شناسی شده و از مسئولین حوزه های علمیه از زمان صدور منشور روحانیت تا به امروز این سوال را پرسید که منشوری را که امام راحل به حوزه ارائه دادند و به نوعی این منشور، بیانگر لزوم تحول در حوزه های علمیه است، برای تحول در حوزه های علمیه چه تدابیری اندیشیده اند؟ و چه عملکردهایی در این راستا شکل گرفته است؟ و به چه میزان از منویان امام راحل و خَلف صالح ایشان رهبر معظم انقلاب اسلامی جامه عمل پوشانده شده است؟

رهبر معظم انقلاب اسلامی در بیانات خود در دیدار جمعی از فضلای حوزه‌ علمیه‌ قم در بهمن ماه سال 1370 خطاب به حوزه های علمیه فرمودند: حوزه‌ علمیه باید به جایی برسد که همیشه ده، بیست نفر شخصیّت آماده برای رهبری داشته باشد؛ که اگر هرکدام از اینها را در مقابل زبدگان این امت بگذارند، بر او متفق بشوند که برای رهبری صلاحیت دارد؛ حوزه‌ علمیه باید کارخانه‌ سازندگی انسان، سازندگی فکر، سازندگی کتاب، سازندگی مطلب، سازندگی مبلّغ، سازندگی مدرّس، سازندگی محقق، سازندگی سیاستمدار و سازندگی رهبر باشد. حالا حوزه‌ علمیه این کارها را می‌تواند بکند، یا نمی‌تواند بکند؟... من نسبت به مسائل روحانیت، علاقه‌ عمیقی از نوع علاقه‌ انسان به نفس و متعلقات خودش دارم. مسأله، مسأله‌ یک شیئ خارجی نیست که درباره‌اش بحث کنیم؛ من که نگاه می‌کنم، می‌بینم حوزه‌ ما این‌طوری نیست.[1]

حال سوال من این است که با وجود اینکه مدت32 سال از زمان صدور منشور روحانیت و مدت 30 سال از بیانات حکیمانه رهبر معظم انقلاب گذشته است، آیا حوزه های علمیه برای تنها این فراز از بیانات رهبر معظم انقلاب پاسخی دارند؟ چه اندازه در این مسیر گام برداشته اند؟

البته این نوشتار درصدد این نیست که بگوید حوزه های علمیه هیچ کارکرد مثبت و رو به رشدی نداشته اند؛ بلکه مترصدیم تا بگوییم که به منویات امامین انقلاب، آنگونه که باید و شاید عمل نمی شود و یا حداقل به کندی درحال حرکت است و برای رسیدن به خواسته های رهبران انقلاب، راه های دراز و پُرپیچ و خمی را در پیش داریم.

ظاهراً و باطناً باید حوزه های علمیه به محض شنیدن کلام و درخواست رهبر معظم انقلاب در رابطه با رسالت و وظایف حوزه های علمیه، مقدمات و زمینه های اجرایی شدنِ منویات رهبر معظم انقلاب را تا رسیدن به نتیجه مطلوب و مورد نظر ایشان، ایجاد کرده و راه رسیدن به خواسته های معظم له را هموار کنند.

باید در حوزه علمیه، ستادی برای پیگیری و اجرای منویات امامین انقلاب ایجاد شده و به درخواست های ایشان مو به مو عمل شود؛ چراکه خواسته های ایشان به منزله «اصل اولی» است که با وجود اصل اولی، نوبت به اصل ثانوی نمی رسد؛ و در واقع وضوئی است در برابر تیمم.

شخصیت بی نظیر رهبر معظم انقلاب اسلامی و رهبریِ حکیمانه ایشان اقتضا دارد که کلام ایشان به محض صدور، گرفته شده و با اعتماد کامل اجرایی شود؛ مگر اینکه تفکراتی مترصد این باشند که منویات امامین انقلاب در حوزه و ساختار آن نفوذ نکرده و عملیاتی نشود؛ همان خطری که امام راحل خطر نفوذ این گونه تفکری را در حوزه گوشزد نموده است.

سعید چراغی

[1] . بیانات در دیدار جمعی از فضلای حوزه‌ی علمیه‌ی قم، ۱۳۷۰/۱۱/۳۰ .