تبدیل دفاع‌ مقدس به نوستالژی خطرناک است

به گزارش سرویس حوزه و روحانیت خبرگزاری رسا، عبدالحمید قدیریان خالق نقاشی با موضوع خرمشهر این روزها با تولیدکنندگان و مجریان ویژه‌برنامه‌های سالروز آزادی خرمشهر همراه شده است تا جوانان امروز را بیش از پیش با رشادت رزمندگان کشورمان آشنا کند.

او در آستانه برگزاری مراسم بزرگداشت چهلمین سالگرد فتح خرمشهر و رونمایی از اثرش در نمایشگاه شهر آسمانی در حوزه هنری گفت: کار روی تابلویی که با موضوع خرمشهر کشیدم برای من بسیار لذت‌بخش بود زیرا به‌تصویر کشیدن آن فرصت خوبی برای مرور خاطرات شکل‌گرفته در حال‌وهوای بسیار نورانی دفاع مقدس به حساب می‌آمد. من قبل و بعد از فتح خرمشهر به‌دفعات به آنجا می‌رفتم و حسرت از دست دادن خرمشهر را به‌خوبی حس کردم و به‌یاد می‌آورم. آن زمان که کنار رودخانه ایستاده بودیم و به قسمت‌هایی از خرمشهر که به دست دشمن افتاده بود نگاه می‌کردیم آرزو داشتیم که شهر مذکور از دست دشمن آزاد شود.

او افزود: خرمشهر نیز همچون سایر شهرهایی بود که به دست دشمن افتاده بودند و آزاد شدند، اما وقتی امام خمینی(ره) فرمودند "خرمشهر را خدا آزاد کرد"، خاصیتی به فتح این شهر الحاق شد که به‌بهانه آن می‌توان راجع به ابعاد معرفتی جنگ صحبت کرد. ما وقتی به جمله "خرمشهر را خدا آزاد کرد" عمیق می‌شویم می‌توانیم با توجه به عمق معرفتی‌مان چندین نکته را از آن استخراج کنیم؛ یک نکته این است که نگاه خداوند به انقلاب اسلامی و مسیر سختی که این انقلاب طی کرد، بود، همان نگاه فرصتی را برای رزمندگان ایجاد کرد که بتوانند اتفاق آزادسازی خرمشهر را رقم بزنند. نکته دیگر این است که خدا کار بیهوده نمی‌کند بنابراین اتفاق آزادسازی خرمشهر که یکی از مراحل تکامل انقلاب است، بیهوده نبوده است. براساس آنچه امام خمینی(ره) فرمودند قرار بر این است که انقلاب اسلامی ایران در چهارچوبی که خداوند از پیش تعیین کرده است به ظهور منتهی شود پس انقلاب مذکور یک سیر سلوکی دارد و این سیر سلوکی دارای مراحل مختلفی است.

این نقاش بیان کرد: نکته دیگری که می‌توانیم از دل جمله "خرمشهر را خدا آزاد کرد" استخراج کنیم این است که  فتح خرمشهر در چندین مرحله اتفاق افتاد. بچه‌های رزمنده در این مراحل خیلی زحمت کشیدند و ما در آن زمان خیلی شهید دادیم. سیر تکاملی یا ارتفاع گرفتن روح ایرانی در اتفاق آزادسازی خرمشهر به جایی می‌رسد که امام با وجود دیدن زحمات جوانان می‌فرماید "خرمشهر را خدا آزاد کرد" و همه از این کلام لذت می‌برند، این به‌معنای این است که جامعه طی اتفاق‌های بعد از انقلاب رشد رو به آسمان داشته و این مفهوم متعالی را فهم کرده است که هر کجا نگاه و دست خدا باشد، جای مقدس، مرتفع و قابل اعتنا است، این فهم سلوکی و معرفتی یک نوع حرکت به جلو است.

قدیریان گفت: من سعی کردم فضای الهی حاکم بر انقلاب، دفاع مقدس و آزادسازی خرمشهر را در حد توان و بضاعت اندکی که دارم در کارم به‌تصویر بکشم.

او ادامه داد: واقعیت امر این است که ما هنرمندان با استفاده از قالب‌های مختلف هنری به هیچ عنوان نتوانستیم به واقعیت‌ها و نورانیت دفاع مقدس ادای دین کنیم زیرا درک درستی از اتفاقات رخ‌داده در آن روزها نداریم و فضای حاکم بر آن دوران به‌قدری نورانی و لطیف بود که سخت است هنرمند بتواند آن را بازتاب بدهد. در اینجا باید بگویم کسانی که فضای حاکم بر دوران دفاع مقدس را درک کرده‌اند تا حدودی می‌توانند متوجه شوند که ما در نور زندگی کردیم و آثاری که در آن زمان خلق شدند چه بخواهیم و چه نخواهیم متأثر از نور بودند. تعدادی از  هنرمندانی که در آن دوران و متأثر از آن نور خلق اثر کردند، بعدها مسیرشان اعوجاج پیدا کرد و با خروج از فضای مذکور و ورود به فضای دیگر رنگ فضای جدید را گرفتند.

این نقاش بیان کرد: به‌نظرم هم‌اکنون نهادهای فرهنگی ما باید  با معیار نگاه به آسمان فعالیتشان را روی تقویت ارتباط آدم‌ها و روح آنها با آسمان متمرکز کنند. متأسفانه این نهادها هم‌اکنون رزمندگان را معیار فعالیتهایشان قرار داده‌اند، این در صورتی است که رزمندگان قداستی نداشتند و زمانی که به آسمان وصل بودند قداست یافتند. برخی از رزمندگان که در طول دفاع مقدس زندگی در نور را تجربه کرده و به آسمان نزدیک شده بودند پس از دور شدن از آن فضا تبدیل به زهر هلاهلی برای جامعه شدند و کارهای منفی انجام دادند بنابراین از نظر من معیار رزمنده‌ها نیستند، معیار نگاه به آسمان است.

قدیریان تأکید کرد: هنرمندان ما درک کافی از معرفت نهفته در دوران دفاع مقدس و دلایل نورانیت فضای حاکم بر آن زمان ندارند. من جبهه را نماد مهدویت خداوند می‌دانم و معتقدم هنرمندان به‌دلیل فاصله معرفتی بهره چندانی از آن نبرده‌اند. هم‌اکنون دوران دفاع مقدس تبدیل به نوستالژی شده است و این امر خطرناک است چون ما را در گذشته نگه می‌دارد. ما مردمی هستیم که خداوند برای آینده  و رفتن به‌سوی ظهور مقدر کرده است. هر چیز که ما را در حال و گذشته نگه دارد جفا به برنامه خدا به حساب می‌آید. مناسبت‌هایی چون مناسبت آزادسازی خرمشهر باید به‌گونه‌ای برگزار شوند که ثمره‌شان رفتن به‌سوی ظهور و نه ذکر خاطرات و مرور گذشته باشد.

او گفت: هنرمند براساس چیزی که می‌بیند تولید اثر می‌کند و آنچه می‌بیند به جایگاه ایستادنش ارتباط دارد، این‌که ما در عالم دنیا بایستیم و از موضوعات آسمانی حرف بزنیم کمی تناقض دارد یعنی مسئله ما هنرمند نیست مسئله ما جای ایستادن اوست. از نظر من فضای هنری ما نیاز به فضای معرفتی دارند تا روحشان در آن فضا رشد کند و بتوانند مفاهیم را به‌خوبی درک کنند.