روش های نوگرایی در تبلیغ دین

به گزارش خبرنگار سرویس حوزه و روحانیت خبرگزاری رسا، 30 تیرماه سالگرد درگذشت شیخ احمد کافی روحانی واعظ و روضه‌خوان شیعه پیش از انقلاب اسلامی ایران و مؤسس مهدیه تهران است.

مبلغی که بسیار بر برپایی انقلاب اسلامی تلاش کرد و با جسارت تمام در حکومت طاغوت از امام خمینی(ره) دفاع کرد اما عمر وی کفاف نداد و چندماه پیش از انقلاب شکوهمند اسلامی در سانحه مشکوک رانندگی درگذشت.

بنابر برخی اطلاعات و اعترافات منابع حکومت پهلوی، شخص محمدرضا پهلوی دستور کشتن مرحوم کافی را صادر کرد، حتی پس از وقوع حادثه و اطلاع مردم از این ماجرا به سرعت مسیر منتهی به تصادف، جمعیت حاضر شد و شعار زنده باد خمینی سر دادند که ماموران تلاش می کردند تا جمعیت را متفرق کنند.

تشییع جنازه مرحوم کافی نیز در حالتی شبیه به حکومت نظامی برگزار شد و اجازه حضور گسترده مردم داده نشد و برخلاف وصیت شیخ احمدکافی در خواجه ربیع مشهد تدفین شد این حالی بود که وصیت کرده بود تا در مهدیه تهران دفن شود.

شیوه وی در تبلیغ دین منحصر به فرد بود و تا سالها پس از فوت ایشان نوارهای وی دست به دست می شد و مردم با گوش جان به سخنرانی های باقی مانده از او استفاده می کردند؛ در چرایی استقبال مردم از سخنرانی های مرحوم کافی سخنان بسیاری است و در محافل تخصصی تبلیغ دین به علل علاقه مندی مردم پرداخته و تبادل نظر شده است.

اما به اتفاق تمامی مبلغان اخلاص مرحوم کافی زبان زد خاص وعام بود؛ بنابراین قطع به یقین این اخلاص سبب جاودانگی سخنرانی ها ایشان و گیرایی آن شده است؛ بارها تجربه نشان داده است که اثر مخلصانه دلها را صفا می دهد و هر بیننده و شنونده ای را مجذوب خود می کند.

اما بعد از صرف نظر از دلیل عمده و عام که عبارت بود از اخلاص برخی از ویژگی ها منحصر به فرد تبلیغی ایشان نیز در جذب مخاطبان و علاقه مندی مخاطبان تاثیر بسزایی داشته است؛ در این زمنیه به سطح سخنرانی و زبان عامیانه و قابل فهم عمومی ایشان می توان اشاره کرد؛ حتما که تاکنون سخنرانی های علمی و خاصی از سوی منبریان مختلف ارائه شده است اما سخنرانی خاص قطعا مخاطب خاص خود را دارد و سخنرانی نیز که به زبانی شیوا و گویا باشد به طوری که قابل فهم برای تمامی اقشار جامعه باشد بالتبع مخاطبان آن نیز عام خواهد بود و افراد بسیاری پای این سخنرانی ها خواهند نشست.

این نکته که بارها و بارها در محافل آموزش تبلیغ گفته می شود اما به راحتی فراموش شده و مورد غفلت واقع می شود که برای بهره گیری مخاطب عام لازم است تا در سطح مخاطب عام و به زبان مخاطب سخن گفته شود و به کاری گیری کلمات ثقیل و تخصصی آزاردهنده و خسته کننده است و نباید انتظار داشت که مخاطب بهره برداری کند.

همچنین سخن گفتن در سطح مخاطب و هم تراز شدن با مخاطب تنها در سطح لسان نیز نباید باشد بلکه باید در دل نیز به مخاطب رجوع کرد و جان وی را همراه کلام کرد؛ این امر تنها در صورتی است که حرف دل مخاطب فهم شود و در پیرامون آن سخن گفته شود برای نمونه در زمانی که مردم درگیری مشکلات معیشتی هستند سخن گفتن از اسراف و یا حتی پرخوری امری است که مخاطب احساس می کند، فاصله بسیاری بین مخاطب و سخنران است.

از دیگر عوامل گیرایی سخنرانی های مرحوم کافی به مهدوی گرایی سخنرانی ها و منبرهای ایشان اشاره کرده اند؛ نجوها و داستان های زیبایی که وی از امام زمان(عج) بیان می کرد حتما مخاطب را با خود همراه می کرد؛ البته که باید توجه داشت به این موضوع که به طور کلی حیات و امید شیعه به وجود مقدس امام زمان است و هرچه این ارتباط قوی تر شود احساس رضایت و آرامش در مخاطب بیشتر می شود؛ بنابراین سخن گفتن از امام زمان در این دوران و پرداختن به موضوع انتظار از هر موضوع دیگری اثر بخش تر است.

نکته قابل توجه این موضوع است که با وجود زیبایی سخنرانی ها مرحوم کافی و رضایت مخاطبان از این امر اما لازم است دقت شود که هر سبک و سخنرانی اختصاص به دوران خاص خود را دارد و شاید در دوره های بعد نیز برخی همچنان علاقه مند باشند اما به طور روشن و واضح مخاطب نسل جوان آن لذت را همچون نسل های قبل از خود نمی برد و ارتباط برقرار نمی کند بنابراین لازم تا به زبان روز و شیوه نوین تبلیغی به این امر مشغول شد.

البته که هر شیوه نوینی مزایا و یا آفت هایی دارد که نیاز است مبغان نسل جوان در این امر با هوشیاری بیشتر و دقت نظر قدم بردارند؛ برای نمونه تبلیغ دین با ابزار های جدید و در فضای مجازی امروزه به امری رایج مبدل شده است، تبلیغی که در قدم اول بسیار جذاب و آینده دار به نظر می رسد اما امروزه برخی از آفت های آن برای مبلغان این عرصه روشن شده است.

آفت شهرت طلبی و رسانه زده شده از جمله خطرات بارز این فضا عنوان شده است؛ طبیعتا اقتضا رسانه شهرت است و بسیار فرصت مناسبی برای شهرت است؛ شاید سالها سخنرانی بر منبرها سخنرانی کند اما تنها عده محدودی در شهر وی را بشناسند اما بر خلاف آن در فضای رسانه ای و شبکه های اجتماعی تنها با یک ویدیو ساده و دارای سناریو منحصر به فرد سبب می شود که به یکباره در تمام کشور ویدیو وی دیده شود و یک شبه مشهور شود؛ بدین جهت این امر  می تواند سبب لغزش شود و وسوسه شهرت افراد را مبتلا به برخی اقدامات کند.

همچنین رسانه زده شدن نیز از دیگر معایب بزرگ  این فضا است؛ بدین صورت که این فضا به مرور افراد را به کارهای زرد و استایل خاص هدایت می کند که نیاز است بیش از پیش بدان توجه شود.

امید است تا مبلغان دین باتوجه به فضای جدید و اقتضائات آن با روش های نوین و کم ترین آسیب در این امر موفق باشند.