حجت الاسلام رهدار:
مشارکت بالا فارغ از نتیجه دستاورد‌های مثبتی دارد
رئیس موسسه فتوح اندیشه با بیان اینکه رهبر معظم انقلاب بار‌ها تاکید داشتند خواست یک جامعه‌ای دارای اکثریت مسلمان، خواست اسلام است، گفت: جمهوریت کاملا کنار اسلامیت جمع می‌شود.
اشاره: امامین انقلاب معتقدند مردم سالاری دینی بر اساس اصول و مبانی اسلامی و شریعتی است که از تعالیم دینی منشأ گرفته و در نظام اسلامی امامان و رهبران دینی مسئولیت پیگیری اجرای اصول دینی و رعایت حقوق الهی را بر عهده دارند، مردم نیز باید از طریق شورا‌ها و انتخابات مردمی در تصمیم‌گیری‌های مهم شرکت کنند؛ ولی در مقابل نظریه، دموکراسی غربی بر اساس اصول لائیک و تفکرات انسانی بنا شده و مردم سالاری در این سیستم بر اساس انتخابات و رأی‌گیری انجام می‌شود، قدرت و مسئولیت تصمیم‌گیری در اختیار مردم است و دین و مذهب به عنوان جزء اصلی تصمیم‌گیری‌ها مورد توجه قرار نمی‌گیرد؛ تفاوت اصلی مردم سالاری دینی با دموکراسی غربی در اساس و منشأ اصول و ارزش‌هایی است که بر آنها تأکید شده و مردم سالاری دینی، اصول و ارزش‌های دینی و شریعتی را محور تصمیم‌گیری‌ها قرار داده در حالیکه در دموکراسی غربی، اصول لائیک و انسانی بر اساس اصول دموکراتیک به عنوان مبنای تصمیم‌گیری‌ها مورد توجه قرار گرفته شده است.
از این‌رو خبرنگار گروه سیره امامین انقلاب خبرگزاری رسا، در راستای تبیین توأمان بودن جمهوریت و اسلامیت در نظریه سیاسی امام خمینی رضوان الله تعالی علیه و رهبر معظم انقلاب با حجت الاسلام رهدار رئیس موسسه فتوح اندیشه در مجلس خبرگان رهبری گفت‌وگویی انجام داده است که در ادامه خواهد آمد:
رسا ـ مردم سالاری دینی از منظر امامین انقلاب چه تفاوت ماهوی با دموکراسی غربی دارد؟
فیلسوفان سیاسی در غرب از زمان یونان باستان تا زمان چند دهه قبل چه آنهایی که مخالف دموکراسی بودند مثل ارسطو که دموکراسی را حکومت جاهلان می‌دانست و چه مثل ویل دورانت که دموکراسی را استبداد اکثریت می‌دانست و چه آنهایی که موافق دموکراسی بودند مثل اغلب فیلسوفان سیاسی غربی همگی بر این باور بودند که جوهر دموکراسی مشارکت مردمی است.
آمریکا در دهه‌های اخیر بعد از اینکه ادعا کرد برند لیبرال دموکراسی در اختیار او است، متوجه یک مشکل شد و آن مشکل این بود که آمریکا در حالی که ادعا می‌کرد پرچمدار دموکراسی در دنیا است در نهایت شیب کلی مشارکت مردم در آمریکا رو به پایین بود، تا جایی که حتی در یک دوره رئیس جمهور آمریکا در دور اول بوش پسر با ۲۴ درصد آرا رئیس جمهور شد.
دموکراسی جمعیت مسلمان را به قدرت سیاسی می رساند
قضیه‌ای که در اروپا افتاد این بود که اروپایی‌ها احساس کردند اگر مشارکت مردمی جوهره دموکراسی باشد و با همین روند جلو بروند در آینده‌ای نه چندان دور حداقل در برخی از کشور‌های اروپایی، جمعیت مسلمان‌ها، چون رو به رشد است، می‌توانند با ائتلافی قدرت سیاسی را به دست بگیرند و این خطرناک است، به انضمام این اتفاق در اروپا، فیلسوفان سیاسی اروپایی و آمریکایی یک چیز جدیدی را به دموکراسی اضافه کردند و گفتند: اساساً جوهر دموکراسی مشارکت نیست، جوهر دموکراسی رقابت است و اکنون آمریکایی‌ها اینجوری ادعا می‌کنند و می‌گویند درست است که در آمریکا مشارکت پایین است؛ اما، چون رقابت واقعی است در آمریکا دموکراسی وجود دارد و بعد می‌گویند در ایران در مجموع مشارکت بالا بوده، اما به دلیل نظارت استصوابی شورای نگهبان رقابت آنجاست مشارکت واقعی نیست و در ایران دموکراسی وجود ندارد.
دموکراسی این روند را در دنیای غرب داشته است، نظریه بنیادین سیاسی نظام جمهوری اسلامی،نظریه دموکراسی نیست؛ بلکه نظریه مردم سالاری است، مردم سالاری دینی با دموکراسی غربی تفاوت‌هایی دارد و تاکنون در مورد تفاوت مردم سالاری دینی با دموکراسی غربی کتاب‌های نوشته، همایش‌هایی برگزار و مقالاتی نگاشته شده است و به برخی از این تفاوت‌ها اشاره شده است.
برخی از این تفاوت‌های نظری را ما عملاً موفق شدیم در نوع دموکراسی‌ای که داریم جلوه دهیم و برخی را هم موفق نشدیم؛ یعنی مثلا بر حسب اندیشه دینی و حسب آیه قرآن، آدم جاهل و آدم عالم؛ آدم مومن و آدم فاسق؛ آدم مجاهد و آدم غیر مجاهد رایشان برابر نیست؛ اما در الگوی دموکراسی که عجالتاً پیاده می‌کنیم اینها رنگ‌های برابری دارند و این مسائل را هنوز موفق نشدیم عوض کنیم.
مردم سالاری دینی کلمه تزیینی نیست
یک چیزا‌هایی در دموکراسی تغییر پیدا کرده و آن تغییرات این است که در هر حال در الگوی مردم سالاری دینی، دین یک کلمه تزیینی نیست و دین یک نقشی دارد و نظام ارزش دینی مبنا ساز، روش ساز، غایت ساز و هم ساختار ساز است؛ یعنی توامان تمام این وجوه چهارگانه دین امتداد و اثر دارد و در هر حال نظریه سیاسی بنیادین در جمهوری اسلامی ایران نظریه لیبرال دموکراسی غربی نیست و نظریه مردم سالاری دینی است با تفاوت‌های نظری واضح و با تفاوت‌های عملی که وجود دارد.
رسا ـ در اندیشه امامین انقلاب جمهوریت و اسلامیت چه نسبتی دارند و چگونه هر دو به صورت تو امان در انقلاب اسلامی عینیت یافته است؟
تقریری که در اوایل انقلاب مرحوم شهید مطهری رحمت الله علیه در کتاب پیرامون انقلاب اسلامی خود از این ترکیب جمهوری اسلامی داشته است اینگونه است که جمهوریت و اسلامیت دو واژه که به صورت ترکیب مکانیکی به همدیگه چسبیده باشند نیستند، اینها یک واژه هستند که ترکیب مزجی پیدا کردند، مدلی که شهید مطهری رحمت الله علیه توضیح می‌دهند اینگونه است که می‌گویند جمهوری اسلامی به این معناست که غالب نظام سیاسی جمهوریت و محتوای این نظام سیاسی اسلامی است؛ جمهوری اسلامی یعنی غالبی که محتوای آن را اسلام تشکیل می‌دهد.
امام رحمت الله علیه در آن سخنرانی معروفشان این جمله را به کار گرفتند که میزان رای ملت است و در آن سخنرانی می‌فرمایند که ملت اسلام را می‌خواهند؛ یعنی مفروض امام رحمت الله علیه از ملت این مردم مسلمان است که به طور خیلی طبیعی خواهان اسلام هستند و مخالف اسلام نیستند؛ در فرمایشات مقام معظم رهبری هم این مطلب بار‌ها تاکید شده است.
خواست یک جامعه دارای اکثریت مسلمان، خواست اسلام است
ایشان بار‌ها تاکید داشتند که اگر کسی ادعا کند خواست یک جامعه‌ای دارای اکثریت مسلمان، خواست اسلام است، این یک حرف عجیب و غریبی نیست، بلکه طبیعی‌ترین حرف است و عجیب آنجاست که کسی ادعا کند خواست یک جامعه‌ای که دارای اکثریت مسلمان است غیر خواست اسلامی باشد؛ لذا اینجا جمهوریت کاملا کنار اسلامیت جمع می‌شود.
تجربه تاریخی ما از پیروزی انقلاب اسلامی تا کنون به خوبی گواه این بوده که جمهوری در مطالبات، مشارکت و سیاست ورزی خودشان هیچگاه از مرز‌های اسلام و از خطوط اصلی اسلام عدول نداشتند؛ اختلاف‌های که بین جمهور بر سر یک حزب اتفاق می‌افتد، مسئله این اختلاف‌ها، اختلاف میان تفکر اسلام و غیر اسلام نیست؛ بلکه میان دو الگوی تطبیق اسلام بر مصداق و بر واقعیت است و لذا این حق مردم است که در ذیل درک خودشان از اسلام به مصادیق مختلف تمایل پیدا کنند یا آنها را توجیه و تبیین کنند.
رسا ـ جمهوریت و اسلامیت نظام چه نقشی در گره‌گشایی از مسائل کشور ایفا کرده است؟ از تجربه‌هایی که در این عرصه وجود دارد بگویید؟
وقتی جمهوری اسلامی را یک کلمه تلقی کنیم که به صورت مزجی در کنار همدیگر قرار گرفتند دیگر پاسخ به این سوال سهل‌تر و راحت‌تر می‌شود، تجربه تاریخی ما نشان داده است و فرمایشات مقام معظم رهبری با صراحت گویای این نکته است که هرگاه ملت و جمهور در صحنه‌هایی مثل انتخابات یا صحنه‌های مشابه آن حاضر شدند نشان از یک تایید ضمنی یا حتی تطابقی یا التزامی از انقلاب اسلامی دارد، مثل مشارکت یا حضور مردم در مراسماتی مثل روز جهانی قدس، ۲۲ بهمن، ۱۳ آبان و اینگونه مراسمات گویای جمهوریت نظام است.
تفسیر و تصویر جهان از مشارکت مردم
هرگاه ملت ما در این گونه مناسبت‌ها، مشارکت سنگین‌تری داشتند، تفسیر و تصویر جهان از ایران اینگونه است که مردم ایران پای نظام اسلامی خودشان ایستاده اند و هرگاه مشارکت مردم به دلایل کاملا موقتی، عارضی یا مثلا دلایلی که مستقیما ناظر به تغییر نگرش دینی مردم نباشد پایین آمد، از منظر عنصر خارجی به عدم خواست یا عدم پایبندی ملت ایران به اصل نظام سیاسی تفسیر شده است؛ یعنی به اصل توجه به اسلام تفسیر شده است و بر این پایه، عقل حکم می‌کند و بزرگان دینی و رهبر معظم انقلاب مطالبه کردند که نگذاریم دشمنان اینچنین تفسیر و تلقی از مردم و نظام سیاسی جمهوری اسلامی داشته باشند؛ چون این تلقی خنثی نیست و دشمنان وقتی به این باور رسیدند که مثلا ایرانی‌ها پای نظام سیاسی خودشان نیستند، سیاست‌های خبیثانه خودشان از جمله تحریم‌ها را تشدید کنند.
مشارکت در امثال انتخابات جدای از اینکه به معنی تایید اصل نظام اسلامی است، چون همه مسلمان هستیم و همه خواهان این دفاع هستیم و جدای از اینکه یک دلالت‌هایی هم در ساحت سیاست به ویژه در عرصه بین المللی دارد، ما باید از آنها پاسداری کنیم، تجربه تاریخی می‌گوید مشارکت بالای مردم در انتخابات با قطع نظر از اینکه به چه نامزدی رای بدهیم همواره آورده‌های آن و نتایج آن برای مملکت و برای مردم مثبت بوده است و امیدواریم انشالله در انتخابات هم شاهد یه مشارکت بالا باشیم.
علی اکبر زهدی پور
ارسال نظرات