امام کاظم؛ مجاهد خستگی ناپذیر

به گزارش خبرنگار سرویس حوزه و روحانیت خبرگزاری رسا، دوران امام کاظم علیه‌السلام از نظر سیاسی و اجتماعی یکی از بحرانی‌ترین دوره‌های تاریخ اسلام بود. عباسیان با شعار حمایت از اهل‌بیت علیهم‌السلام توانستند مردم را در مقابل امویان بسیج کنند، اما پس از رسیدن به قدرت، همان شیوه‌های ظالمانه امویان را در پیش گرفتند. هارون‌الرشید، خلیفه عباسی، نظامی طاغوتی و متمرکز ایجاد کرد که بر پایه ظلم، فساد، و سرکوب مخالفان استوار بود. در این دوره، حکومت عباسی با ایجاد فضای اختناق‌آمیز و جاسوسی گسترده، تلاش می‌کرد هر گونه جنبش مخالف را سرکوب کند.

 

از سوی دیگر، جامعه اسلامی در این دوران به شدت دچار انحرافات عقیدتی شده بود. حکومت عباسی تلاش می‌کرد با سوءاستفاده از جایگاه خلافت، تفکر انحرافی خود را به نام اسلام در میان مردم رواج دهد. امام کاظم علیه‌السلام در این شرایط، هم وظیفه هدایت فکری جامعه را بر عهده داشتند و هم باید با سیاست‌های سرکوبگرانه حکومت عباسی مقابله می‌کردند. ایشان با استفاده از روش‌های مبتنی بر حکمت و دوراندیشی، نقشه‌های طاغوت عباسی را خنثی می‌کردند.

 

 

جهاد سیاسی امام کاظم علیه‌السلام شامل مبارزات مداوم و هدفمند ایشان علیه انحرافات فکری، اجتماعی، و سیاسی بود که حکومت عباسی برای تثبیت خود در جامعه ایجاد کرده بود. این جهاد تنها به معنای مقابله مستقیم با طاغوت نبود، بلکه امام با آگاهی‌بخشی به مردم و حفظ اصالت اسلام ناب، بنیان فکری جامعه شیعی را مستحکم می‌ساختند. امام همواره به دنبال مقابله با طاغوتی بودند که نه‌تنها حقوق اهل‌بیت علیهم‌السلام را غصب کرده بود، بلکه عدالت و معنویت را از جامعه ریشه‌کن کرده بود.

 

ویژگی متمایز جهاد سیاسی امام کاظم علیه‌السلام، تلفیق حکمت و شجاعت در برابر طاغوت بود. ایشان بدون ورود به تقابل‌های بی‌نتیجه یا آشکار، از شیوه‌های هوشمندانه برای تضعیف پایه‌های حکومت استفاده می‌کردند. مبارزات امام علاوه بر اصلاح جامعه، به دنبال تربیت نیروهایی بود که بتوانند در آینده پرچم مقاومت علیه ظلم را برافرازند. این روش‌ها، نمونه‌ای برجسته از یک جهاد همه‌جانبه بود.

 

 

تقیه به‌عنوان یکی از اصول کلیدی مبارزات امام کاظم علیه‌السلام، نقشی اساسی در حفظ جریان شیعه ایفا کرد. در شرایطی که عباسیان از کوچک‌ترین نشانه‌های مخالفت علیه حکومت سوءاستفاده می‌کردند، امام با بهره‌گیری از اصل تقیه توانستند از نابودی کامل جامعه شیعه جلوگیری کنند. این تقیه به امام اجازه می‌داد تا فعالیت‌های خود را در لایه‌های پنهانی جامعه ادامه دهند و از آسیب به پیروان خود بکاهند.

 

در عین حال، تقیه به معنای سکوت در برابر ظلم نبود، بلکه نوعی استراتژی هوشمندانه برای حفاظت از اهداف بلندمدت جهاد سیاسی بود. امام کاظم علیه‌السلام از تقیه برای انتقال پیام‌های خود به شیعیان، تربیت نیروهای وفادار، و حفظ امنیت جامعه اسلامی استفاده می‌کردند. این رویکرد موجب شد که جریان شیعه نه‌تنها در دوران عباسیان باقی بماند، بلکه پایه‌گذار جنبش‌های انقلابی بعدی شود.

 

 

امام کاظم علیه‌السلام با روشنگری درباره ماهیت طاغوتی نظام عباسی، مشروعیت این حکومت را زیر سؤال بردند. ایشان در سخنان خود به‌صراحت اعلام می‌کردند که خلافت عباسیان غاصبانه است و هیچ‌گونه مشروعیت الهی ندارد. یکی از ابزارهای امام برای این نقد، استناد به حقانیت اهل‌بیت علیهم‌السلام و تبیین جایگاه آنان به‌عنوان رهبران واقعی امت اسلامی بود.

 

نقد مشروعیت حکومت عباسی تنها محدود به سخنان امام نبود؛ بلکه رفتار و عملکرد ایشان نیز به‌گونه‌ای طراحی شده بود که حکومت عباسی را رسوا کند. امام با امتناع از هرگونه همکاری با حکومت عباسی و افشای فساد درونی آن، مردم را از ماهیت این نظام آگاه می‌کردند. این اقدامات به تدریج باعث شد که بخش‌های گسترده‌ای از جامعه به حقانیت اهل‌بیت علیهم‌السلام ایمان بیاورند و جهاد سیاسی امام علیه السلام برای حفظ جامعه شیعی در مقابل دستگاه طاغوت به ثمر بنشیند.